Câu chuyện những tài xế xe khách, xe tải, xe container… sử dụng ma túy khi họ điều khiển phương tiện trên mọi cung đường đã không còn xa lạ. Trước đây, đã từng xảy ra những vụ TNGT mà lái xe gây tai nạn dương tính với chất ma túy, song số lượng chưa nhiều. Nhưng qua một số vụ TNGT đặc biệt nghiêm trọng xảy ra thời gian gần đây, thì vấn đề đã trở nên hết sức nghiêm trọng.

Có thể, sử dụng chất kích thích vào thời điểm nào đó giúp họ thêm phần tỉnh táo. Thế nhưng, đằng sau những phút được coi là tỉnh táo đó là tính mạng của hàng trăm con người vô tội, là nỗi đau, nỗi mất mát không thể nào nguôi ngoai.Những vụ TNGT thươngtâm đã đẩy không ít gia đình đến bờ vực thẳm, phải gánh chịu nỗi đau tột cùng, con mất cha, vợ mất chồng, anh mất em... Rất nhiều đứa trẻ bỗng trở thành mồ côi, không nơi nương tựa khi cả cha lẫn mẹ trở thành nạn nhân tai bay vạ gió” của những vụ TNGT thảm khốc. Chưa dừng lại, những vụ TNGT nghiêm trọng cũng để lại hậu quả hết sức nặng nề, dai dẳng cho xã hội...

Cần khẳng định, việc lái xe sử dụng ma túy khi điều khiển phương tiện giao thông đường bộ là hành vi bị cấm. Khi tài xế sử dụng ma túy sẽ tạo ra những ảo giác, dẫn tới điều khiển phương tiện không chuẩn, rất dễ gây tai nạn nghiêm trọng. Đặc biệt, tài xế khi phê thuốc, sẽ bị hưng phấn quá độ, dễ mất kiểm soát về thần kinh, trở thành những “hung thần xa lộ”. Nhiều vụ tai nạn thảm khốc diễn ra bắt nguồn từ nguyên nhân lái xe “phê” ma túy, không làm chủ được tốc độ, tay lái.

Nhưng đáng tiếc, thực trạng này vẫn chưa được kiểm soát, ngăn chặn. Rất nhiều vụ tai nạn thảm khốc xảy ra bắt nguồn từ nguyên nhân lái xe “phê” ma túy. Con số được Cục Cảnh sát giao thông (Bộ Công an) đưa ra thật đáng lo ngại. Năm 2017, trong số 136.000 lái xe được kiểm tra, thì có tới 526 trường hợp bị phát hiện dương tính với chất ma túy. Với các lái xe container, xe tải nặng, xe kéo... thì có gần 40% số lái xe dương tính với chất gây nghiện. Chạy xe đường dài, phải thức đêm nhiều dẫn đến buồn ngủ, căng thẳng thần kinh là những lý do được các tài xế lý giải cho việc họ sử dụng chất kích thích khi điều khiển phương tiện tham gia giao thông.

Nhằm chủ động phòng ngừa, kịp thời phát hiện, ngăn chặn và xử lý nghiêm các vi phạm pháp luật về trật tự an toàn giao thông, trong đó có vi phạm về nồng độ cồn, sử dụng ma túy, vào thời điểm cận Tết Kỷ Hợi 2019, Cục Cảnh sát giao thông đã triển khai đợt tổng kiểm soát xe ô tô kinh doanh vận tải hành khách, ô tô vận tải hàng hóa trên các tuyến cao tốc quốc lộ trên toàn quốc.

Theo Cục Cảnh sát giao thông, kiểm tra nồng độ cồn, ma túy là một phần quan trọng để kiểm soát lái xe đường dài, cũng nhằm loại trừ vi phạm, bảo đảm an toàn cho người và phương tiện tham gia giao thông. Vẫn biết, việc kiểm tra chỉ là giải pháp tình thế, nhưng không thể không thực hiện trong bối cảnh lái xe sử dụng chất gây nghiện đang có chiều hướng gia tăng, khó kiểm soát. Tuy nhiên, để giải quyết tận gốc vấn đề, không chỉ đòi hỏi có sự vào cuộc của các ngành chức năng (Công an, Giao thông vận tải, Y tế), mà còn phải đề cao trách nhiệm, sự phối hợp chặt chẽ của các doanh nghiệp kinh doanh vận tải.

Kết quả kiểm tra thực tế cho thấy, phần lớn lái xe dương tính với chất gây nghiện đều nói rằng, họ phải chịu áp lực lớn về doanh số từ các chủ xe. Nếu không chạy với cường độ cao thì không thể đảm bảo được định mức khoán. Mà muốn đủ định mức khoán, không ảnh hưởng tới thu nhập, chỉ còn cách là căng sức để chạy. Sử dụng ma túy mới giúp họ giảm được áp lực, có đủ sức “cày” đường dài. Chính vì vậy, đã có không ít tài xế trở thành “con nghiện” lúc nào không hay.

Câu hỏi được đặt ra, tại sao những lái xe nghiện ma túy vẫn ung dung được hành nghề, đánh cược tính mạng của biết bao con người? Phải chăng các doanh nghiệp vận tải và lái xe chỉ thực hiện quy định này theo kiểu đối phó?...

Có thể nói, phần lớn phương tiện gây TNGT thảm khốc thời gian gần đây đều thuộc doanh nghiệp kinh doanh vận tải, lĩnh vực kinh doanh đòi hỏi rất khắt khe về tiêu chuẩn đối với đội ngũ lái xe. Tuy nhiên, trên thực tế, các doanh nghiệp kinh doanh vận tải thường chỉ chú trọng tới lợi nhuận, mà ít quan tâm tới đội ngũ lái xe, từ công tác tuyển dụng, kiểm tra sức khỏe định kỳ, hơn thế là giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho họ. Để tiết kiệm chi phí, doanh nghiệp vận tải thường thuê khoán lái xe theo thời vụ, dễ dãi trong khâu tuyển chọn, coi thường việc quản lý cũng như giám sát hoạt động của lái xe. Trong khi đó, các chế tài như phạt tiền, tước giấy phép lái xe, chấm dứt hợp đồng lao động… dù đã được ban hành, nhưng chưa được thực hiện nghiêm túc, không ít tài xế vi phạm kỷ luật bị doanh nghiệp này cho nghỉ việc, nhưng họ vẫn có thể đến doanh nghiệp khác hành nghề. Bởi vậy, những vụ TNGT thảm khốc như ở Bình Dương hay Hải Dương xảy ra mới đây cũng thật dễ hiểu.

Vấn đề đặt ra, cùng với việc siết lại khâu quản lý người điều khiển phương tiện từ công tác đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép, quá trình hoạt động của lái xe…, cũng cần phải có những chế tài mạnh để răn đe. Có ý kiến cũng đề nghị, nếu phát hiện tài xế dương tính với chất ma túy thì kiên quyết tịch thu giấy phép lái xe, cấm hành nghề vĩnh viễn. Bên cạnh đó, cũng cần ràng buộc trách nhiệm với các doanh nghiệp kinh doanh vận tảilà chủ của các phương tiện gây TNGT nghiêm trọng bằng cách tước giấy phép kinh doanh, giống như cơ quan chức năng đã thực hiện với chủ doanh nghiệp của chiếc xe gây TNGT kinh hoàng ở Hải Dương mới đây.