Cách tính thuế thu nhập cá nhân linh hoạt hơn

Về dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), các đại biểu Quốc hội bày tỏ sự đồng tình với sự cần thiết phải điều chỉnh luật này do những biến động lớn về giá, mức thu nhập và chi tiêu dùng cá nhân trong những năm qua.

Đại biểu Nguyễn Thanh Phương (Cần Thơ) đề xuất việc tính thuế phải dựa trên thu nhập thực tế sau khi trừ chi phí sinh hoạt tối thiểu, và phải đảm bảo người dân "có đủ sống hay không thì mới tính đến phần thuế".

Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) cho rằng, việc điều chỉnh không chỉ dừng lại ở mức giảm trừ gia cảnh mà còn cần điều chỉnh về cơ chế để Chính phủ có thể điều chỉnh một cách linh hoạt hơn khi có sự thay đổi trên thực tiễn. Đại biểu đồng tình với việc giao trực tiếp cho Chính phủ quyết định mức giảm trừ gia cảnh dựa trên biến động giá và thu nhập, nhưng cần quy định rõ nguyên tắc là việc điều chỉnh phải phù hợp với mức cao nhất của biến động giá hoặc thu nhập.

Về biểu thuế lũy tiến, đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng, dự thảo luật đề xuất giảm xuống 5 bậc là bất hợp lý, vì tạo ra sự nhảy vọt bất thường về thuế suất giữa các mức thu nhập. Ông đề nghị nên duy trì 7 bậc lũy tiến như trước đây, với khoảng cách giữa các bậc là 5%, và mức cao nhất nên lên đến 150 triệu đồng, bởi hiện nay quy định đã là 35% cho thu nhập 100 triệu đồng.

Cùng chung ý kiến,  đại biểu Nguyễn Thanh Phương (Cần Thơ) nhận định 5 bậc thuế mới là không hợp lý, đặc biệt là khoảng cách giữa các bậc quá lớn, ví dụ: "nhích lên 11 triệu đồng là bị 15% thuế, tăng thêm 10%".

Liên quan đến thuế thu nhập cá nhân đối với hộ kinh doanh, đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng việc quy định bắt đầu tính thuế dựa trên doanh thu 200 triệu đồng là không công bằng, vì thuế phải tính trên thu nhập. Ông kiến nghị điều chỉnh mức tính thuế dựa trên thu nhập 200 triệu đồng, đồng thời nên chia theo các nhóm ngành nghề kinh doanh khác nhau (dịch vụ, bán buôn, sản xuất).

Đối với thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản, hiện nay áp dụng mức thuế suất 2% trên giá chuyển nhượng, đại biểu Hoàng Văn Cường đề nghị nên miễn thuế cho người bán nhà duy nhất (nhà ở duy nhất của cá nhân) để mua nhà mới, vì việc này là nhu cầu chính đáng, trong khi đó, những người mua đi bán lại, đầu cơ tích trữ, làm đẩy giá bất động sản lên thì cần phải bị đánh thuế cao.

Về đề xuất đánh thuế thu nhập cá nhân 0,1% với việc mua bán, chuyển nhượng vàng miếng, đại biểu cho rằng đây là vấn đề phức tạp vì vàng là tài sản tích trữ của người dân. Mặc dù đây là giải pháp để ổn định thị trường, tránh tình trạng đổ xô mua bán vàng làm tăng giá trong nước và dẫn đến nhập khẩu vàng, gây thâm hụt ngoại tệ và ảnh hưởng đến tỷ giá, đại biểu Hoàng Văn Cường đề nghị nên giao cho Chính phủ quyền áp dụng chính sách thuế này mang tính chất cấp bách, điều chỉnh khi thị trường có biến động bất thường trong một giai đoạn nhất định, không phải là chính sách thường xuyên.

Thảo luận về nội dung này, đại biểu Phạm Thị Thanh Mai (Hà Nội) cũng lưu ý cần cân nhắc để không áp dụng thuế với trường hợp người dân mua vàng để tiết kiệm thông thường.

Cùng chung ý kiến, theo đại biểu Lê Thị Thanh Lam (Cần Thơ), chính sách này cần được triển khai với sự phân biệt rõ ràng giữa hoạt động đầu cơ và hoạt động tích trữ để không ảnh hưởng đến những người dân mua vàng chỉ nhằm mục đích tiết kiệm. Bởi tâm lý, thói quen của người dân Việt Nam thường khi có tiền thì tiết kiệm mua vàng để dành, để tiết kiệm cho sinh hoạt gia đình chứ không có mục đích đầu cơ. Đại biểu nhấn mạnh, việc quy định ngưỡng giá trị vàng miếng chịu thuế chỉ phát huy hiệu quả khi chính sách được triển khai với lộ trình rõ ràng, minh bạch.

Đại biểu Lê Quân (Hà Nội) đề cập đến các khoản được miễn giảm thuế, nhấn mạnh cần bổ sung cơ chế để Chính phủ điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh cho phù hợp, tương tự như việc điều chỉnh lương cơ sở. Đại biểu cũng đề nghị mở rộng miễn thuế đối với tiền lương làm thêm giờ, làm việc ban đêm, đặc biệt cho người lao động có hoàn cảnh khó khăn. Ngoài ra, cần miễn thuế thu nhập cá nhân từ học bổng do cá nhân tài trợ thông qua các tổ chức giáo dục.

Đặc biệt, đại biểu cho rằng cần bổ sung quy định giao Chính phủ quyết định các chi phí nghề nghiệp được khấu trừ vào thuế thu nhập cá nhân, như vậy sẽ khuyến khích phát triển chuyên môn. Theo đại biểu, chi phí nghề nghiệp gồm các khoản chi phí như đi lại, tham dự hội thảo, mua sắm thiết bị phục vụ công việc. Đại biểu cũng đề nghị cân nhắc cho phép khấu trừ thuế đối với khoản hiến tặng cho các cơ sở nghiên cứu, đào tạo hoặc y tế, tạo động lực lớn cho nguồn lực an sinh xã hội.

Ứng dụng tối đa, hiệu quả chuyển đổi số trong quản lý thuế

Liên quan đến dự án Luật Quản lý thuế (sửa đổi), một điểm thu hút sự quan tâm thảo luận của các đại biểu là việc chuyển đổi cơ chế quản lý thuế đối với hộ kinh doanh. Đại biểu Hoàng Văn Cường nhận định, việc chuyển từ chế độ khoán sang chế độ kê khai doanh thu theo hóa đơn sẽ tạo ra gánh nặng đáng kể, đặc biệt khi các hộ kinh doanh không có thói quen ghi chép kế toán chi tiết.

Đại biểu đề xuất, khi đã chuyển đổi số và các hộ kinh doanh sử dụng máy tính tiền kết nối với cơ quan thuế, cơ quan thuế nên tự động tính toán và thông báo số thuế phải nộp cho người kinh doanh, thay vì bắt buộc hộ kinh doanh phải kê khai.

Về vấn đề hóa đơn, đại biểu Hoàng Văn Cường đề nghị không nên bắt buộc hộ kinh doanh phải qua trung tâm dịch vụ để xuất hóa đơn điện tử vì điều này làm các hộ mất tiền cho bên trung gian, trong khi cơ quan thuế có thể quản lý trực tiếp dữ liệu từ máy tính tiền.

Đại biểu Phạm Thị Thanh Mai nhấn mạnh quy định hoàn thuế tự động là nội dung mới nhằm chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, nhưng cần phải có văn bản chi tiết dưới luật để thực hiện vì nhóm nội dung này, đặc biệt là hoàn thuế giá trị gia tăng, tiềm ẩn nhiều rủi ro gian lận.

Thực hiện hiệu quả tiết kiệm, chống lãng phí

Khẳng định sự cần thiết phải ban hành Luật Tiết kiệm, chống lãng phí, các đại biểu thống nhất cho rằng các quy định trong Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí hiện hành bộc lộ nhiều bất cập, đặc biệt là phạm vi điều chỉnh và cơ chế xử lý vi phạm chưa hiệu quả.

Các đại biểu đồng tình cho rằng phạm vi của luật cần được mở rộng, không chỉ gói gọn trong khu vực nhà nước mà phải bao gồm cả các tổ chức xã hội, dự án PPP, khu vực tư nhân, và ý thức tiết kiệm của từng người dân, bởi tất cả cũng là tài sản của đất nước.

Đại biểu Trương Thị Ngọc Ánh (Cần Thơ) đề nghị chỉnh sửa Điều 9 về trách nhiệm xây dựng, lan tỏa văn hóa tiết kiệm, chống lãng phí. Theo đại biểu, đọc dự thảo Luật mới chỉ thấy quy định trách nhiệm của cơ quan nhà nước, trong khi đây phải là trách nhiệm của toàn dân, của cộng đồng dân cư.

Đại biểu Tạ Đình Thi, Trương Xuân Cừ (Hà Nội) nhấn mạnh, cốt lõi của việc thực hành tiết kiệm và chống lãng phí là hiệu quả trong sử dụng và khai thác các nguồn lực. Đại biểu Trương Xuân Cừ (Hà Nội) lấy ví dụ về việc đầu tư đường cao tốc không đồng bộ, phải sửa chữa sau thời gian ngắn, là minh chứng cho sự lãng phí cần được xem xét.

Đại biểu Lê Quân đề nghị bổ sung cơ chế khen thưởng bằng vật chất đối với các cá nhân và tổ chức có giải pháp thực hành tiết kiệm, chống lãng phí hiệu quả, tương tự như cơ chế thưởng đối với tố giác tham nhũng.

Bên cạnh đó, đại biểu Trương Xuân Cừ đề nghị cần xử lý nghiêm hơn, đồng thời cần xây dựng bộ tiêu chí định lượng cụ thể để đánh giá về tiết kiệm, chống lãng phí trong đầu tư công, tài sản công và tài nguyên.

Nhiều ý kiến của các đại biểu Quốc hội đều đề xuất ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ và chuyển đổi số; xem chuyển đổi số là công cụ đột phá để nâng cao hiệu quả giám sát, thanh tra, kiểm toán, và quản lý các nguồn lực.