Dù hầu hết doanh nghiệp (DN) xuất khẩu thủy sản thời gian qua không có lãi do chi phí đầu vào quá cao, bên cạnh đó là hàng loạt những khó khăn như: Thiếu nguyên liệu, giá bán sản phẩm thủy sản không theo kịp... nhưng các DN xuất khẩu thủy sản vẫn kỳ vọng cán đích 5,3 tỉ USD trong năm 2011.
Còn nhiều khó khăn
Xuất khẩu thủy sản trong 4 tháng đầu năm tăng trưởng ở hầu hết các thị trường tiêu thụ lớn, như Mỹ tăng 39%, Đức tăng 32%. Thị trường Canađa cũng tăng lượng thủy sản nhập khẩu gấp hai lần so với cùng kỳ năm trước. Ngoài cá tra, mặt hàng tôm còn giữ vững lượng hàng xuất khẩu tại thị trường truyền thống là Mỹ, Nhật Bản và châu Âu.
Song theo Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản (VASEP), vẫn còn nhiều áp lực cho các mặt hàng thủy sản nước ta. Hàng thủy sản phải đối mặt với hàng loạt các rào cản do Quỹ Quốc tế bảo vệ thiên nhiên thế giới (WWF) đã đưa cá tra vào danh sách đỏ trong Cẩm nang hướng dẫn tiêu dùng thủy sản lưu hành tại 6 nước châu Âu.
|
Chế biến thủy sản xuất khẩu tại Tập đoàn thủy sản Minh Phú, tỉnh Cà Mau. Ảnh: Lê Huy Hải - TTXVN |
Không những thế, thời gian qua, hầu hết kim ngạch xuất khẩu tăng nhưng các DN sản xuất lại không có lãi do chi phí đầu vào quá cao, cộng với lãi suất ngân hàng, điện, xăng dầu, bao bì… đều tăng trong khi giá xuất khẩu chỉ tăng nhẹ. Các DN xuất khẩu tôm cũng chấp nhận giảm lợi nhuận.
Các chuyên gia ngành thủy sản đánh giá, trở ngại lớn nhất hiện nay là nguồn nguyên liệu thiếu trầm trọng khiến các DN bị động, hiện nhiều nhà máy thủy sản chỉ hoạt động khoảng 40 - 50% công suất. Các mặt hàng khai thác từ biển như mực, bạch tuộc, cá ngừ, cá thu... cũng đang thiếu trầm trọng. Ngoài lý do giá xăng dầu tăng đẩy chi phí một chuyến đi biển tăng thêm 20% còn có nguyên nhân khác là một số thương lái mua hàng từ các tàu cá rồi bán lại cho các tàu cá Trung Quốc.
Ông Lê Chí Bình, Phó Chủ tịch Hiệp hội Nghề nuôi và chế biến thủy sản An Giang cho biết, thực tế người dân vẫn tha thiết với nghề cá, nhưng vẫn phập phồng bởi giá cả chưa ổn định và thiếu vốn đầu tư.
Từ giữa quý II trở đi, sản lượng cá tra sẽ khá hơn, chủ yếu do các nhà máy phát triển. Hiện, giá cá tra nguyên liệu vẫn được duy trì ở mức cao (từ 25.000 đồng đến 28.000 đồng/kg), với mức giá này người nuôi có thể lãi từ 3.000 - 4.000 đồng/kg.
Cần các giải pháp tích cực
Tuy gặp nhiều trở ngại, song VASEP kỳ vọng kim ngạch xuất khẩu thủy sản năm 2011 vẫn cán đích 5,3 tỉ USD, tập trung vào các mặt hàng chủ lực như tôm, cá tra. Về thị trường, bên cạnh các thị trường truyền thống như Mỹ, Nhật Bản, EU đang giữ vững nhu cầu tiêu thụ, thủy sản nước ta hiện mở rộng thị trường sang các nước có tiềm năng lớn là Hàn Quốc và Trung Quốc.
Ông Trần Thiện Hải, Chủ tịch VASEP cho rằng, mục tiêu chính trong lúc này là không đặt nặng lợi nhuận bởi tất cả đều khó khăn. Vấn đề là làm sao tăng cường sản xuất, xuất khẩu để góp phần ổn định an sinh xã hội. Để đáp ứng nhu cầu nguyên liệu, VASEP yêu cầu các DN đẩy mạnh phát triển vùng nuôi để tăng nguồn nguyên liệu trong thời gian tới.
Cũng theo VASEP, sản phẩm thủy sản xuất khẩu cần được thống nhất về tên gọi và ghi nhãn. Các DN cần tuân thủ các quy định về việc sử dụng các loại hóa chất trong quá trình chăn nuôi và chế biến. VASEP đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho phép thành lập “quỹ phát triển xuất khẩu cá tra Việt Nam” với mức đóng góp vào Quỹ đề xuất là 10 USD/tấn cá xuất khẩu để dành cho việc chi phí quảng bá, tiếp thị sản phẩm và xúc tiến thương mại. VASEP cũng kiến nghị Bộ siết chặt quy hoạch nuôi cá và ổn định sản lượng cá tra nguyên liệu cho xuất khẩu khoảng 1 triệu tấn; quy hoạch sản xuất con giống tốt, phục vụ nhu cầu nuôi với mức giá ổn định.
Các tỉnh ĐBSCL đang đồng loạt vào vụ tôm mới. Mặc dù một số nơi xảy ra dịch bệnh làm tôm chết, nhưng các địa phương đã triển khai nhiều biện pháp ngăn chặn và hỗ trợ kỹ thuật để người dân phát triển lại diện tích. Các địa phương cũng chỉ đạo các bộ phận chuyên môn theo dõi chặt diễn biến thời tiết để hỗ trợ người nuôi đạt hiệu quả cao, đồng thời khuyến khích khai thác nhằm tăng nguồn nguyên liệu, đẩy mạnh chế biến xuất khẩu trong thời gian tới.
Thúy Hiền