Cục diện chính trị ở Ukraine được đặc trưng bởi yếu tố luôn có sự đối đầu giữa Tổng thống và Thủ tướng. Đó chính là một phần nguyên nhân đẩy Ukraine tới chỗ bị tụt hậu ở châu Âu.

Ukraine hậu Maidan được kỳ vọng sẽ chấm dứt “di sản” này. Và kì bầu cử Quốc hội cuối tuần qua được xem là bài test quan trọng, khi mà những người ôm mộng “hội nhập châu Âu” cho rằng sẽ được chứng kiến sự kết hợp hoàn hảo giữa Tổng thống Petro Poroshenko với Thủ tướng Arseniy Yatsenyuk.

Thế nhưng, sợi dây quá khứ vẫn còn ám ảnh đến hiện tại. Đã bắt đầu xuất hiện ganh đua giữa hai ông này, tương tự những gì mà người ta đã từng chứng kiến qua các cuộc các cuộc đối đầu Tổng thống - Thủ tướng: giữa Viktor Yushchenko - Yulia Tymoshenko, Yushchenko - Viktor Yanukovych; Yanukovych - Tymoshenko.


Ngay sau khi có được kết quả gần như chính thức, với việc đảng Mặt trận Nhân dân về đầu, ông Yatsenyuk tuyên bố sẽ đứng ra thành lập một liên minh đa số nắm quyền lãnh đạo tại Quốc hội. Tuy vẫn coi Khối Poroshenko là đối tác, nhưng thủ lĩnh của đảng Mặt trận nhân dân lại đưa ra đề xuất lập liên minh với 3 đảng phái khác là Batkivshchyna, Samopomich và đảng Cực hữu. Điều mà ông này hướng tới không phải là chức Thủ tướng, mà là quyền lực bình đẳng với “đối tác” Poroshenko trong tạo lập Ukraine hậu Maidan.

Rạn nứt giữa hai “lãnh đạo tài năng” này thực ra đã xuất hiện từ trước bầu cử: Cả hai đã không đi đến được một thỏa thuận tranh cử dưới một “mặt trận” chung - Liên minh Poroshenko - Yatsenyuk, ý tưởng mà Thủ tướng Yatsenyuk đưa ra nhưng bị ông Poroshenko từ chối. Giới tinh anh chính trị ở quốc gia Đông Âu này hiểu rằng, Tổng thống Poroshenko nuôi hy vọng tự đứng ra thành lập được một liên minh qua bầu cử để đưa Volodymyr Groysman - Phó Thủ tướng, một đồng minh thân cận, cùng gốc gác vùng Vinnytsia với ông Poroshenko, lên thay ông Yatsenyuk.

Theo Hiến pháp hiện hành, Thủ tướng Ukraine đã được trao thêm nhiều quyền lực hơn, liên quan đến điều hành chính phủ, nhất là các vấn đề kinh tế, ngân sách. Tuy nhiên, ngay cả khi ông Yatsenyuk được đề cử làm Thủ tướng, thì đó cũng chưa phải là một thắng lợi đối với cá nhân ông. Phía trước còn quá nhiều thách thức: Cuộc chiến dai dẳng ở miền Đông, nền kinh tế đứng bên bờ vực sự sụp đổ, chính quyền buộc phải thực thi các giải pháp thắt lưng buộc bụng, tìm kiếm nguồn tiền trợ giúp từ bên ngoài. Đó không hề là những công việc dễ dàng, và nếu như ông Yatsenyuk thất bại, uy tín giảm sút, thì có thể sẽ bị mất chức. Đó sẽ thời cơ tốt để Tổng thống Poroshenko có điều kiện đưa Volodymyr Groysman lên làm Thủ tướng.


Hoài Thanh (Theo Nytimes)