Cùng với bề dày lịch sử của nền văn hoá, Sa Huỳnh còn được nhiều người biết đến là vựa muối lớn, nổi tiếng nhất tỉnh Quảng Ngãi. Thời gian gần đây, muối liên tục rớt giá, đặc biệt giá muối xuống thấp từ đầu vụ năm nay khiến diêm dân khốn đốn.

Trong cái nắng chói chang của miền Trung, nhiều người dân vẫn cần mẫn cào để gom lại từng ụ muối, trắng tinh cả cánh đồng. Đưa tay lau vội giọt mồ hôi hòa với vị mặn của muối trên gương mặt, chị Trần Thị Mỹ Yến, thôn Long Thành 1, xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ (Quảng Ngãi) buồn rầu kể: "Mặt hàng gì cũng lên giá mà riêng muối lại xuống thấp. Làm muối vất vả quá mà bán giá thấp nên khó khăn lắm”.

"Điều quan trọng nhất là thị trường đầu ra phải ổn định”. Ông Nguyễn Duy Trinh, Phó Chủ tịch UBND xã Phổ Thạnh

Vào thời điểm này những năm trước, khắp các cánh đồng muối người đi làm đông vui. Nhưng hiện giờ, chỉ còn số ít người gắn bó với đồng muối, đa phần dân làng đi làm ăn xa lo cho cuộc sống mưu sinh. Chỉ mới đầu vụ mà giá muối giảm mạnh, chỉ còn 175- 900 đồng/kg tại ruộng. Trong khi đó, các năm trước giá muối giữ đều từ 1.500- 2.000 đồng/kg. Giá muối xuống thấp kỷ lục nên diêm dân Sa Huỳnh không mấy mặn mà với nghề truyền thống này nữa, kể cả những hộ đầu tư vào làm muối sạch theo chương trình khuyến diêm của ngành nông nghiệp.

Cánh đồng muối Sa Huỳnh thuộc địa phận xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ hiện có trên 113 ha với gần 600 hộ tham gia sản xuất. Mỗi mùa vụ hàng năm cho ra hàng trăm nghìn tấn muối có chất lượng tốt phục vụ các thị trường miền Trung và Tây Nguyên. Muối Sa Huỳnh còn được dùng nhiều trong công nghiệp chế biến thực phẩm tiêu dùng.

Người dân phải đầu tư từ 15 -20 triệu đồng cho khoảng 150 - 200 m2 nền xi măng hoặc nền bạt và hệ thống dẫn nước biển để hạt muối sạch hơn so với nền truyền thống là bùn đất. Theo ông Nguyễn Duy Trinh, Phó Chủ tịch UBND xã Phổ Thạnh, toàn xã đã có khoảng 11 ha (chiếm 10% tổng diện tích muối) được người dân đầu tư làm muối sạch. Sản phẩm muối sạch giá bán cao hơn (khoảng 30%) và được thị trường ưa chuộng hơn so với muối truyền thống. Ngoài ra, làm muối sạch có thể đạt sản lượng cao hơn vì có thể tận thu lượng muối ở dưới đáy, không sợ bám đất, bùn như làm theo cách truyền thống. Nhưng nhiều diêm dân cho biết, năm nay muối sạch cũng khó bán chứ nói gì đến muối thường. Một số hộ đã phải gánh muối đi bán dạo để lấy chỗ cho loạt vụ mới. Tình trạng ế ẩm và thương lái ép giá người dân xuống thấp khiến cuộc sống của các diêm dân khó khăn.

Bà Nguyễn Thị Chẵn, thôn Long Thành 1 cho biết: “Tôi gắn bó với nghề làm muối gần 60 năm nay mà chưa bao giờ thấy muối rớt giá thê thảm đến vậy. Nhưng không làm muối cũng không biết làm gì bây giờ”.

Ngay cạnh cánh đồng Sa Huỳnh trước đây cũng có Nhà máy Muối tinh chất lượng cao được đầu tư 5 tỷ đồng nhưng đã bị tạm ngừng hoạt động từ mấy năm nay. Nhà máy có công suất 120.000 tấn/năm từng đem đến hy vọng cũng như tạo động lực cho nhiều hộ dân mạnh dạn đầu tư làm muối sạch để cung cấp nguyên liệu cho nhà máy. Phó Chủ tịch UBND xã Phổ Thạnh cho biết: Sắp tới, xã sẽ mời các doanh nghiệp ở TP Hồ Chí Minh mua lại nhà máy để làm sao cho nhà máy tiếp tục hoạt động, nhằm ổn định giá cả và thị trường tiêu thụ cho bà con. Xã cũng sẽ tiếp tục tạo điều kiện cho người dân vay vốn với lãi suất thấp để đầu tư cải tạo ruộng muối để chất lượng muối cao hơn, tăng năng suất và giảm giá thành sản phẩm.

Giá thấp ngay từ đầu vụ là điều hiếm thấy ở đồng muối Sa Huỳnh, mong rằng chính quyền địa phương sớm có giải pháp thiết thực, quan tâm hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng đồng muối, tìm kiếm thị trường giúp diêm dân.

Sỹ Thắng