Thống kê cho thấy, hầu hết các mặt hàng XK chủ lực đều có kim ngạch tăng cao, trong đó khu vực 100% vốn trong nước ước đạt gần 32 tỷ USD, tăng hơn 33%, còn lại thuộc khu vực có vốn đầu tư nước ngoài với mức tăng gần 38%. Nhờ kết quả đó, hiện đã có 19 mặt hàng XK đạt kim ngạch trên 1 tỷ USD như: Hạt điều, cà phê, cao su, xăng dầu, dây và cáp điện, phương tiện vận tải và phụ tùng... Gạo, thủy sản, gỗ và sản phẩm gỗ, dầu thô, kim loại quý, sắt thép, máy vi tính, điện thoại và linh kiện... cũng nằm trong “top” này.
Phân tích của Bộ Công Thương, nhóm hàng công nghiệp chế biến chiếm tỷ trọng cao nhất trong tổng kim ngạch XK khi đạt đến gần 47 tỷ USD, còn những ngành chủ lực như chất dẻo nguyên liệu, dệt may, giày dép… cũng đều có mức tăng lạc quan. Những ngành được đánh giá gặp nhiều khó khăn như thủy sản, gỗ và sản phẩm gỗ vẫn nỗ lực tìm kiếm thị trường. Trong điều kiện tiêu dùng của thế giới thu hẹp, XK nông – lâm - thủy sản đang đóng góp tích cực vào danh sách những mặt hàng có kim ngạch XK lớn và đã góp phần làm giảm nhập siêu. Tuy nhiên, điều đáng quan tâm là quy mô và tăng trưởng cao của XK ở ta vẫn có phần quan trọng là do giá tăng chứ lượng tăng không nhiều” - ông Biên đánh giá.
Mặc dù kim ngạch XK các mặt hàng đều tăng, nhưng theo ông Nguyễn Công Hoàng – Phó Tổng giám đốc Tổng công ty cà phê Việt Nam, thị trường hiện rất khó khăn. “Thị trường cà phê thế giới quý III/2011 biến động rất mạnh, giá trồi sụt liên tục. Tại thị trường trong nước vào giữa tháng 9, giá cà phê khu vực Tây Nguyên đột ngột giảm liên tiếp, mỗi tấn cà phê mất 2 - 3 triệu đồng”- ông Hoàng nói. Còn ngành thủy sản, 9 tháng đầu năm, các doanh nghiệp XK phải đối mặt với rất nhiều khó khăn như thiếu trầm trọng nguyên liệu chế biến, thị trường bị thu hẹp, các vụ kiện tụng chống bán phá giá… Tại buổi giao ban, nhiều doanh nghiệp lĩnh vực này cho rằng những tháng cuối năm họ sẽ tiếp tục đối mặt với những “nhọc nhằn” cũ như: Gia tăng bất ổn của kinh tế toàn cầu, lãi suất cho vay đã giảm nhưng vẫn còn ở mức cao, việc thực hiện chính sách tiền tệ thắt chặt nhằm kiềm chế lạm phát gây khó cho doanh nghiệp vừa và nhỏ trong việc vay vốn.
Đại diện Ngân hàng Phát triển Việt Nam cho hay, ngày 30/8/2011, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 75 về tín dụng đầu tư và tín dụng XK của Nhà nước. Đây được xem là nguồn tín dụng có ý nghĩa quan trọng đối với các doanh nghiệp XK và dự báo sẽ là liều thuốc mạnh giúp doanh nghiệp có cơ hội tiếp cận vốn vay cho sản xuất, kinh doanh XK góp phần giảm bớt khó khăn trong tài chính, tín dụng. Về phía Bộ Công Thương, theo ông Biên, sẽ tiếp tục đề nghị Ngân hàng Nhà nước có giải pháp chỉ đạo những Ngân hàng thương mại sớm thực hiện giải pháp cụ thể giúp giảm mặt bằng lãi suất cho vay đối với lĩnh vực sản xuất, kinh doanh; kiểm soát tỷ trọng dư nợ cho vay phi sản xuất, ưu tiên cho các doanh nghiệp thu mua nông sản để phục vụ sản xuất, XK.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Thành Biên cho hay bộ này đang phối hợp cùng các bộ, ngành xem xét sớm có chính sách ưu đãi cho việc nhập khẩu nguyên liệu thủy sản chế biến hàng XK hoặc giảm thuế nhập khẩu đối với một số mặt hàng thủy hải sản như tôm sú, tôm biển, tôm chân trắng… “Thời gian tới, Bộ sẽ đẩy mạnh các giải pháp phát triển thị trường, trong đó phải đạt được mục tiêu đổi mới công tác xúc tiến thương mại theo hướng đạt chất lượng và hiệu quả cao. Bên cạnh đó, Bộ sẽ tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp trong những hoạt động đàm phán song phương, đa phương; đẩy mạnh triển khai cũng như tận dụng triệt để lợi thế các Hiệp định FTA đã ký kết. Trong 3 tháng cuối năm 2011, theo dự báo XK Việt Nam sẽ thuận lợi về giá cả, thị trường và mỗi tháng phấn đấu kim ngạch XK của cả nước sẽ đạt khoảng 8 tỷ USD”, ông Biên nói.
Bài và ảnh: Lê Nghĩa