Các dự án BOT giao thông đã và đang góp phần thay đổi đáng kể diện mạo hạ tầng giao thông, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội. Theo ông Nguyễn Xuân Bắc, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế - Ngân hàng Nhà nước (NHNN), lượng tín dụng của ngành Ngân hàng dành cho các dự án BOT giao thông tính đến ngày 30/6/2021 là 105.000 tỷ đồng, trong đó tập trung lớn nhất vào ngân hàng BIDV và VietinBank. Tuy nhiên, việc cho vay đang gặp nhiều vướng mắc liên quan đến vấn đề rủi ro tín dụng.

“Nhiều dự án BOT không thể trả nợ, ngân hàng không thu hồi được vốn. Tính đến hết quý II/2021, tỷ lệ nợ xấu đối với BOT giao thông tăng gấp 4 lần so với tỷ lệ nợ xấu chung của nền kinh tế. Hiện có khoảng 50% số lượng các dự án do các tổ chức tín dụng - TCTD tài trợ vốn có doanh thu phí không đạt như phương án tài chính ban đầu, khả năng phát sinh nợ xấu sẽ tiếp tục tăng trong thời gian tới. Phải đối mặt và nếm trải rủi ro cao khi cho vay BOT giao thông, một số TCTD đã thận trọng trong việc cho vay dự án mới”, ông Nguyễn Xuân Bắc cho biết. 

Dưới góc độ ngân hàng cho vay vốn, ông Nguyễn Quốc Hưng, Giám đốc Ban tài trợ Dự án, BIDV cho biết: BIDV đã tài trợ vốn cho 33 dự án hạ tầng giao thông, với tổng dư nợ xấp xỉ 26.000 tỷ đồng, tương đương khoảng 25% vốn của ngành Ngân hàng trong lĩnh vực BOT. 

“Do dự án không theo đúng kế hoạch ban đầu nên các ngân hàng nói chung và BIDV nói riêng đều phải có nhiều biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp như: Cơ cấu nợ, điều chỉnh kỳ hạn trả nợ, giảm lãi suất. Điều này gây áp lực lớn đến kết quả kinh doanh và tình hình tài chính của ngân hàng. Vì vậy, chúng tôi hơi 'nhụt chí' trong vấn đề xem xét tham gia vào các dự án BOT giao thông tới đây", ông Nguyễn Quốc Hưng chia sẻ.

Theo ông Nguyễn Xuân Bắc, nếu có những dự án an toàn hiệu quả, các ngân hàng sẵn sàng mở “hầu bao” cho vay. Trường hợp, các ngân hàng cho vay, nhưng không thu hồi được sẽ ảnh hưởng đến an toàn của hệ thống ngân hàng. "Thời gian qua, nhiều nhà đầu tư có tiềm lực vẫn đứng ngoài, bởi họ chưa thể hiểu rõ doanh nghiệp, do doanh nghiệp mới thành lập và chưa công khai, minh bạch tài chính", đại diện Vụ Tín dụng các ngành kinh tế cho biết.

Nhiều ý kiến cho rằng: Phải có cơ chế để đảm bảo nguồn thu cho dự án BOT giao thông. Hiện, Việt Nam đã có Đề án triển khai thu phí tự động không dừng, áp dụng công nghệ kiểm soát doanh thu, chống thất thoát. Tuy nhiên, rất ít doanh nghiệp áp dụng hoặc áp dụng chưa đồng bộ. Vì vậy, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế nhấn mạnh: Chủ dự bán BOT cần chứng mình sự minh bạch mới thu hút được sự đầu tư, rót vốn vào BOT giao thông.

Nhu cầu vốn phát triển các dự án BOT lớn, lên tới hàng trăm nghìn tỷ đồng. Nếu chỉ tập trung vào nguồn vốn vay ngân hàng sẽ rất khó khăn, nên đại diện nhiều ngân hàng cho rằng: Cần phải tìm các nguồn vốn bên ngoài, trong đó, có nguồn vốn trái phiếu doanh nghiệp.

“Doanh nghiệp dự án BOT phát hành trái phiếu có thể thu hút được các nhà đầu tư, đặc biệt nhà đầu tư chuyên nghiệp như các quỹ đầu tư trong và ngoài nước. Khi dự án BOT ưu tiên muốn phát hành trái phiếu cần nghiên cứu đến phương án phát hành có tính chất tuần hoàn liên tục, đảm bảo kỳ hạn trả nợ, cũng như năng lực trả nợ phù hợp với vòng đời của dự án. Việc xây dựng một cơ chế là cần thiết để thành lập một quỹ đầu tư hạ tầng tham gia vào các dự án lớn, thu hút các nhà đầu tư nước ngoài tham gia mua trái phiếu doanh nghiệp tốt hơn. Các cơ quan Nhà nước cần xem xét giải quyết các khúc mắc của các doanh nghiệp BOT đang kiến nghị, nhằm giúp họ nâng cao năng lực tài chính", Giám đốc Ban tài trợ dự án - Ngân hàng BIDV kiến nghị.