Các nước nhập khẩu nhiều lương thực đang nỗ lực để bảo vệ người dân trước tác động của tình trạng hạn hán đang diễn ra ở Mỹ. Tuy nhiên, điều này có thể khiến cho tình hình càng trở nên tồi tệ.

Nạn hạn hán nghiêm trọng ở Mỹ làm giảm sản lượng ngũ cốc và đẩy giá lương thực tăng cao. Ảnh: AFP/ TTXVN

Nạn hạn hán ở Mỹ đã khiến giá ngô, đỗ tương và lúa mì tăng vọt. Các chính phủ cũng bắt đầu tỏ ra lo ngại khi Mêhicô - quốc gia nhập khẩu ngô lớn thứ 2 thế giới và từng phải trải qua "cuộc khủng hoảng bánh ngô" (thực đơn chính của người Mêhicô) năm 2007 - tiến hành thu mua lương thực với quy mô lớn hồi tuần trước. Trong bối cảnh ngày càng có những quan ngại rằng nạn hạn hán sẽ làm giảm sản lượng lúa mì tại khu vực Biển Đen, các khách hàng tại khu vực Trung Đông đầy bất ổn cũng đang đổ xô tới các thị trường này.

J.Peter Pham, Giám đốc Hội đồng Đại Tây Dương của Mỹ (một trung tâm tư vấn), đồng thời là cố vấn cho các chính phủ châu Âu và Mỹ về các vấn đề chiến lược, cho rằng: "Phản ứng này hoàn toàn có thể hiểu được và có khả năng xảy ra bởi giá lúa mì đã tăng gần 50% kể từ đầu tháng 7/2012. Trong trường hợp này, một số quốc gia 'mong manh' nhất sẽ lãnh hậu quả".

Giai đoạn 2007 - 2008, giá lương thực tăng cao do giá dầu mỏ nhảy vọt, đẩy chi phí sản xuất lên cao, cùng với đó là việc các thị trường hàng hóa tiến hành đầu cơ tích trữ và các quốc gia nông nghiệp hàng đầu thế giới áp đặt lệnh hạn chế xuất khẩu. Tình trạng này đã khiến các quốc gia nghèo bị tổn thương nhiều nhất, gây bất ổn tại nhiều quốc gia, từ Ai Cập tới Môdămbích và Mêhicô.

Giá lương thực thế giới đã tăng cao trong tháng 6 và tháng 7 vừa qua, trong đó giá ngô và đỗ tương tăng lần lượt là 50% và 20%. Giá lúa mì cũng tăng khoảng 50% do tình trạng hạn hán trầm trọng nhất trong gần nửa thế kỷ qua tại Mỹ. Tình trạng này gây ảnh hưởng sâu rộng bởi ngô không chỉ là thực phẩm cho con người mà còn dùng trong chăn nuôi để lấy thịt và chế tạo ethanol, loại nguyên liệu đang là nhu cầu lớn trong bối cảnh các chính phủ nỗ lực tiến tới sử dụng nhiên liệu sinh học và giảm sự phụ thuộc vào nguồn nhiên liệu hóa thạch.

Abdolreza Abbassian, nhà kinh tế kỳ cựu, đồng thời là nhà phân tích lương thực của FAO, nói: "Giá (lương thực) có thể tăng cao hơn nữa. Có khả năng tình hình hiện nay sẽ diễn ra giống như những gì chúng ta đã trải qua năm 2007 - 2008".

Chỉ số giá lương thực của FAO, phương tiện để đo sự thay đổi giá cả của rổ lương thực bao gồm ngũ cốc, hạt có dầu, các sản xuất từ sữa, thịt và đường, đã tăng 6% kể từ hồi tháng 6/2012, sau 3 tháng giảm liên tiếp. Sản lượng lúa mì dường như cũng dao động do hạn hán đang gây ảnh hưởng tới các nước sản xuất lớn như Nga, Ucraina và Cadắcxtan, làm tăng nguy cơ các nước này sẽ áp đặt lệnh cấm xuất khẩu lúa mì nhằm bình ổn giá cả trong nước. Thời tiết khắc nghiệt cũng đang xảy ra tại những quốc gia sản xuất lúa mì quan trọng khác là Ôxtrâylia và Ấn Độ.

Chính phủ tại các quốc gia phải nhập khẩu lương thực lớn, từng bị ảnh hưởng bởi cuộc khủng hoảng lương thực 2007 - 2008, đã kiềm chế không thu mua lương thực với số lượng lớn do lo ngại tình trạng "bong bóng" giá cả. Nhưng nay họ lại đang cố gắng đổ đầy các kho dự trữ lương thực hòng làm yên lòng người dân.

Để tránh lặp lại "cuộc khủng hoảng bánh ngô", chính phủ Mêhicô đã nỗ lực hạ giá ngô bằng cách thu mua với số lượng lớn. Tuần trước, họ đã mua tới 1,516 triệu tấn ngô. Nhiều thương nhân cho rằng chiến thuật của Mêhicô có thể dẫn đến tình trạng các quốc gia khác, vốn đang lo ngại về vụ hạn hán trầm trọng diễn ra tại Mỹ, cũng thu mua ồ ạt. Bằng chứng là tuần này, Iran, Angiêri và Gioócđani cũng bắt đầu mua lương thực.

Trong khi người nghèo trên thế giới phản ứng trước việc giá lương thực tăng cao bằng cách lựa chọn những thực phẩm rẻ hơn, hoặc đơn giản là ăn ít đi, thì người dân tại các quốc gia giàu có hơn vẫn có khả năng chi trả, do đó nhu cầu lương thực vẫn tiếp tục được duy trì. Điều này dẫn tới việc giá ngô và đỗ tương sẽ tiếp tục tăng cao hơn trong một thời gian dài nữa.

TTK (Theo Reuters)