Ngày 9/3, Mỹ tuyên bố coi Venezuela là "mối đe dọa an ninh quốc gia" và áp đặt lệnh trừng phạt đối với 7 quan chức của nước này. Đây được coi là mâu thuẫn ngoại giao song phương tồi tệ nhất kể từ khi ông Nicolas Maduro trở thành Tổng thống Venezuela năm 2013.

Giới chức cấp cao tại Mỹ cho biết lệnh trừng phạt được đích thân Tổng thống Mỹ Barack Obama ký và ban hành này không trực tiếp nhằm vào lĩnh vực năng lượng hay toàn bộ nền kinh tế Venezuela. Tuy nhiên, động thái này đã làm gia tăng đáng kể những căng thẳng giữa Washington và Caracas, trong bối cảnh mối quan hệ của Mỹ và Cuba - đồng minh then chốt của Venezuela - đang trên đà được bình thường hóa. Theo các quan chức Mỹ, việc tuyên bố một nước là mối đe dọa an ninh quốc gia đối với Mỹ là bước đầu tiên của một chương trình trừng phạt cụ thể. Mỹ đã áp đặt quy trình tương tự với các nước khác như Iran và Syria.

Nhà Trắng cho biết lệnh trừng phạt nói trên nhằm vào những cá nhân có hành động gây tổn hại tới các thể chế hoặc tiến trình dân chủ, có hành vi bạo lực hoặc lạm dụng nhân quyền, có liên quan đến việc cản trở hoặc cấm đoán quyền tự do ngôn luận, hoặc là những quan chức chính phủ tham nhũng.

Trao đổi với báo giới tại Caracas, Ngoại trưởng Venezuela Delcy Rodriguez tuyên bố rằng chính quyền nước này sẽ sớm có những phản ứng trước hành động ngày 9/3 của Mỹ. Trên trang "Twitter" cá nhân, ông Rodriguez cho biết Venezuela đã triệu Đại biện lâm thời tại Washington về nước để tham vấn. Ngoại trưởng Rodríguez tố cáo đây là hành động mang tính can thiệp vào công việc nội bộ của Venezuela, đồng thời khẳng định nước này sẽ sớm đáp trả động thái mới của Mỹ.

Cùng ngày, Chủ tịch Quốc hội Venezuela Diosdado Cabello và là Phó Chủ tịch Đảng Xã hội chủ nghĩa Thống nhất (PSUV) cầm quyền, cũng tố cáo lệnh trừng phạt mới của Mỹ nhằm gây bất ổn tình hình chính trị quốc gia Nam Mỹ và kêu gọi người dân thận trọng. Phát biểu trước hàng nghìn người ủng hộ chính phủ, ông Cabello khẳng định không chấp nhận bất cứ mối đe dọa nào từ Mỹ.

Trong danh sách các cá nhân bị Mỹ áp đặt lệnh trừng phạt có ông Gustavo Gonzalez - Giám đốc Cơ quan Tình báo Quốc gia Sebin; Manuel Perez - Giám đốc Cảnh sát Quốc gia; và Justo Noguero - cựu Chỉ huy trưởng Lực lượng Vệ binh quốc gia, hiện đang lãnh đạo doanh nghiệp khai khoáng nhà nước CVG. Theo lệnh trừng phạt, các cá nhân này sẽ bị cấm tới Mỹ trong khi tài sản mà họ sở hữu tại Mỹ sẽ bị phong tỏa. Các công dân và cư dân thường trú tại Mỹ cũng bị cấm giao dịch thương mại với các cá nhân có tên trong danh sách kể trên.

Trước báo giới, các quan chức Mỹ khẳng định lệnh vừa ban hành ngày 9/3 không nhằm vào người dân hay nền kinh tế Venezuela, đồng thời nhấn mạnh cuộc bầu cử Quốc hội tại quốc gia Mỹ Latinh này cần phải được tiến hành một cách công bằng dân chủ, và chính quyền Caracas không được đàn áp hay đe dọa phe đối lập.

Lệnh trừng phạt mà Mỹ mới ban hành đã biến Venezuela trở thành "kẻ thù hàng đầu" của Mỹ tại Mỹ Latinh - "danh hiệu" dành cho Cuba trong suốt nhiều thập kỷ qua cho tới khi Washington và La Habana cùng công bố một bước đột phá về mặt ngoại giao hồi tháng 12/2014. Tuần trước, sau khi chính quyền Caracas yêu cầu Washington trong vòng 15 ngày phải hoàn thành kế hoạch cắt giảm nhân sự tại Đại sứ quán từ 100 người xuống còn 17 người, Mỹ tuyên bố sẽ có những phản ứng cụ thể thông qua các kênh ngoại giao. 

Trong khi đó, quan hệ thương mại giữa hai nước về cơ bản không bị ảnh hưởng bởi các mâu thuẫn ngoại giao, vốn là điều thường xuyên xảy ra trong suốt giai đoạn 14 năm cầm quyền của cố lãnh đạo Hugo Chavez. Mỹ hiện là đối tác thương mại hàng đầu của Venezuela và vào năm 2014, quốc gia thành viên Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) này đã trở thành nhà cung cấp dầu thô lớn thứ tư của Mỹ với khối lượng trung bình 733.000 thùng/ngày, bất chấp các nỗ lực trong suốt một thập kỷ qua của Caracas nhằm đa dạng hóa nguồn xuất khẩu tới Trung Quốc và Ấn Độ.

TTK