Theo đài CNN, chương trình đóng tàu đang gặp khó khăn của Hải quân Mỹ đã bị ảnh hưởng nặng nề khi Bộ trưởng Hải quân John Phelan ngày 25/11 tuyên bố hủy kế hoạch mua khinh hạm lớp Constellation, vốn từng được xem là một phần quan trọng trong chiến lược của Mỹ nhằm theo kịp hạm đội Hải quân đang phát triển nhanh chóng của Trung Quốc.

Bộ trưởng Phelan cho biết chương trình trị giá hàng tỷ USD dành cho các tàu chiến mặt nước này không mang lại hiệu quả.

“Tôi sẽ không chi một đô la nào nếu khoản đó không tăng cường khả năng sẵn sàng chiến đấu hoặc khả năng chiến thắng của chúng tôi”, Bộ trưởng Hải quân nói trong một bài đăng trên mạng xã hội.

“Để giữ lời hứa đó, chúng tôi đang định hình lại cách thức xây dựng và triển khai Hạm đội - hợp tác với ngành công nghiệp để mang lại lợi thế chiến đấu, bắt đầu bằng việc chuyển hướng chiến lược khỏi chương trình khinh hạm lớp Constellation”, ông nói thêm.

Dẫn lời một quan chức quốc phòng cấp cao của Mỹ, trang USNI News cho biết Washington cần phát triển hạm đội nhanh hơn “để đáp ứng các mối đe dọa trong tương lai”.

Hải quân Mỹ đã ký hợp đồng với Fincantieri Marine Group để đóng sáu tàu chiến lớp này, được giới thiệu trên trang web của Hải quân là “tàu chiến mặt nước cỡ nhỏ thế hệ tiếp theo”. Trước đó, Hải quân có kế hoạch đóng 20 tàu, với giá khoảng 1,1 tỷ USD mỗi chiếc.

Lớp Constellation được quảng bá là “tàu chiến linh hoạt, đa nhiệm vụ”, có khả năng hoạt động cả ở đại dương lẫn vùng ven bờ, “cung cấp sự hiện diện tiền phương đáng tin cậy hơn trong chiến đấu, mang lại lợi thế quân sự trên biển”.

Với lượng giãn nước khoảng 7.200 tấn, các tàu này được xem là lấp khoảng trung gian giữa tàu khu trục tên lửa dẫn đường lớp Arleigh Burke 10.000 tấn - xương sống của hạm đội Mỹ - và các tàu tác chiến ven biển 3.500 tấn.

Hiện Hải quân Mỹ chưa có khinh hạm nào trong hạm đội kể từ khi tàu USS Simpson ngừng hoạt động vào năm 2015.

Trong thời gian đó, các nhà máy đóng tàu Trung Quốc đã sản xuất các tàu chiến với tốc độ chóng mặt và quốc gia này đã vượt Mỹ về quy mô hạm đội vài năm trước.

Theo ước tính của Lầu Năm Góc, Hải quân Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc dự kiến sẽ sở hữu khoảng 400 tàu vào cuối năm nay. Theo Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế, khoảng 50 trong số đó là khinh hạm.

Nhiều chuyên gia cho rằng đã đến lúc Hải quân Mỹ nên chấm dứt chương trình Constellation đầy rắc rối.

“Các tàu Constellation là lãng phí tiền bạc lớn và sẽ không đáp ứng được các yêu cầu nhiệm vụ của Hải quân, ngay cả trước các mối đe dọa cấp thấp hơn, chứ đừng nói đến một hạm đội hiện đại như Trung Quốc”, nhà phân tích Carl Schuster, cựu thuyền trưởng Hải quân Mỹ, nhận định.

Theo ông, mẫu tàu này có khả năng phòng thủ kém trước thiết bị bay không người lái, máy bay, tên lửa và thậm chí cả tàu nhỏ.

“Nó sẽ không trụ được lâu trong một cuộc chiến đối với mối đe dọa cấp độ Houthi”, ông nói, ám chỉ lực lượng dân quân tại Yemen đang đe dọa hoạt động vận tải biển quanh Bán đảo Ả Rập.

Theo nhà phân tích hải quân Sal Mercogliano, giáo sư tại Đại học Campbell ở Bắc Carolina, tàu lớp Constellation là một trong những chương trình gây tranh cãi của chính phủ.

Những chương trình này bao gồm tàu tác chiến ven biển (LCS), bị chỉ trích là nhỏ và kém hiệu quả. Một cuộc điều tra năm 2023 của ProPublica gọi chương trình đóng tàu này là “một trong những khoản lãng phí tồi tệ nhất trong lịch sử lâu dài của quân đội liên quan đến mua sắm các hệ thống vũ khí đắt đỏ và kém hiệu quả”.

Kể từ năm 2008, Hải quân đã đưa vào sử dụng 35 tàu LCS, trong khi hai chiếc khác vẫn đang được đóng. ProPublica cho biết tổng chi phí của chương trình này có thể lên đến 100 tỷ USD.

Tuy nhiên, các tàu LCS thường xuyên gặp trục trặc và không mang lại tính linh hoạt trong việc phân nhiệm như kỳ vọng ban đầu của Hải quân. Lực lượng này đã cho một số tàu nghỉ hưu, và một số trong đó chỉ mới phục vụ được năm năm.