Mùa hè nóng bức này, trong số các món chè truyền thống ở Huế không thể không nhắc đến chè hạt sen, nhất là những ngày rằm, lễ Phật.

Mùa hè đến Huế, có thể dễ dàng thưởng thức món chè sen và mua hạt sen tươi hoặc khô về làm quà. Từ tháng ba đến tháng năm âm lịch, hạt sen tươi thu hoạch không đủ để bán. Cuối mùa, hạt sen càng cao giá, vì diện tích trồng sen ở Huế nay đã giảm nhiều, hiện tại hạt sen tươi bán ra khoảng 250.000 đồng/kg, hạt sen khô có giá gấp đôi.

Người Huế thường nấu chè bằng hạt sen tươi. Theo kinh nghiệm của người dân địa phương, chè sen được nấu bằng đường phèn tinh chất nước sẽ rất trong. Nhưng cũng có thể nấu với đường đen, bổ dưỡng đối với những người mắc bệnh tim mạch. Hạt sen Huế thì mười hạt như một, đều bở, thơm. Hết mùa sen tươi thì mới nấu bằng hạt sen khô, sen sấy bán sẵn trong siêu thị.

Nấu chè sen không khó nhưng đòi hỏi công phu và mất nhiều thời gian, nhất là công đoạn tỉ mỉ chọn những hạt sen tròn đều, ngoài da vẫn còn nhựa và thơm. Hạt sen bóc vỏ, xoi tim, đem hấp chín, sau đó thả vào nồi nước đường phèn trong vắt đã đun sôi, vẫn giữ lửa liu riu để cho đường thấm ngọt vào hạt sen.

Những khi cúng rằm, lễ Phật người ta nấu thứ chè sen bọc nhãn lồng rất cầu kỳ. Tại Huế, khi mùa sen nở hoa, kết hạt cũng đúng lúc mùa nhãn chín. Các bà tỉ mẫn chọn những trái nhãn dày cùi, giòn và ngọt; bóc vỏ nhãn rồi khéo léo lấy hạt ra khỏi cùi sao cho cùi vẫn còn nguyên, xong rồi nhồi hạt sen đã hấp chín vào chỗ của hạt nhãn.

Ở bờ nam sông Hương, khách muốn thưởng thức chè sen thường đến đường Trần Phú (gần nhà thờ Phủ Cam, ở đây có một quán chè được nhiều học sinh, sinh viên lui tới là quán chè Tý, thường gọi vui là quán chè tình yêu (TY – Tình Yêu). Tại đây bán đủ các loại chè, đặc biệt chè hạt sen rất ngon. Nổi tiếng hơn nữa là quán chè Hẻm, ở ngay trung tâm thành phố, trong kiệt 1 (số 29 đường Hùng Vương). Khách đứng tuổi hay chọn quán chè Cung Đình (tại 31 đường Nguyễn Huệ- thành phố Huế) hoặc đến quán chè của Mệ Tôn Đích trước công viên Thương Bạc và quán chè Sao ở kiệt 184/13 Điện Biên Phủ. Về chơi thôn Vỹ Dạ, ở trên đường Tùng Thiện Vương, cũng có một quán chè sen rất ngon, do bà vợ bán nhưng mang tên ông chủ đã mất “chè ông Lạc”.

Món chè hạt sen Huế không bao giờ bỏ thêm vào một thứ hương hoa nào, tinh khiết như thế để giữ nguyên vẹn hương sen. Khi ăn có thể ướp lạnh, không bỏ nước đá như các thứ chè khác. Chè hạt sen bổ dưỡng, dân gian thường nói “Thương chồng nấu cháo le le/ Nấu canh bông lý, nấu chè hạt sen”, bởi chất sen giúp thanh tâm, an thần, tốt cho những người lao động trí óc, người bị mất ngủ, học sinh và sinh viên vào mùa thi...

Bây giờ, thỉnh thoảng nhìn món hạt sen bày bán trên kệ siêu thị, bất chợt tôi lại nhớ đến chén chè sen mẹ nấu thời đi học với bao kỷ niệm khó quên.

Vũ Hào