Tận dụng gỗ mai dư thừa, tạo sản phẩm độc đáo từ làng nghề

Là người đầu tiên tại ấp Mai Vàng, xã Tân Tây, nghĩ ra và hoàn thiện quy trình sản xuất các sản phẩm thủ công từ gỗ thân cây mai vàng, chị Nguyễn Thị Kiều Trang (sinh năm 2001) đã biến phần nguyên liệu tưởng chừng bỏ đi thành những mặt hàng được thị trường đón nhận. Từ gỗ thân cây mai, chị Trang tạo ra chuỗi hạt đeo tay, đeo cổ, nhang thơm, móc khóa ép thủ công từ hoa, lá mai vàng.

Với mong muốn tự thân lập nghiệp và làm phong phú thêm các sản phẩm gắn với cây mai – biểu tượng của quê hương, chị Trang đầu tư khoảng 350 triệu đồng xây dựng xưởng, mua máy móc ban đầu. Hiện nay, xưởng của chị đã tạo việc làm thường xuyên cho một số lao động tại địa phương, đồng thời có hơn 20 mối lấy sỉ để bán lẻ trên thị trường.

Theo chị Trang, làng mai Tân Tây có lợi thế rất riêng. Do thổ nhưỡng và khí hậu phù hợp, cùng thời gian nuôi trồng, cây mai ở đây có thân gỗ lớn gấp 2–3 lần so với những vùng trồng khác. Trong khi các làng mai chủ yếu bán cây ra hoa, Tân Tây lại tập trung bán phôi, ghép giống hoa từ Bến Tre, Bình Định để tạo cây hoàn chỉnh.

Chị Nguyễn Thị Kiều Oanh (sinh năm 1982), mẹ của chị Trang, cho biết gia đình trồng mai đã 8 năm tổng diện tích là 5 mẫu, khoảng 2 năm gần đây bắt đầu livestream bán trực tiếp mai của nhà. Bán online chỉ giữ lại phần gốc để dễ đóng gói, vận chuyển và bảo đảm tỉ lệ sống cao. Chính quá trình này tạo ra lượng gỗ thân mai dư thừa rất lớn, mỗi tháng lên tới 2–3 tấn, trở thành nguồn nguyên liệu cho các sản phẩm thủ công.

“Ban đầu chỉ là do em thích đeo chuỗi hạt, nên tự tiện thử từ những khúc mai phơi khô. Khi thấy đẹp và có triển vọng, em mới đầu tư thêm máy móc. Trong lúc tiện, em nhận ra gỗ mai tỏa mùi thơm tự nhiên, phần gỗ vụn rất nhiều nên tiếc, em mua thêm máy xay để làm nhang,” - chị Trang chia sẻ. Thời gian tới, chị tiếp tục tìm tòi đổi mới, hướng đến bán sỉ qua các kênh thương mại điện tử và mở rộng thị trường.

Không chỉ tận dụng gỗ mai nhà trồng, chị còn thu gom thân gỗ từ các hộ trồng mai trong làng, đồng thời bỏ sỉ lại sản phẩm cho chính các shop mai, tạo mối liên kết cùng phát triển.

Làng mai bước vào “kỷ nguyên số”

Song song với đa dạng hóa sản phẩm, người trồng mai Tân Tây đang nhanh chóng thích nghi với xu hướng kinh doanh hiện đại. Hiện toàn làng có hơn 20 shop mai thường xuyên livestream bán hàng qua nền tảng TikTok Shop. Nếu trước đây phụ thuộc hoàn toàn vào thương lái, nay người dân tự quảng bá, tự chốt đơn, chủ động đầu ra.

Theo anh Nguyễn Tấn Được (sinh năm 1987, ấp Mai Vàng), việc tự livestream giúp lợi nhuận cao hơn 20–30% so với bán qua thương lái. “Mình trồng được cây rồi tự bán thì không phải qua thêm khâu trung gian,” anh Được cho biết.

Hiện nay, nhiều hộ trong làng đang chuyển sang mô hình mai bonsai, mai ghép chậu, hướng tới bán cây thành phẩm cho khách không có nhiều thời gian chăm sóc.

Nghề trồng mai ở Tân Tây có giai đoạn phát triển rực rỡ vào khoảng từ năm 2005 đến 2019, đặc biệt khoảng năm 2019 có thời điểm không ngày nào làng mai vắng thương lái. So với trồng lúa, hiệu quả kinh tế cao gấp hàng trăm lần. Có thời kỳ, chỉ với một mẫu đất, người trồng mai sau 5 năm có thể thu về 3–4 tỷ đồng, mỗi năm lãi vài trăm triệu.

Tuy nhiên, sau dịch COVID-19, thị trường chững lại, giá bán giảm khoảng 30%. Diện tích đất không mở rộng thêm, buộc người trồng phải tìm hướng đi mới. “Giờ làm sao tạo ra nhiều tác phẩm mới lạ, đáp ứng thị hiếu thì sản phẩm của mình mới đi nhanh hơn,” anh Được chia sẻ.

Định hướng phát triển du lịch nông thôn gắn với làng mai

Nhằm khai thác hiệu quả tiềm năng sẵn có, xã Tân Tây đã xây dựng Chương trình hành động phát triển du lịch nông thôn gắn với làng nghề trồng mai giai đoạn 2025–2030. Hiện toàn làng nghề có 430 ha mai, với 516 hộ tham gia, tập trung ở 2 ấp Bà Sở và Mai Vàng. Hạ tầng giao thông, thủy lợi, điện, nước từng bước được đầu tư; nhãn hiệu chứng nhận “Mai vàng Tân Tây” đã được bảo hộ; có 1 Hợp tác xã Mai Vàng với 31 thành viên.

Xã đã hình thành 2 điểm du lịch nông thôn, các điểm check-in, nhóm dịch vụ vận chuyển, đờn ca tài tử, hướng dẫn, quảng bá… tạo nền tảng ban đầu cho phát triển du lịch làng nghề.

Theo Bí thư Đảng ủy xã Tân Tây Hồ Thị Ngọc Lan, mục tiêu đến năm 2030 là nâng diện tích mai lên tối thiểu 460 ha, tăng số hộ trồng lên 605 hộ; xây dựng ít nhất 2 sản phẩm OCOP đạt 3 sao trở lên; thu nhập bình quân lao động tăng 1,6 lần so với năm 2021; hình thành điểm du lịch nông thôn với ít nhất 20 hộ tham gia chuỗi dịch vụ.

Trọng tâm của chương trình là phát triển du lịch theo hướng bền vững, đa giá trị, lấy người dân làm chủ thể, đẩy mạnh chuyển đổi số, hình thành các sản phẩm trải nghiệm gắn với văn hóa làng nghề, sinh thái nông nghiệp và quà tặng lưu niệm từ mai vàng.

Bà Hồ Thị Ngọc Lan cho biết, trước hết, địa phương chú trọng xây dựng, đa dạng hóa sản phẩm du lịch mang tính trải nghiệm, khuyến khích du khách tham gia tạo dáng sản phẩm, làm quà lưu niệm, trải nghiệm sinh hoạt văn hóa truyền thống; đồng thời phát triển các mô hình farmstay, du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái, kết hợp chăm sóc sức khỏe.

Song song đó là đầu tư hạ tầng, cơ sở vật chất thiết yếu như giao thông, bãi đậu xe, khu ăn uống, nhà vệ sinh. Cùng với đó là đẩy mạnh xúc tiến, quảng bá và chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ trong truyền thông, quản lý và phát triển du lịch, đồng thời hoàn thiện cơ chế, chính sách phù hợp để thu hút đầu tư.

Từ những chuỗi hạt nhỏ bé làm ra từ gỗ mai dư thừa đến chiến lược phát triển du lịch nông thôn bài bản, làng mai Tân Tây đang cho thấy một hướng đi mới: khai thác tối đa giá trị của cây mai vàng, không chỉ để “chơi Tết” mà còn để làm giàu, giữ nghề và mở rộng cánh cửa đón du khách về với miền quê mai vàng đầy “may mắn”.