Trước đây, con trâu có vai trò quan trọng trong sản xuất nông nghiệp ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long nói chung và tỉnh Đồng Tháp nói riêng. Hiện nay, tuy đã cơ giới hóa nông nghiệp nhưng một số ít người nuôi trâu ở huyện biên giới Hồng Ngự (tỉnh Đồng Tháp) vẫn còn theo nghề kéo lúa thuê bằng xe trâu, giúp có thêm nguồn thu nhập đáng kể trong mùa thu hoạch lúa.

Cánh đồng lúa ở xã biên giới Thường Phước 1, huyện Hồng Ngự, tỉnh Đồng Tháp đang thu hoạch vụ Đông Xuân. Trên cánh đồng lúa vàng rộng hàng trăm ha, máy gặt đập liên hợp hối hả thu hoạch, những bao lúa nặng trĩu được thả xuống giữa đồng. Anh Lê Văn Nghĩa ở xã Thường Phước 1, huyện Hồng Ngự điều khiển con trâu kéo chiếc xe ra đồng chở lúa thuê. Cùng với xe trâu của anh Nghĩa, có 4 chiếc xe trâu khác cũng tất bật đi thu gom, đưa những bao lúa lên xe và chở ra điểm tập kết, cách đồng ruộng khoảng 1 km.

Anh Lê Văn Nghĩa cho biết, nuôi trâu là nghề truyền thống của gia đình anh, đến anh là đời thứ 3 nuôi trâu và đã theo nghề này hơn 30 năm nay. Ngoài nuôi trâu sinh sản, đến mùa thu hoạch lúa, anh Nghĩa hành nghề kéo lúa thuê bằng xe trâu, thu nhập mỗi ngày từ 500.000 - 800.000 đồng, tùy theo lúa nhiều hay ít.

Anh Trương Văn Bằng ở xã Thường Phước 2, huyện Hồng Ngự nuôi đàn trâu 9 con; trong đó, có 3 con mang về thu nhập cho anh với việc kéo lúa thuê. Tùy vào chiều dài quãng đường, tiền công vận chuyển mỗi bao lúa từ đồng ruộng đến điểm tập kết từ 7.000 - 10.000 đồng. Mỗi xe trâu có thể chở trung bình 15 - 18 bao lúa/chuyến (tương đương khoảng 1 tấn) và chở nhiều chuyến trong ngày, nhờ đó, anh kiếm được hơn 500.000 đồng/ngày.

Theo anh Bằng, con trâu 4 năm tuổi là có thể tập tành cho kéo lúa. Một mình anh phụ trách một chiếc xe trâu, vừa là “tài xế” điều khiển con trâu, vừa kiêm luôn việc bốc vác lúa. Công việc này khá cực và nặng nhọc nhưng anh cảm thấy vui vì được làm nghề mình thích. Anh em cùng hành nghề kéo xe trâu đi làm theo đoàn để thuận lợi giúp đỡ nhau trong công việc, hỗ trợ nhau bốc vác lúa lên xuống xe, cùng giúp sức khi trâu vượt dốc…

Anh Nghĩa và anh Bằng cũng như nhiều người hành nghề kéo lúa thuê bằng xe trâu khác đều là lao động nông thôn, quen gắn bó với ruộng đồng. Đây là nghề thời vụ thường kéo dài khoảng 20 ngày/vụ lúa. Nếu hoạt động hết công suất, mỗi ngày, một xe trâu có thể kéo lúa được từ 7 - 10 chuyến. Kết thúc mùa vụ, với một xe trâu giúp người dân có thêm nguồn thu hơn 10 triệu đồng.

Theo những người hành nghề kéo lúa bằng xe trâu, trâu làm việc nặng nên phải cho ăn uống đầy đủ; trưa nắng, phải cho nó nằm nước nghỉ ngơi, phục hồi sức khỏe. Tuy công việc thời vụ nhưng nghề kéo lúa bằng xe trâu cũng mang lại cho chủ trâu nguồn thu kha khá vì không tốn chi phí nhiều, chủ yếu là “xuất công làm lời”. Do làm nghề này lâu năm nên các chủ trâu có nhiều mối quen, vào mùa thu hoạch lúa là khách hàng lại tìm đến.

Xưa kia, con trâu có vai trò quan trọng trong sản xuất nông nghiệp ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long nói chung và tỉnh Đồng Tháp nói riêng. Việc cày bừa đất, kéo lúa và nhiều công đoạn khác đều nhờ vào sức của trâu. Những năm qua, Đồng Tháp đẩy mạnh cơ giới hóa nông nghiệp, từ khâu gieo sạ đến thu hoạch đều sử dụng máy móc. Xe chở lúa bằng động cơ có gắn bánh xích cũng dần dần thay thế cho những chiếc xe trâu.

Tuy nhiên, nhiều nông dân ở huyện Hồng Ngự vẫn giữ thói quen sử dụng dịch vụ kéo lúa bằng xe trâu như mấy chục năm qua. Đó là tình nghĩa đã có từ lâu giữa chủ ruộng và chủ xe trâu. Ông Giang Văn Ngầu ở xã Thường Phước 2, huyện Hồng Ngự bộc bạch, suốt nhiều năm qua, ông luôn sử dụng dịch vụ kéo lúa bằng xe trâu khi thu hoạch hơn 30 công ruộng của mình. Lúc trước, máy móc chưa phát triển, những chiếc xe trâu giúp ông làm công việc nặng nhọc trên đồng ruộng nên giờ đây, không thể bỏ nó được.

Nghề kéo lúa bằng xe trâu đã giúp cho nhiều người dân có thêm thu nhập, trang trải cuộc sống. Giờ đây, với sự phát triển của máy móc trong nông nghiệp, hình ảnh con trâu đi trước, cái cày theo sau hay kéo lúa bằng xe trâu rất hiếm gặp. Chính hình ảnh hiếm hoi về những chiếc xe trâu kéo lúa nối đuôi nhau di chuyển trên đồng ở huyện Hồng Ngự đã gợi nhớ về ký ức xưa cho nhiều người, là nét đẹp miền Tây và tạo nên bức tranh sinh động của ngày mùa.