Mở rộng tiềm năng và không gian cho startup

Hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo tại các thành phố lớn đang phát triển nhanh chóng và đa dạng, đặc biệt là tại Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Hải Phòng và một số địa phương năng động khác. Các trung tâm ươm tạo đóng vai trò then chốt trong việc hỗ trợ hình thành, phát triển và nâng cao năng lực của các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo (startup). Tại Hà Nội, nhiều trung tâm ươm tạo tiêu biểu đã hình thành và phát huy hiệu quả như BK-Holdings (thuộc Đại học Bách khoa Hà Nội), Trung tâm Sáng tạo và Ươm tạo (FIIS thuộc Đại học Ngoại thương), Trung tâm Chuyển giao tri thức và Hỗ trợ khởi nghiệp (thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội), UP Co-working Space...

Mới đây, trong khuôn khổ Tuần lễ blockchain Việt Nam - GM Vietnam 2025 tại Hà Nội, ngày 2/8, Mạng lưới khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số Việt toàn cầu (HUB Network) đã cho ra mắt Vườn ươm khởi nghiệp quốc gia - mô hình ươm tạo liên ngành quy mô toàn quốc.

Vườn ươm được thiết kế như một hệ sinh thái liên kết đa tầng, cung cấp không gian làm việc hay cố vấn ban đầu, đồng thời xây dựng hành trình khép kín từ tuyển chọn, đào tạo, cố vấn chuyên sâu đến kết nối thị trường, công nghệ và nguồn vốn. Mô hình đặt trọng tâm vào các startup công nghệ, đặc biệt là những dự án có tiềm năng tạo ra giá trị bền vững về kinh tế, xã hội và môi trường.

Theo ông Trần Quang Hưng, Chủ tịch Hub Network, Phó Bí thư Thành đoàn Hà Nội - đơn vị sáng lập mô hình, đây là lần đầu một hệ thống hỗ trợ khởi nghiệp tại Việt Nam được thiết kế với tầm nhìn toàn diện và dài hạn như vậy. "Chúng tôi mong muốn thay đổi cách làm khởi nghiệp, từ phát triển rời rạc, tự phát, sang một hệ sinh thái được 'chống lưng' bởi chính sách, công nghệ và các nguồn lực thực chiến", ông Trần Quang Hưng chia sẻ.

Một chiến dịch HUB Challenge được khởi động như một chuỗi thử thách về tuyển chọn và huấn luyện startup ở từng lĩnh vực cụ thể như fintech, nông nghiệp công nghệ cao, công nghệ xanh, trí tuệ nhân tạo... Thay vì chỉ tập trung thi đấu ý tưởng, chiến dịch được thiết kế như một quá trình sàng lọc và đào tạo thực chiến, từ đó đưa các nhóm tiềm năng vào quy trình ươm tạo chuyên sâu.

HUB Network cũng ra mắt mạng lưới tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE), đánh dấu việc mở rộng sang khu vực Trung Đông - trung tâm đổi mới sáng tạo mới nổi của thế giới. Mạng lưới này không chỉ giúp startup Việt tiếp cận thị trường quốc tế, mà còn mở ra kênh thu hút nguồn lực đầu tư và chuyển giao công nghệ.

Việc ra đời Vườn ươm khởi nghiệp quốc gia được kỳ vọng tạo lực đẩy mới cho hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong nước, giúp startup Việt vững vàng khi bước ra thị trường toàn cầu.

Theo đánh giá của Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ), các trung tâm này không chỉ cung cấp không gian làm việc mà còn đóng vai trò cố vấn, kết nối chuyên gia, nhà đầu tư và thị trường. Một số mô hình nổi bật đã ghi dấu ấn bằng việc hỗ trợ các startup phát triển sản phẩm công nghệ cao, gọi vốn thành công, tham gia thị trường quốc tế hoặc giành giải tại các cuộc thi đổi mới sáng tạo trong và ngoài nước. Có thể kể đến các startup trong lĩnh vực công nghệ giáo dục, nông nghiệp thông minh, y tế số như: Buyo Bioplastics, AirX Carbon, Energy…) đã được ươm tạo thành công và vươn ra thị trường toàn quốc.

Tạo hạ tầng vững chắc cho hệ sinh thái khởi nghiệp

Đại diện Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ cũng đưa ra nhận định, các trung tâm ươm tạo khởi nghiệp hiện nay tại Việt Nam vẫn đang đối mặt với một số khó khăn, thách thức lớn như: Thiếu nguồn lực tài chính bền vững để duy trì hoạt động lâu dài; mô hình tài chính chưa ổn định, chủ yếu phụ thuộc vào tài trợ hoặc nguồn lực từ doanh nghiệp mẹ. Việc hạn chế trong đội ngũ chuyên gia, cố vấn chuyên sâu, đặc biệt là những người có kinh nghiệm thực tiễn trong việc dẫn dắt startup từ giai đoạn ý tưởng đến tăng trưởng cũng là một yếu tố gây khó khăn cho các trung tâm này phát triển. Ngoài ra, mối liên kết giữa các trung tâm ươm tạo, trường đại học và doanh nghiệp còn lỏng lẻo, chưa hình thành được mạng lưới hỗ trợ hiệu quả ở quy mô quốc gia.

BK-Holdings là một trong những trung tâm ươm tạo có kinh nghiệm tại Hà Nội. Là mô hình hệ thống doanh nghiệp sáng tạo đầu tiên của Việt Nam trong trường đại học (thuộc Đại học Bách Khoa Hà Nội), BK-Holdings được thành lập nhằm thúc đẩy chuyển giao công nghệ tạo ra giá trị thương mại từ công nghệ và kiến thức góp phần cho sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước.

BK-Holdings cung cấp các dịch vụ nghiên cứu phát triển (R&D), nâng cấp và đổi mới công nghệ, ươm tạo đầu tư các công ty khởi nguồn spin-off, tư vấn và chuyển giao công nghệ… chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu của tổ chức, doanh nghiệp. Tuy nhiên, quá trình vận hành, BK-Holdings gặp khó khăn trong việc mở rộng mô hình do giới hạn về không gian, nguồn lực tài chính và thiếu hành lang pháp lý rõ ràng để thương mại hóa sản phẩm từ trường đại học ra thị trường.

Theo Tiến sĩ Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ, một trong những điểm quan trọng để hỗ trợ xây dựng năng lực cho hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo là cần xây dựng nguồn nhân lực huấn luyện viên, đội ngũ cố vấn để tham gia dẫn dắt, hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp.

"Hiện nay, các địa phương đang khuyến khích khởi nghiệp của các thành phần kinh tế nhưng điểm thiếu nhất là các huấn luyện viên chuyên nghiệp, do đó kết quả đạt được còn khá khiêm tốn", Tiến sĩ Phạm Hồng Quất chia sẻ và cho rằng, Nhà nước cần có các cơ chế, chính sách mở cho các mô hình kinh doanh mới; đồng thời tăng cường hợp tác quốc tế để tìm kiếm những nguồn lực đủ mạnh hỗ trợ cho hoạt động khởi nghiệp sáng tạo trong nước.

Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, thời gian tới, Bộ sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành, địa phương hoàn thiện hành lang pháp lý và chính sách hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo, đặc biệt trong khuôn khổ triển khai Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (có hiệu lực từ 1/10/2025). Cùng với đó, Bộ phối hợp triển khai các chương trình hỗ trợ phát triển trung tâm ươm tạo bao gồm các hoạt động hỗ trợ đào tạo, tư vấn, kết nối và mở rộng thị trường. Hiện nay, Bộ Khoa học và Công nghệ đang phối hợp chặt chẽ với các địa phương, viện trường, doanh nghiệp lớn để phát triển các trung tâm đổi mới sáng tạo cấp vùng và quốc gia, tạo nền tảng hạ tầng vững chắc để hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp phát triển mạnh mẽ, bền vững.