Theo tờ Politico ngày 12/9, quyết định này được đưa ra sau sự việc hôm 10/9, khi máy bay chiến đấu của Ba Lan và Hà Lan phải cất cánh để ngăn chặn một thiết bị bay không người lái của Nga trong không phận Ba Lan. Vụ việc được đánh giá là một trong những sự cố nghiêm trọng liên quan đến chủ quyền lãnh thổ của một quốc gia thành viên NATO trong thời gian gần đây. Tổng thư ký NATO Mark Rutte cho biết: “Hôm nay, NATO triển khai kế hoạch mới nhằm củng cố thế trận dọc theo sườn phía Đông”.

Chương trình được thiết kế dựa trên mô hình tập trận Baltic Sentry, trong đó các lực lượng hải quân, không quân và thiết bị bay không người lái phối hợp giám sát khu vực Biển Baltic. Lần triển khai này được mở rộng quy mô, bao gồm thử nghiệm những công nghệ mới như thiết bị bay không người lái chống thiết bị bay không người lái, hệ thống cảm biến hiện đại và các loại vũ khí phòng thủ tầm xa.

Tướng Alexus Grynkewich, Tư lệnh Tối cao Liên quân châu Âu, cho rằng đây là “một thiết kế phòng thủ mới”, với mục tiêu tích hợp chặt chẽ các hoạt động tuần tra trên không và hệ thống phòng không mặt đất của từng quốc gia thành viên. Ông cho rằng sự phối hợp này giúp tăng khả năng phản ứng trước các mối đe dọa, đồng thời hạn chế khoảng trống trong mạng lưới phòng thủ chung.

Nhiều quốc gia NATO cũng đã tuyên bố đóng góp lực lượng và trang thiết bị. Đan Mạch, Pháp, Anh và Đức sẽ cung cấp thêm máy bay chiến đấu, tàu chiến và hệ thống phòng không mặt đất. NATO đồng thời nhấn mạnh cần duy trì hoạt động ở mức chi phí hợp lý. Tướng Grynkewich cho biết, dù việc đánh chặn thiết bị bay không người lái Nga trên không phận Ba Lan được đánh giá là thành công, nhưng liên minh đang tìm kiếm các loại vũ khí có chi phí thấp hơn để đảm bảo khả năng phòng thủ duy trì lâu dài.

Trong phản ứng chính thức, một số quốc gia thành viên NATO nhận định hành động của Nga có tính chất chủ ý, trong khi Tổng thư ký Mark Rutte bày tỏ thái độ thận trọng. Ông cho biết liên minh vẫn đang đánh giá tình hình và nhấn mạnh rằng dù có chủ ý hay không, việc vi phạm không phận NATO vẫn là hành động liều lĩnh và không thể chấp nhận. Quan điểm này tương đồng với đánh giá của Tổng thống Mỹ Donald Trump, người cũng cho rằng chưa thể xác định rõ động cơ của Moskva.

Về phía Nga, giới chức chưa đưa ra phản ứng chi tiết đối với kế hoạch phòng thủ mới của NATO, song truyền thông Nga dẫn lời một số nghị sĩ nhận định rằng việc tăng cường bố trí lực lượng của liên minh có thể làm gia tăng căng thẳng thay vì góp phần hạ nhiệt tình hình.

Các nhà phân tích nhận định, việc NATO tăng cường bố trí lực lượng tại sườn phía Đông vừa mang ý nghĩa phòng thủ, vừa là thông điệp răn đe trong bối cảnh tình hình an ninh châu Âu còn nhiều phức tạp. Không chỉ mang tính chất quân sự, động thái này còn thể hiện sự phối hợp chính trị giữa các quốc gia thành viên trong việc bảo vệ chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và an ninh chung của khu vực.