Lũ lụt, lở đất dữ dội

Những trận mưa lớn trong vài ngày qua đã gây ra lũ lụt nghiêm trọng và sạt lở đất tại Nepal. Hàng chục người đã thiệt mạng trong các vụ sạt lở ở huyện miền núi Ilam, phía Đông Nepal, khu vực giáp biên giới với Ấn Độ. Truyền thông địa phương cho biết 41 hộ gia đình buộc phải sơ tán.

Tuy nhiên, chính phủ do Thủ tướng lâm thời Sushila Karki lãnh đạo đã được khen ngợi vì phản ứng nhanh trước tình hình mưa lũ. Các chuyên gia đánh giá nhờ đó mà số thương vong và mức độ thiệt hại được giảm thiểu đáng kể.

Theo Cục Thủy văn và Khí tượng (DHM), mưa như trút nước bắt đầu dội xuống một số khu vực ở Nepal từ ngày 3/10. Mặc dù tổng lượng mưa thấp hơn một chút so với năm ngoái, nhưng thiệt hại vẫn nghiêm trọng do mưa lớn "siêu cục bộ".

Giáo sư dự bị Pawan Bhattarai tại Đại học Tribhuvan (Nepal) chia sẻ với Al Jazeera rằng một số huyện ở đồng bằng Terai miền Trung-Đông và vùng đồi núi phía Đông của nước này đã gánh chịu phần lớn thiệt hại của cơn bão. Các trạm khí tượng ở Rautahat và Ilam ghi nhận lượng mưa lần lượt là hơn 330mm và 300mm vào hôm 4-5/10. Lượng mưa thường được coi là cực kỳ lớn nếu hơn 150mm trong 24 giờ.

Tại thủ đô Kathmandu, một số địa điểm đã hứng chịu lượng mưa hơn 145mm vào ngày 5/10. Ông Bhattarai giải thích rằng tình trạng lũ lụt và sạt lở đất là hệ quả của “đợt mưa gió mùa đặc biệt dữ dội và tập trung”, xuất phát từ các khối gió mùa mang hơi ẩm từ vịnh Bengal qua các bang Bihar và Uttar Pradesh của Ấn Độ rồi tràn vào Nepal.

Hậu quả là lượng mưa rất lớn đổ xuống trong thời gian ngắn ở một số khu vực. Có nơi mưa lớn dồn dập, trong khi nhiều vùng khác hầu như khô ráo.

Cũng theo ông Bhattarai, mặc dù lượng mưa ở Nepal năm nay không cao bất thường nhưng tần suất thời tiết khắc nghiệt gia tăng ở nước này rất có thể liên quan đến biến đổi khí hậu.

Dưới đây là video về tình trạng ngập lụt tại Nepal vào ngày 6/10 (nguồn: AP):

Chính phủ đã phản ứng như thế nào trước tình trạng ngập lụt?

Sau khi cựu Chánh án Tòa án Tối cao Sushila Karki trở thành thủ tướng lâm thời, chính phủ Nepal đã phản ứng nhanh chóng với dự báo thời tiết từ cơ quan khí tượng, đưa ra cảnh báo sớm, ra lệnh phong tỏa các tuyến đường và tạm ngừng phương tiện lưu thông trên các trục đường chính cũng như cao tốc để phòng tránh ngập lụt.

Hơn nữa, còn có nhiều hành động khác được đánh giá cao, như cảnh sát Kathmandu thông báo trên loa phóng thanh về khu vực dễ bị lũ lụt và lở đất, đồng thời kêu gọi người dân không rời khỏi thành phố.

Bộ trưởng Năng lượng Kulman Ghising, người giám sát Bộ Phát triển Đô thị, đã kiểm tra các tuyến đường cao tốc bị hư hại nặng nề do lũ lụt năm ngoái. Ông Ghising đã ban hành chỉ thị hạn chế phương tiện lưu thông trên các tuyến đường này.

Chính phủ Nepal còn bố trí nhân viên kỹ thuật và máy đào tại các khu vực dễ bị tổn thương trước khi thời tiết cực đoan xảy ra. Kỳ nghỉ lễ quốc gia kéo dài hai ngày đã được công bố vào 5-6/10 làm biện pháp phòng ngừa. Quân đội được điều động để giúp người dân di chuyển đồ đạc đến các khu vực khác.

Tuy nhiên, chuyên gia Bhattarai đánh giá thiệt hại vẫn rất nghiêm trọng. Ông phân tích: “Nỗ lực khắc phục hậu quả vẫn phải đối mặt với thách thức đáng kể về mặt hậu cần. Hư hại trên diện rộng của hệ thống hạ tầng trọng yếu đã làm suy giảm nghiêm trọng khả năng tái thiết và cứu trợ. Dù có sự đồng thuận chính trị cho một phản ứng phối hợp nhưng quy mô tàn phá vẫn là rào cản lớn đối với tiến trình phục hồi”.

Ông Bhattara cũng lưu ý rằng dù các hệ thống cảnh báo sớm và sơ tán kịp thời có thể giảm đáng kể thương vong do lũ lụt, nhưng sự kiện này phơi bày lỗ hổng nghiêm trọng trong việc hạn chế thiệt hại do sạt lở đất vốn xảy ra đột ngột và gây thiệt hại về tính mạng nhiều hơn.

“Để ngăn ngừa thảm họa trong tương lai, cần có chuyển đổi mạnh mẽ trong chính sách và thực tiễn. Trọng tâm phải là quản lý tổng thể lưu vực, tập trung vào việc ổn định sườn dốc và kiểm soát dòng chảy – những lĩnh vực lâu nay vẫn bị xem nhẹ trong cách tiếp cận hiện nay đối với giảm thiểu rủi ro thiên tai”, ông nhấn mạnh.