Bài 1: Mạnh tay xử lý các vi phạm trong khai thác thủy sản 

Siết chặt quản lý

Thực hiện tháng cao điểm chống IUU, tỉnh Ninh Bình tập trung mọi nguồn lực, phát huy tối đa vai trò của cán bộ, công chức cấp xã, nắm chắc các địa bàn trọng tâm, trọng điểm; khoanh vùng, theo dõi, quản lý từng tàu cá, ngư dân có nguy cơ cao vi phạm vùng biển nước ngoài, các đối tượng lao động nghề cá không có địa chỉ tạm trú tại địa phương hoặc người của địa phương khác.

Xã Hải Thịnh hiện có 72 phương tiện khai thác hải sản với trên 230 thuyền viên trực tiếp đi biển. Xã đã thường xuyên cập nhập danh sách tàu cá không đủ điều kiện hoạt động, tàu nguy cơ cao IUU để phối hợp với Đồn Biên phòng Cửa khẩu cảng Hải Thịnh, cảng cá Ninh Cơ và các lực lượng chức năng quản lý, giám sát chặt chẽ; cương quyết đưa những tàu này vào khu vực neo đậu tập trung để đảm bảo tàu được theo dõi 24/24 giờ, không thể đi khai thác. Đồng thời đôn đốc, hướng dẫn tàu cá không đủ điều kiện hoạt động khẩn trương hoàn thiện các thủ tục để được khai thác trên biển.

Ông Nguyễn Văn Long, Chủ tịch UBND xã Hải Thịnh cho biết, qua rà soát, trên địa bàn xã hiện có 1 tàu không đủ điều kiện hoạt động được đưa vào diện nguy cơ cao do thiết bị giám sát hành trình bị hỏng và chưa được cấp phép. Phòng Kinh tế xã đã hướng dẫn, hỗ trợ chủ tàu làm xong thủ tục và đã được cấp đăng ký, đăng kiểm, an toàn thực phẩm; hỗ trợ liên hệ đơn vị cung cấp để sửa lại thiết bị giám sát hành trình và đang làm thủ tục cấp phép. Tàu cá này được đưa vào khu neo đậu tập trung, trên tàu không có ngư lưới cụ, được giám sát và chỉ được ra khơi khi có đầy đủ các thủ tục và cơ quan có thẩm quyền cho phép.

Cùng với chính quyền địa phương, Ban Chỉ huy Bộ đội biên phòng tỉnh đã chỉ đạo các đơn vị tăng cường lực lượng, phương tiện tuần tra, kiểm soát chống khai thác IUU; duy trì chốt chặn 24/24 giờ tại các cửa sông, ven biển của tỉnh, không cho các tàu cá thiếu thủ tục giấy tờ và các trang thiết bị ra khơi hoạt động. Những phương tiện cố tình vi phạm sẽ bị xử lý nghiêm. Các cơ quan chức năng địa phương cũng chú trọng rà soát, thống kê, quản lý tàu cá, nhất là những tàu hoạt động dài ngày trên biển, tàu thường xuyên neo đậu, hoạt động ngoài tỉnh. Từ đầu năm 2025 đến nay, các Đồn, Trạm biên phòng đã kiểm tra, kiểm soát, giám sát trên 3.600 lượt tàu xuất bến; hơn 3.400 lượt tàu nhập bến.

Công an tỉnh Ninh Bình phối hợp với các ngành chức năng thực hiện nhiệm vụ tổng rà soát, thống kê, cập nhật thông tin tàu cá theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Tính đến ngày 7/11, lực lượng công an đã rà soát được 855 chủ tàu, 1.038 thuyền trưởng, máy trưởng và 1.666 thuyền viên. Lực lượng Công an cấp xã tổ chức ký cam kết không vi phạm khai thác IUU đối với 794 chủ tàu đồng thời phối hợp xác minh theo danh sách các tàu cá mất kết nối thiết bị giám sát hành trình (VMS) theo Thông báo số 292/TB-TSKN ngày 10/10/2025 của Chi cục Thủy sản - Kiểm ngư.

Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư tỉnh hàng ngày xác định danh sách tàu cá mất kết nối giám sát hành trình dưới 6 giờ, tàu cá hoạt động ở vùng gần ranh giới được phép khai thác trên biển để thông báo, liên hệ, gặp trực tiếp động viên, thăm hỏi bảo vệ quyền khai thác hợp pháp. Đồng thời nhắc nhở không được vô hiệu hóa thiết bị VMS, vượt ranh giới khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài...

Cao điểm chống khai thác IUU

Toàn tỉnh Ninh Bình có trên 1.850 tàu cá; trong đó, có 493 tàu có chiều dài lớn nhất dưới 6m do UBND cấp xã quản lý (chiếm 26,5%); 394 tàu có chiều dài từ 6m - <12m (chiếm 21,3%); 378 tàu có chiều dài từ 12m - <15m (chiếm 20,4%) và tàu từ 15m trở lên có 589 tàu (chiếm 31,8%). Tổng số lao động khai thác thủy sản trực tiếp trên biển là 5.697 người.

Ông Hoàng Mạnh Hà, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản - Kiểm như tỉnh Ninh Bình cho biết, hiện nay, công tác quản lý tàu cá tại tỉnh được thực hiện chặt chẽ, đảm bảo tàu cá phát triển đúng định hướng và hạn ngạch giấy phép khai thác thuỷ sản. Do đó, số tàu cá vùng biển ven bờ của tỉnh có xu hướng giảm; tàu cá vùng khơi có xu hướng tăng góp phần tăng năng suất, hiệu quả khai thác, phát triển nghề cá theo hướng bền vững, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Từ đầu năm 2025 đến ngày 23/10, tổng sản lượng khai thác thủy sản toàn tỉnh ước đạt 58.263 tấn đạt 82,96% kế hoạch; trong đó, khai thác biển đạt 52.165 tấn, khai thác nội địa đạt 6.098 tấn.

Thực hiện đợt cao điểm chống khai thác IUU, UBND tỉnh Ninh Bình chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh thường xuyên rà soát, cập nhật dữ liệu tàu cá của tỉnh trên cơ sở dữ liệu quốc gia ngành thủy sản VNFishbase. Tính đến ngày 26/10, tỉnh đã đăng ký cho 1.361/1.361 tàu cá có chiều dài lớn nhất từ 6m trở lên và cập nhật thông tin của 1.361 tàu cá vào cơ sở dữ liệu nghề cá Quốc gia (Vnfishbase) đạt 100%.

Từ đầu năm 2024 đến nay, tỉnh Ninh Bình đã xóa đăng ký 379 tàu cá do bán ra tỉnh ngoài, bị chìm đắm, giải bản, mất tích. Hằng tuần đơn vị chức năng địa phương lập danh sách tàu cá có nguy cơ cao vi phạm khai thác IUU theo quy định, báo cáo Cục Thủy sản và Kiểm ngư và đăng tải lên Hệ thống giám sát tàu cá. Đến ngày 26/10/2025 tỉnh Ninh Bình có 21 tàu cá có nguy cơ cao vi phạm khai thác IUU. Hiện nay, các tàu cá này đều đang nằm bờ không đi hoạt động khai thác và được cán bộ xã theo dõi, quản lý chặt chẽ.

Hiện 100% tàu cá của tỉnh đã đăng ký được viết số đăng ký, đánh dấu tàu cá theo quy định. Toàn tỉnh có 586/589 tàu đang hoạt động có chiều dài từ 15m trở lên đã lắp đặt thiết bị VMS, đạt 99,49%; 3 tàu đã đăng ký nhưng chưa lắp thiết bị VMS do chủ tàu mới đăng ký tàu cá chưa hoạt động, tàu cá nằm bờ lâu ngày, tạm dừng hoạt động.

Năm 2024 và 10 tháng của năm 2025, cơ quan chức năng tỉnh Ninh Bình đã xử phạt vi phạm hành chính 680 vụ với số tiền phạt trên 14 tỷ đồng; trong đó, xử phạt 389 vụ trong và ngoài tỉnh vi phạm về VMS; 7 vụ vi phạm vượt qua vùng được phép khai thác thuỷ sản trên biển; các hành vi khác 284 vụ. Số lượt tàu cá mất kết nối VMS trên 6 giờ là 606 lượt/455 tàu.

Theo cập nhật từ cơ quan chức năng, hiện tỉnh Ninh Bình không có tàu cá vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài và chưa có trường hợp vi phạm nào đưa ra khởi tố, truy tố, xét xử các hành vi liên quan đến đưa tàu cá, ngư dân khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, gửi, vận chuyển thiết bị VMS theo Nghị quyết số 04/2024/NQ-HĐTP ngày 12/6/2024 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao.

Thực tế cho thấy, công tác chống khai thác IUU trên địa bàn tỉnh Ninh Bình vẫn còn đối mặt với không ít khó khăn, do hiểu biết về pháp luật của người dân chưa đồng đều, việc ghi, nộp nhật ký khai thác, báo cáo khai thác của thuyền trưởng chưa đầy đủ, chưa kịp thời, chưa chính xác. Tình trạng tàu mất kết nối VMS trên 6 giờ khi hoạt động trên biển vẫn xảy ra. Công tác kiểm soát tàu cá ra vào cảng, các khu neo đậu chưa chặt chẽ. Tỷ lệ giám sát sản lượng, thống kê sản lượng qua các cảng cá, bến cá tư nhân, truyền thống còn thấp và chưa đồng bộ; vẫn còn tình trạng tàu cá chưa cập đúng cảng theo quy định.

Sau hợp nhất, tỉnh Ninh Bình có đường bờ biển kéo dài hơn 80 km. Tỉnh mới có 2 cảng cá được công bố mở cảng và tập trung tại cửa sông Ninh Cơ. Hiện nay, tình trạng tàu cá neo đậu, bốc dỡ sản phẩm tại nhiều bến cá tự phát, truyền thống trên các xã ven biển vẫn diễn ra nên chưa kiểm soát được 100% sản lượng bốc dỡ thủy sản.

Phó Giám đốc Ban Quản lý cảng cá Ninh Bình Lâm Văn Dương chia sẻ, hiện nay, nhiều chủ tàu thuyền đã làm thủ tục xuất nhập bến nhưng còn chưa thường xuyên. Tình trạng ra khơi không khai báo vẫn còn diễn ra hoặc có khai báo với Trạm biên phòng nhưng không khai báo qua cảng. Quy định về việc thuyền trưởng phải thông báo ít nhất trước 1 giờ khi tàu vào và rời cảng chưa được thực hiện thường xuyên. Các chủ tàu ghi nội dung nhật ký chưa chính xác, chưa đầy đủ… khiến công tác chống khai thác IUU còn nhiều thách thức. (Còn tiếp)

Khắc phục "thẻ vàng IUU" - Bài cuối: Xây dựng nghề cá bền vững, bảo đảm sinh kế cho ngư dân