Chính quyền Tổng thống Donald Trump sẽ chính thức phê chuẩn hiệp ước quốc phòng ba bên giữa Mỹ, Anh và Australia, trùng thời điểm với cuộc họp Bộ trưởng Ngoại giao và Quốc phòng hai nước (AUSMIN) dự kiến tổ chức tại Washington.

Trụ cột đầu tiên của AUKUS là việc Mỹ bán tàu ngầm lớp Virginia cho Australia từ đầu những năm 2030. Động thái này đánh dấu kết thúc giai đoạn xem xét kéo dài khi Bộ Quốc phòng Mỹ tiến hành rà soát hiệp ước để đảm bảo phù hợp với chính sách “Nước Mỹ trên hết” của Tổng thống Trump.

Theo nguồn tin của Nikkei Asia, Nhà Trắng đã hai lần phản đối các đề xuất của Lầu Năm Góc nhằm thay đổi đáng kể kế hoạch chuyển giao tàu ngầm. Cuộc gặp giữa ông Trump và Thủ tướng Australia Anthony Albanese hôm 20/10 được xem là bước ngoặt khi Tổng thống Mỹ cam kết sẽ tiếp tục toàn lực với thỏa thuận này.

Theo thông lệ, hội nghị AUSMIN được tổ chức luân phiên giữa hai nước, nhưng năm nay Mỹ sẽ tiếp tục đăng cai thay vì Australia như kế hoạch ban đầu.

Vừa qua, nhiều nghị sĩ lưỡng đảng tại Quốc hội đã chỉ trích gay gắt Thứ trưởng Quốc phòng Elbridge Colby, người dẫn đầu cuộc rà soát AUKUS, vì gây hoang mang cho các đồng minh. Thượng nghị sĩ Roger Wicker cho rằng thời gian vừa qua, AUKUS phải đối mặt với các hoài nghi, bất chấp sự ủng hộ mạnh mẽ từ Tổng thống Trump.

Thượng nghị sĩ Tom Cotton gọi cuộc rà soát là động thái bất ngờ khiến cả quan chức Mỹ, Anh và Australia đều ngỡ ngàng. Bên cạnh đó, ông Wicker còn bày tỏ lo ngại rằng các vấn đề tương tự đang lan sang chính sách viện trợ an ninh Ukraine, điều chỉnh lực lượng, chính sách đối với Nhật Bản và Chiến lược Quốc phòng Quốc gia.

Ông Wicker nói rằng nhiều đối tác như Nhật Bản, Đài Loan, Hàn Quốc và các nước Baltic cho biết họ nhận thấy Văn phòng chính sách Lầu Năm Góc có xu hướng hành động đơn phương, thiếu sự phối hợp trong nội bộ chính quyền Mỹ. Ông cảnh báo nếu phản ánh này là đúng, vấn đề xuất phát từ văn phòng này cần được xử lý dứt điểm.

Bộ Quốc phòng Mỹ đã quyết định chuyển quyền giám sát AUKUS sang một đơn vị khác trong Lầu Năm Góc. Trước đây, hiệp ước do đơn vị Phát triển lực lượng và Năng lực mới phụ trách nay đã được chuyển sang Văn phòng Trợ lý Bộ trưởng phụ trách an ninh khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Một quan chức Lầu Năm Góc xác nhận việc điều chuyển này nhưng không nêu lý do cụ thể.

Ông Michael Horowitz, cựu Phó trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng dưới thời Tổng thống Joe Biden, nhận định AUKUS vẫn là công cụ quan trọng giúp tăng cường hợp tác, thúc đẩy ổn định khu vực. Ông cho rằng yếu tố then chốt để hiệp ước thành công là duy trì sự chỉ đạo thống nhất và phối hợp chặt chẽ trong nội bộ Lầu Năm Góc, thay vì phụ thuộc vào việc cơ quan nào đảm nhiệm trực tiếp.