Thực tế đó đặt ra yêu cầu xây dựng chiến lược dài hạn, với sự tham gia của Nhà nước - viện, trường - doanh nghiệp trong việc hình thành, phát triển các ngành công nghiệp chiến lược, sẽ giúp Việt Nam không chỉ thu hẹp khoảng cách công nghệ mà còn có thể tạo ra những bứt phá trong một số lĩnh vực then chốt.

Ông Hoàng Anh Tú, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học kỹ thuật và Công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cho biết, Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị đã chỉ ra điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là Việt Nam chưa làm chủ được các công nghệ lõi và công nghệ chiến lược. Trên cơ sở Quyết định số 1131/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược (11 nhóm công nghệ và 35 nhóm sản phẩm), Bộ đã xây dựng dự thảo Chương trình khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo quốc gia phát triển sản phẩm công nghệ chiến lược ưu tiên triển khai ngay. Theo đó, 6 nhóm sản phẩm công nghệ chiến lược được ưu tiên triển khai sớm gồm: Mô hình ngôn ngữ lớn và trợ lý ảo tiếng Việt; AI camera xử lý tại biên; robot di động tự hành; thiết bị mạng 5G-5G Advanced; hạ tầng blockchain và các lớp ứng dụng; UAV.

Để thực hiện mục tiêu đến năm 2030 làm chủ tối thiểu 60% công nghệ lõi và đạt tỷ lệ nội địa hóa từ 60%, doanh nghiệp và các viện, trường sẽ đóng vai trò quyết định trong năng lực tiếp thu, phát triển và làm chủ công nghệ.

Chia sẻ về chiến lược phát triển thiết bị bay không người lái (UAV), ông Phan Văn Hán, Giám đốc Trung tâm hỗ trợ dịch vụ toàn cầu, Tập đoàn CT Group cho rằng, các cấu phần then chốt như chip điều khiển, mô-đun định danh từ xa, hệ thống truyền dữ liệu, laser đo khoảng cách hay động cơ điện đều là lĩnh vực Việt Nam cần chủ động phát triển nếu muốn hình thành chuỗi cung ứng UAV trong nước. Cùng với đó, UAV lưỡng dụng, phục vụ kinh tế - xã hội đồng thời đáp ứng yêu cầu an ninh - quốc phòng, là phù hợp với định hướng của Chương trình công nghệ chiến lược giai đoạn mới.

Nhận định blockchain đang trở thành lớp hạ tầng dữ liệu tin cậy trong nhiều nền kinh tế, ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam cho biết, các quốc gia đi đầu đều lấy chuẩn dữ liệu, định danh xuyên biên giới và khả năng truy xuất nguồn gốc làm nền móng để triển khai các dịch vụ số có tính liên thông. Theo ông, việc Việt Nam đưa “hạ tầng blockchain và các lớp ứng dụng” vào danh mục sản phẩm công nghệ chiến lược là bước đi phù hợp để xây dựng nền kinh tế số dựa trên dữ liệu xác thực, minh bạch và khả năng giám sát theo thời gian thực.

Ông Trần Huyền Dinh, Chủ nhiệm Ủy ban Ứng dụng Fintech, Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam cho biết, cấu trúc 5 lớp của mô hình token hóa tài sản thực (RWA) theo chương trình Công nghệ chiến lược quốc gia gồm: Blockchain lớp nền có khả năng mở rộng; hạ tầng dữ liệu khả dụng phục vụ các ứng dụng công; nền tảng xác thực dữ liệu và truy xuất nguồn gốc quốc gia; nền tảng token hóa tài sản thực; hệ thống phân tích dữ liệu on-chain phục vụ giám sát giao dịch.

Những mô hình vận hành tuân thủ cao ở một nước cho thấy RWA có thể tích hợp hiệu quả với hệ thống tài chính truyền thống nếu có bộ chuẩn dữ liệu - định danh - kiểm toán minh bạch. Việc Việt Nam đưa blockchain vào nhóm sản phẩm chiến lược không chỉ tạo ra lớp hạ tầng dữ liệu tin cậy mà còn mở ra cơ hội hình thành thị trường tài sản số tuân thủ, phù hợp yêu cầu giám sát theo Nghị quyết 05/2025/NQ-CP về triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hóa và định hướng tại Luật Công nghiệp công nghệ số.

Ở lĩnh vực AI, Tiến sĩ Nguyễn Văn Yên, Thành viên Hội đồng Thành viên Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT) nhấn mạnh yêu cầu xây dựng “AI chủ quyền”. Trong đó, mô hình ngôn ngữ lớn tiếng Việt, hạ tầng HPC, trung tâm thử nghiệm quốc gia và tiêu chuẩn an toàn dữ liệu là trụ cột cốt lõi. Theo ông, AI chủ quyền sẽ giảm phụ thuộc nền tảng ngoại, bảo đảm yêu cầu an ninh dữ liệu và tạo nền móng cho ngành công nghiệp số.

Trong lĩnh vực ứng dụng công nghệ, ông Nguyễn Bá Đạt, Giám đốc sản phẩm Zalo AI cho biết, Trợ lý Zalo Công dân số - một nền tảng AI bản địa hóa ứng dụng dữ liệu chính thống và tích hợp trực tiếp với hệ sinh thái Zalo, sau hai tháng triển khai đã ghi nhận hơn 300.000 người dùng. Điều này cho thấy hiệu quả của mô hình AI theo ngành trong bối cảnh nhu cầu dịch vụ công trực tuyến tăng mạnh.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lâm Quang Vinh, Trưởng ban Khoa học và Công nghệ Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế về phát triển hệ sinh thái công nghệ chiến lược cho thấy, các trường đại học nghiên cứu đóng vai trò then chốt kết nối ba trụ cột: hạ tầng nghiên cứu - doanh nghiệp - cơ quan quản lý. Từ bài học của các quốc gia phát triển, ông đề xuất 3 nhóm giải pháp cho Việt Nam, bao gồm: phát triển cụm nghiên cứu công nghệ lõi tại các trường đại học, hình thành mạng lưới đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp; triển khai cơ chế sandbox để rút ngắn chu trình từ thử nghiệm đến thương mại hóa; đầu tư đồng bộ sản xuất - R&D - đào tạo nhân lực chất lượng cao.