Đây là ý kiến của Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng nêu lên tại Phiên họp thứ 34 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (QH) sáng 8/5. Phiên họp cho ý kiến về báo cáo của Chính phủ đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2018; đánh giá tình hình triển khai thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2019.  

Ông Trần Văn Túy, Trưởng ban công tác đại biểu của QH  phản ánh ý kiến dư luận cho rằng, thu từ các doanh nghiệp FDI không đạt theo dự toán của QH giao, trong khi doanh thu thì báo tăng nhưng thu nộp ngân sách doanh nghiệp lại báo lỗ lũy kế và có nguy cơ mất vốn cao. Bên cạnh đó còn một tồn tài khác là sự kết nối, thiếu liên kết giữa doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài chưa chặt chẽ, doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn còn “nằm ngoài cuộc chơi”...

Giải trình về vấn đề này, ông Đinh Tiến Dũng, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết: Về chuyển giá, Bộ Tài chính đã có báo cáo liên quan đến FDI. Năm 2018, đã tổ chức thanh tra, kiểm tra 95.940 cuộc, xử lý thu về ngân sách Nhà nước 19.000 tỷ đồng, thực tế đến hết năm thu về 14.740 tỷ đồng. Ngoài ra, xử lý giảm lỗ 40.900 tỷ đồng. Đây là kết quả của thanh tra, kiểm tra chống chuyển giá. Tương tự, năm 2017 xử lý giảm lỗ là 37.000 tỷ đồng.  

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, cơ quan tài chính đã rất cố gắng, hàng năm kiểm tra thường xuyên. Về nguyên nhân tại sao thu không đạt dự toán, ông Đinh Tiến Dũng cho rằng là do làm dự toán quá cao.

“Năm 2016, chúng ta giao tăng chung là 12,2% so với 2015. Trong đó FDI giao tăng 12,8%, trong khi GDP 2016 tăng 6,21%. Năm 2017, giao tăng chung là 18,1%, trong đó khu vực FDI tăng 23,4%, quá cao so với tăng GDP năm 2017 là 6,81%, cộng với khoảng 4% lạm phát, như vậy là cao gấp đôi tốc độ tăng của GDP và lạm phát. Năm 2018, giao dự toán 3 khu vực này là 21,6%, khu vực doanh nghiệp nhà nước là 13,1%, khu vực FDI là 30,1%, quá cao so với tăng trưởng kinh tế là 7,08% và lạm phát 4%. Chúng tôi đã báo cáo QH, và rút kinh nghiệm trong dự toán 2019. Đã giao hợp lý hơn, đánh giá hợp lý hơn giữa các khu vực kinh tế và các địa phương. Tuy nhiên, chuyển giá là câu chuyện dài, phải đánh giá và có nhiều giải pháp nữa”, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết.

Theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) Nguyễn Chí Dũng, vấn đề chuyển giá là câu chuyện dài suốt 30 năm qua. “Chuyển giá xảy ra ở 2 khâu, khâu đầu tư ban đầu và ở khâu sản xuất, kinh doanh. Ở khâu đầu tư ban đầu, Luật Đầu tư trước đây có quy định là yêu cầu phải giám định tài sản đầu tư ngay sau khi đầu tư xong để xác định giá trị tài sản chính thức, từ đó mới tính khấu hao và hạch toán thu nhập chịu thuế. Lúc đó, chúng ta đã thực hiện điều khoản này nhưng trên thực tế triển khai gặp rất nhiều khó khăn", ông Nguyễn Chí Dũng cho biết.

Theo Bộ trưởng, năm 1992, Bộ KH&ĐT đã thuê một công ty giám định độc lập vào giám định 17 dự án thì cả 17 dự án đều sai phạm. Nhưng để đưa ra xử lý về pháp lý thì tranh cãi rất phức tạp. Sau đó Luật Đầu tư đã bỏ điều khoản này, theo hướng để doanh nghiệp tự giác.

“Nhưng chúng tôi thấy rằng không thể để họ tự giác được nữa. Sau khi đánh giá 30 năm FDI, chúng tôi thấy đây vẫn là kẽ hở, khi họ chỉ đầu tư 10 triệu USD nhưng khai 20 triệu USD, thì toàn bộ khấu hao tài sản cố định họ rút ra được hết, làm giảm thu nhập chịu thuế. Đây là hiện tượng lỗ giả, lãi thật, xảy ra rất lâu rồi”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng giải thích.

Để hạn chế tình trạng này, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, khi sửa Luật Đầu tư tới đây, Bộ KH&ĐT dự kiến đưa vào điều khoản: Trong trường hợp cần thiết, Nhà nước có thể thuê công ty giám định, giám định lại tài sản đầu tư. Khi đó những trường hợp nào cần thì áp dụng, bên bị giám định phải trả chi phí giám định. Như vậy mới khắc phục được tình trạng này.

Giải trình về thiếu liên kết giữa hai khu vực doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp FDI, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng: Đây câu chuyện lớn, tồn tại sự lệch pha giữa hai nền kinh tế trong một quốc gia mà nguyên nhân có nhiều. Một là trình độ, năng lực của hai khối doanh nghiệp lệch nhau, về năng lực công nghệ, nguồn vốn, tham gia thị trường, kết nối thị trường,… Hai là khi doanh nghiệp lớn vào đầu tư, họ thường kéo mạng lưới đi theo, doanh nghiệp trong nước không đáp ứng được yêu cầu của họ, nên họ không sẵn sàng đặt hàng doanh nghiệp trong nước để tham gia chuỗi của họ. Ngược lại, doanh nghiệp trong nước cũng không mạnh dạn đầu tư, e ngại khi đầu tư rồi mà không được tham gia mạng lưới…  

Về giải pháp, Bộ KH&ĐT đang chuẩn bị báo cáo Bộ Chính trị Đề án định hướng lại việc thu hút FDI có chọn lọc trong giai đoạn tới, sau khi tổng kết 30 năm thu hút FDI. Theo đó, đưa ra một số chính sách, gắn với ưu đãi, khuyến khích doanh nghiệp nước ngoài kết nối với doanh nghiệp trong nước, chuyển giao công nghệ, để doanh nghiệp trong nước tham gia được bằng chính sách ưu đãi. Trước đây chủ yếu là kêu gọi, nhưng không hiệu quả. Sắp tới phải có chính sách ưu đãi cụ thể.