Thị xã Cao Bằng được bao quanh bởi sông Bằng, sông Hiến thơ mộng và suối Củn trong xanh. Thị xã được thiên nhiên tô điểm tạo nên vẻ đẹp sơn thủy hữu tình, nhưng giờ đây, người Cao Bằng không thể tự hào về vẻ đẹp ấy nữa bởi sông Bằng, sông Hiến và suối Củn đã biến thành “dòng sông chết”, đục ngầu. Đáng lo ngại hơn là con sông Hiến, nơi cung cấp nước sinh hoạt cho hơn 70% cư dân thị xã, giờ nước có độ đục gấp hàng trăm lần cho phép, và không ai dám khẳng định rằng nó không nhiễm hai độc tố: Thủy ngân và xianua, do nạn khai thác vàng trái phép gây ra.

Giám đốc nhà máy nước “bó tay”

Ông Trần Thế Minh, Phó Giám đốc Công ty TNHH một thành viên cấp nước (tỉnh Cao Bằng) bức xúc: “Công ty đã nhiều lần kiến nghị lên tỉnh nhưng rồi mọi việc vẫn cứ thế, nước sông ngày càng cạn và đục ngầu. Trên thực tế thì thi thoảng các cơ quan chức năng của tỉnh cũng ra quân truy quét “vàng tặc” và nước sông Hiến có lúc cũng trong xanh trở lại nhưng chỉ được một thời gian ngắn là đâu lại vào đấy”.

Khai thác vàng ở Thạch An, Cao Bằng. Ảnh: Mạnh Hà

Sông Hiến là nguồn cung cấp nước sinh hoạt chính của Công ty TNHH một thành viên cấp nước tỉnh Cao Bằng. Xem bảng thống kê mẫu nước xét nghiệm hàng ngày từ cuối năm 2009 đến nay đều kết luận “không đạt” về độ đục (NTU) và clo dư.

Chính quyền “bất lực”?

Ông Bùi Đào Diện, Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường tỉnh Cao Bằng cho biết: Nhiều đoàn công tác đã nhiều lần xuống kiểm tra chất lượng nước và vi phạm về khai thác vàng tại hiện trường, nhưng tình hình cũng không chuyển biến được chút nào.

Qua thâm nhập hiện trường, chúng tôi thấy rõ ô nhiễm nguồn nước sông Hiến là do nạn khai thác vàng trái phép gây ra. Trớ trêu là hiện tượng khai thác vàng trái phép luôn diễn ra một cách công khai, các phương tiện máy móc thì tối tân, hiện đại, các máy múc to hơn cả gian nhà với tiếng nổ ầm ĩ, nhưng không mấy khi lực lượng chức năng của tỉnh thu giữ được qua các chiến dịch truy quét.

Giải quyết triệt để tình trạng khai thác vàng trái phép gây ô nhiễm các dòng sông, trong đó có dòng sông Hiến, người dân cho rằng, tỉnh Cao Bằng cần làm kiên quyết, triệt để hơn, đơn cử, nếu lực lượng chức năng thu giữ phương tiện khai thác, thì hẳn ít người dám đi đào vàng nữa vì giá mỗi máy khai thác vàng trị giá từ vài trăm triệu đến hàng tỉ đồng. 

Mạnh Hà