Báo The Kyiv Post của Ukraine ngày 28/9 cho biết Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương đã điều động tàu hộ vệ và các phương tiện giám sát sau khi xảy ra những vụ xâm nhập gần cơ sở hạ tầng quân sự và dân sự tại Đan Mạch cũng như tại Na Uy, nhưng nhiều chuyên gia cảnh báo chính sách răn đe hiện nay của NATO lại đang khuyến khích Điện Kremlin.

NATO ngày 27/9 thông báo một hoạt động nâng cấp đáng kể và khẩn cấp cho sứ mệnh ở Biển Baltic, triển khai thêm các phương tiện tình báo, giám sát và trinh sát (ISR) cùng ít nhất một tàu hộ vệ phòng không, để đối phó với làn sóng xâm nhập bí ẩn của thiết bị bay không người lái nhằm vào các cơ sở hạ tầng trọng yếu khắp Bắc Âu.

Động thái nêu trên phản ánh cuộc tranh luận ngày càng cấp bách trong khối liên minh quân sự gồm 32 thành viên này về mức độ mạnh mẽ cần có trong phản ứng đối với cái mà giới chức gọi là chiến dịch “tấn công hỗn hợp trong không trung” của Liên bang Nga, bao gồm các vụ vi phạm không phận lặp đi lặp lại của cả máy bay quân sự lẫn thiết bị bay không người lái không xác định.

Hệ quả của sự răn đe thiếu quyết đoán

Các vụ việc gần đây – vốn dẫn tới việc đóng cửa tạm thời nhiều sân bay lớn và căn cứ quân sự ở Đan Mạch, Na Uy và Đức – đã làm dấy lên những chỉ trích gay gắt đối với tư thế phòng thủ hiện tại của NATO. Một số nhà phân tích quốc phòng cho rằng chính sách leo thang thận trọng sẽ chỉ khuyến khích Moskva gia tăng hành vi gây hấn.

Đại tá Lục quân Mỹ đã nghỉ hưu Richard Williams, cựu Phó Giám đốc Cục Đầu tư Quốc phòng của NATO, đã chỉ trích mạnh mẽ cách tiếp cận hiện nay của NATO mà ông cho là thiếu quyết đoán.

Ông Williams đặc biệt chỉ trích chính sách hiện hành – chỉ hộ tống máy bay Liên bang Nga ra khỏi không phận kiểm soát – và cho rằng điều đó “sẽ chỉ khuyến khích Liên bang Nga tiếp tục và mở rộng vi phạm”.

Ông Williams dẫn ví dụ vụ Thổ Nhĩ Kỳ bắn hạ máy bay Su-24 của Liên bang Nga năm 2015, sau đó “không còn xảy ra tái diễn vi phạm không phận”, như một hình mẫu cho răn đe hiệu quả.

Ông Williams nhấn mạnh: “Với những hành động yếu ớt, nhiệm vụ răn đe xung đột của NATO đã bị làm suy yếu, và khả năng tránh chiến tranh trở nên ít hơn. Để đạt được răn đe, cần có sức mạnh quân sự cần thiết, năng lực, và Ý CHÍ để sử dụng nó”.

Một tuần gián đoạn trên khắp Bắc Âu

Quyết định nhanh chóng tăng cường hiện diện ở Baltic được đưa ra sau một tuần hỗn loạn bởi các vụ xuất hiện thiết bị bay không người lái, phơi bày lỗ hổng đáng kể trong cơ sở hạ tầng dân sự và quân sự của khu vực.

Các sự cố trải rộng trên ba quốc gia đã buộc đóng cửa tạm thời nhiều trung tâm giao thông đường không then chốt và cơ sở quốc phòng trọng yếu, cho thấy tác động gây bất ổn tức thì của mối đe dọa hỗn hợp trong không trung.

Tại Đan Mạch, tình hình đặc biệt nghiêm trọng: sân bay quốc tế chính ở Copenhagen buộc phải đóng cửa nhiều giờ – một sự kiện cực kỳ hiếm hoi, gây rối loạn giao thông hàng không. Đồng thời, năm sân bay nhỏ hơn – phục vụ cả dân sự và quân sự – cũng phải ngừng hoạt động. Đáng lo ngại hơn, một thiết bị bay không người lái được phát hiện trên căn cứ không quân Karup, nơi đặt các đơn vị trực thăng và giám sát không quân chủ chốt của Lực lượng Vũ trang Đan Mạch, trực tiếp nhắm vào một tài sản quốc phòng lớn.

Những cảnh báo an ninh tương tự cũng được kích hoạt ở Na Uy và Đức. Giới chức Na Uy báo cáo có hoạt động thiết bị bay không người lái gần sân bay chính Oslo, trong khi các vụ xuất hiện khác xảy ra trực tiếp trên căn cứ chính của phi đội tiêm kích F-35 – một cơ sở trọng yếu của NATO. Đức cũng xác nhận một thiết bị bay không người lái xuất hiện trên bang Schleswig-Holstein, giáp biên giới Đan Mạch.

Dù Moskva phủ nhận liên quan, nhưng tính phối hợp và việc nhắm tới các mục tiêu giá trị cao đã khiến nhiều quan chức kết luận rằng đây là hoạt động của một tác nhân chuyên nghiệp nhằm gieo rắc nỗi sợ và thăm dò phản ứng của hệ thống phòng thủ châu Âu.

Thủ tướng Đan Mạch Mette Frederiksen trực tiếp cáo buộc Điện Kremlin, tuyên bố có “một quốc gia chính đe dọa an ninh châu Âu, và đó là Liên bang Nga”.

Châu Âu tìm kiếm hệ thống phòng thủ mới

Ngoài phản ứng tức thời của NATO, các quốc gia Liên minh châu Âu (EU) cũng đang gấp rút thực hiện biện pháp phòng thủ trong nước và khu vực để đối phó với mối đe dọa leo thang.

Nhận thấy mối đe dọa từ thiết bị bay không người lái vượt qua biên giới quốc gia, Bộ trưởng Quốc phòng của 10 nước EU gần đây đã thống nhất kế hoạch chung nhằm củng cố biên giới phía Đông với “tường chắn thiết bị bay không người lái”.

Nỗ lực hợp tác này nhằm xây dựng một hệ thống chung để phát hiện, theo dõi và vô hiệu hóa các thiết bị bay không người lái của Liên bang Nga trên khắp biên giới EU.

Tại Đức, vào hôm 27/9. Bộ trưởng Nội vụ Alexander Dobrindt tuyên bố mối đe dọa từ thiết bị bay không người lái là “nghiêm trọng” và công bố kế hoạch sửa đổi Luật An toàn Hàng không. Động thái này nhằm cho phép quân đội Đức bắn hạ các thiết bị bay không người lái trái phép trong những tình huống khẩn cấp – một năng lực hiện đang bị hạn chế bởi sự nghiêm ngặt của luật thời bình.

Trong khi đó, những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất đang ưu tiên mua sắm khẩn cấp trong nước. Sau các vụ gián đoạn làm tê liệt sân bay và căn cứ quân sự, Đan Mạch đã công bố kế hoạch tăng mạnh chi tiêu quốc phòng, tập trung mua sắm trang thiết bị tăng cường năng lực mới để phát hiện, theo dõi và vô hiệu hóa hệ thống thiết bị bay không người lái tinh vi, thừa nhận rằng mối đe dọa hỗn hợp trong không trung đòi hỏi phản ứng đặc biệt và nhanh chóng.

Moskva phủ nhận và cáo buộc Ukraine thực hiện chiến dịch “cờ giả”; Kiev đề nghị hỗ trợ các nước thành viên NATO

Các lực lượng mới triển khai, bao gồm các nền tảng ISR tiên tiến và tàu hộ vệ phòng không, sẽ tăng cường cho sứ mệnh “Baltic Sentry” của NATO, vốn được khởi động từ tháng 1 nhằm bảo vệ cơ sở hạ tầng ngầm dễ bị tổn thương như đường ống điện và khí đốt khỏi nguy cơ phá hoại.

Ngày 27/9, người phát ngôn NATO khẳng định với Reuters rằng liên minh sẽ “tăng cường giám sát với các phương tiện đa lĩnh vực mới ở khu vực biển Baltic”, đồng thời nhấn mạnh sẽ sử dụng “mọi công cụ quân sự và phi quân sự cần thiết” để tự vệ.

Bộ Ngoại giao Liên bang Nga đáp trả bằng cách phủ nhận các vụ vi phạm không phận và gọi phản ứng của EU là “cuồng loạn”, cho rằng những biện pháp dự kiến sẽ chỉ làm “gia tăng căng thẳng quân sự và chính trị trên lục địa của chúng ta”.

Trong bài đăng trên Telegram ngày 26/9, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Liên bang Nga - bà Maria Zakharova cáo buộc Ukraine đang lên kế hoạch cho một chiến dịch “cờ giả” ở Romania hoặc Ba Lan, và điều có thể dẫn tới nguy cơ bùng phát Chiến tranh Thế giới thứ ba.

Kênh RT ngày 26/9 dẫn lời bà bà Zakharova cho biết, dựa trên thông tin hiện có, kế hoạch của Ukraine là chỉnh sửa một số thiết bị bay không người lái của Liên bang Nga bị bắn hạ hoặc bị đánh chặn, lắp đầu đạn sát thương vào chúng. Sau đó, các chuyên gia Ukraine điều khiển chúng ngụy trang thành "thiết bị bay không người lái của Liên bang Nga" đến các trung tâm vận tải lớn của NATO ở Ba Lan và Romania.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Liên bang Nga bổ sung rằng Ukraine sẽ tiến hành chiến dịch thông tin sai lệch trên khắp châu Âu để đổ lỗi cho Nga và từ đó cố gắng kích động một cuộc xung đột vũ trang giữa Liên bang Nga và NATO.

Theo RT, Ukraine đã sửa các thiết bị máy bay không người lái Geran do Liên bang Nga sản xuất tại nhà máy LORTA ở Lviv. Vào ngày 16/9, chúng được chuyển đến thao trường Yavorov ở miền Tây Ukraine, nơi đặt Trung tâm Gìn giữ Hòa bình và An ninh Quốc tế của Học viện Quốc gia Hetman Petro Sagaidachny.

Về phía Ukraine, nước này chưa lên tiếng phản hồi về cáo buộc của , người phát ngôn Bộ Ngoại giao Liên bang Nga, nhưng theo báo The Kyiv Post ngày 28/9, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã đề nghị chia sẻ kinh nghiệm của nước mình trong việc đối phó chiến tranh thiết bị bay không người lái của Liên bang Nga, đề xuất cử một nhóm tư vấn tới các nước NATO và mời đại diện của họ sang Ukraine.

Cảnh báo nguy cơ chiến tranh lan rộng

Căng thẳng leo thang đã kéo theo lời cảnh báo nghiêm khắc từ giới nhân đạo về khả năng xung đột lan rộng khắp lục địa.

Ông Yuriy Boyechko, Giám đốc điều hành tổ chức Hope for Ukraine có trụ sở tại Mỹ, bày tỏ lo ngại về những dấu hiệu gia tăng cái mà ông gọi là hành vi gây hấn của Liên bang Nga trên khắp châu Âu và nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết ngăn chặn cuộc chiến ở Ukraine lan sang các nước khác.

Theo ông Boyechko, “trong lịch sử, mọi cuộc chiến toàn diện kéo dài đều lan sang các quốc gia khác” và chỉ còn năm tháng nữa là xung đột Nga – Ukraine tròn 4 năm.

Ông Boyechko nhấn mạnh: “Ngay lúc này, mọi dấu hiệu đều cho thấy rằng đến tháng 2/2026, cuộc chiến này có thể lan sang các nước châu Âu khác nếu Liên bang Nga không bị đánh bại”.

Ông Boyechko cho rằng các sự cố gần đây – từ thiết bị bay không người lái được cho là của Liên bang Nga ở Ba Lan, chiến đấu cơ được cho là của Liên bang Nga trên bầu trời Estonia, đến thiết bị bay không người lái trên căn cứ quân sự Đan Mạch – cấu thành một “cuộc chiến hỗn hợp mà Liên bang Nga đang tiến hành chống NATO ngày nay”, và có thể leo thang thành xung đột nghiêm trọng hơn vào đầu năm 2026 nếu không có hành động ngăn chặn.

“Cách duy nhất để ngăn cuộc chiến vượt ra ngoài biên giới Ukraine là đảm bảo (Tổng thống Liên bang Nga Vladimir) Putin cạn tiền để tài trợ cho nó”, ông Boyechko khẳng định.

“Bên cạnh các lệnh trừng phạt kinh tế, EU phải đóng cửa biên giới với khách du lịch Liên bang Nga và Belarus nhằm ngăn chặn việc hình thành các mạng lưới gián điệp Liên bang Nga trên khắp châu Âu, vốn có thể phá hoại an ninh từ bên trong”, ông Boyechko nói thêm.

Ông Boyechko kết luận bằng việc kêu gọi các quốc gia châu Âu nghiêm túc trước các mối đe dọa từ Liên bang Nga và tránh lặp lại những sai lầm mà chính phủ Ukraine từng mắc phải, dẫn tới cuộc xung đột toàn diện ngày nay.