Theo báo The Kyiv Post (Ukraine), dưới góc nhìn của ông Joschka Fischer – cựu Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Đức, thế giới đang chứng kiến một sự rạn nứt lịch sử mang tính cách mạng: Liên minh xuyên Đại Tây Dương, nền tảng của trật tự thế giới phương Tây suốt 80 năm qua, đang bị chính nước Mỹ phá hủy từ bên trong.

Kể từ sau Thế chiến II và trong Chiến tranh Lạnh, Mỹ đã khẳng định vị thế siêu cường nhờ sự kết hợp giữa "dân chủ, kinh tế thị trường và mạng lưới liên minh rộng khắp". Tuy nhiên, sự trở lại của Tổng thống Donald Trump cùng hệ tư tưởng MAGA (Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại) đã đảo lộn hoàn toàn trật tự này.

Thay vì duy trì các liên minh dựa trên giá trị chung, chính quyền Mỹ hiện nay đang chuyển dịch sang một trật tự thế giới dựa trên "phạm vi ảnh hưởng", bị chi phối bởi ba cực: Mỹ, Trung Quốc và Nga. Trong tầm nhìn này, sức mạnh tuyệt đối và lợi ích tài chính được ưu tiên hơn luật lệ.

Đáng lo ngại hơn, EU – vốn là đồng minh chiến lược – giờ đây bị phong trào MAGA xem như một "chiến trường" cần chinh phục và là một khu vực cần điều chỉnh. Việc "chia rẽ châu Âu" không còn là âm mưu của các đối thủ mà trở thành một phần trong chiến lược của Washington.

Ông Fischer đánh giá tầm nhìn của chính quyền Trump mang hơi hướng nơi thế giới chia thành các cường quốc lục địa. Mỹ dường như đang từ bỏ vai trò lãnh đạo "dân chủ" để theo đuổi mô hình "Nước Mỹ trên hết".

Một trong những tính toán gây tranh cãi nhất là việc Mỹ có dấu hiệu "từ bỏ" Ukraine và châu Âu để đứng về phía Nga. Mục tiêu tiềm năng của chính quyền Trump là lôi kéo Moskva về phe mình nhằm đối trọng với Trung Quốc. Tuy nhiên, chuyên gia trên nhận định đây là một "sai lầm":  Thứ nhất, sự gắn kết Nga - Trung vẫn bền vững. Thứ hai, mục tiêu chung: Cả Moskva và Bắc Kinh đều có mục đích chung là tái cấu trúc trật tự thế giới do Mỹ lãnh đạo.

Sự thay đổi chính sách từ Washington đã phơi bày một thực tế cay đắng: Châu Âu đã quá chủ quan. Sau Chiến tranh Lạnh, việc châu lục này không gánh vác trách nhiệm quốc phòng đã tạo ra một sự dễ bị tổn thương.

Ông Fischer khẳng định sự tàn phá khu vực Tây Đại Tây Dương sẽ làm suy yếu chính nước Mỹ. Mỹ không thể tự cung tự cấp và cần châu Âu cũng như châu Âu cần Mỹ. Việc phá hủy liên minh này là hành động "tự phá hoại" ghê gớm nhất trong lịch sử phương Tây hiện đại.

Chuyên gia trên kết luận, châu Âu hiện đang rơi vào cuộc khủng hoảng địa chính trị kép: vừa bị đồng minh quay lưng, vừa tụt hậu về công nghệ và tăng trưởng kinh tế so với Mỹ và Trung Quốc. Do đó, châu Âu không còn lựa chọn nào khác ngoài việc thu hẹp khoảng cách công nghệ và chấp nhận trả giá đắt để lấy lại chủ quyền quốc phòng.