Dù gặp nhiều khó khăn trong hoạt động khai thác, ngư trường không còn dồi dào thuỷ sản, nhưng tinh thần thực thi pháp luật của ngư dân vẫn được nêu cao trong mỗi chuyến biển, nhất là khi ngư dân vào vụ khai thác xa bờ trong thời điểm mưa bão.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, ghi nhận từ các địa phương có biển cho thấy, công tác quản lý đội tàu cá đã được thực hiện nghiêm túc thông qua việc rà soát, thống kê và cập nhật đồng bộ dữ liệu tàu cá vào hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia. Cùng với đó, các địa phương cũng lập danh sách theo dõi, kiểm soát chặt chẽ số lượng tàu không đủ điều kiện tham gia khai thác thủy sản. Đến nay, phần lớn các địa phương đã hoàn thành 100% việc xử lý tàu cá “3 không” (không đăng ký, không đăng kiểm, không giấy phép khai thác). 

Điển hình, tại xã Long Hải, TP. Hồ Chí Minh có 1.407 phương tiện tàu cá; trong đó, có 984 tàu cá khai thác thủy sản vùng khơi chiều dài từ 15m trở lên, 245 tàu cá chiều dài từ 12m đến dưới 15m khai thác ở vùng lộng và 178 tàu chiều dàu từ 6m đến dưới 12m khai thác vùng bờ. 100% tàu cá trên 15m ký cam kết không đưa tàu cá xâm phạm vùng biển nước ngoài khai thác thủy sản trái phép. 

Đại diện UBND xã Long Hải cho biết, để hạn chế tàu cá vi phạm, chính quyền địa phương và các lực lượng chức năng kiên quyết ngăn chặn, xử lý nghiêm, triệt để tàu cá vượt ranh giới cho phép khai thác trên biển, vi phạm vùng biển nước ngoài, vi phạm ngắt kết nối VMS khi hoạt động trên biển. Bên cạnh đó, để chia sẻ những khó khăn của ngư dân, chính quyền địa phương thường xuyên đến tận nhà các chủ phương tiện thăm, tặng quà và động viên bà con tiếp tục vươn khơi bám biển, chấp hành nghiêm các quy định về chống khai thác bất hợp pháp IUU, phát huy phong trào toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền biển đảo.

Từ đầu năm 2025, Long Hải đã phối hợp lực lượng Biên phòng tiến hành tổng kiểm tra, rà soát, nắm chắc thực trạng hoạt động toàn bộ tàu cá trên địa bàn, hướng dẫn chủ tàu thủ tục đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép và cập nhật 100% dữ liệu tàu cá vào cơ sở dữ liệu nghề cá Quốc gia (VNFishbase), xử lý nghiêm, triệt để các tàu cá “3 không”, kiên quyết không cho xuất bến đối với các tàu cá không đủ điều kiện theo quy định của pháp luật. 

Tại Đồng Tháp, thời gian qua, để ngăn chặn tình trạng tàu cá khai thác hải sản bất hợp pháp, tỉnh Đồng Tháp đã tăng cường triển khai nhiều biện pháp để ngư dân chấp hành nghiêm quy định và kiên quyết xử lý các chủ phương tiện, ngư dân nếu có vi phạm. Theo ông Nguyễn Văn Bảy, xã Gia Thuận, tỉnh Đồng Tháp, với kinh nghiệm 20 năm đánh bắt hải sản xa bờ, ông cùng ngư dân ý thức đầy đủ, chấp hành nghiêm về việc khai thác hải sản theo quy định. Khi rời bến để chuẩn bị cho hành trình đánh bắt lâu ngày trên biển, tàu phải bật thiết bị giám sát hành trình, trong trường hợp thiết bị mất tín hiệu tạm thời, phải báo ngay cho công ty cung cấp thiết bị để kiểm tra và khắc phục, bảo đảm kết nối liên tục trong quá trình đánh bắt. 

Ngư dân Diệp Minh Hoàng ở xã Tân Đông, tỉnh Đồng Tháp tâm sự: nguồn lợi hải sản trên biển ngày một ít đi, đánh bắt không lợi nhuận nhiều. Đợt đánh bắt này, tàu của gia đình tôi chỉ huề vốn. Nhờ công tác tuyên truyền thường xuyên, liên tục của các cơ quan chức năng về thủ tục xuất nhập bến, khu vực ranh giới biển nên trong quá trình đánh bắt trên biển, chúng tôi luôn tuân thủ quy định của nhà nước, cũng như quy định về chống khai thác bất hợp pháp IUU, không vi phạm vùng biển của nước ngoài. Khi tàu hoạt động, chúng tôi luôn mở máy giám sát hành trình 24/24 giờ để cơ quan chức năng giám sát. 

Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Tháp Trần Thị Bé Bảy, đến nay, 100% tàu cá của địa phương khi hoạt động khai thác đều được cấp đăng ký, cấp phép khai thác, đăng kiểm và an toàn thực phẩm; đánh dấu nhận biết tàu cá, lắp giám sát hành trình và mở tín hiệu 24/24 giờ từ khi rời cảng đến khi về bến đúng quy định. Đối với các tàu không đủ điều kiện hoạt động, địa phương đã xác định được danh sách tàu cá, vị trí neo đậu, tọa độ đang neo đậu, bảo đảm giám sát chặt chẽ theo quy định. Ngoài ra, 100% tàu cá được cập nhật dữ liệu thông tin như: chủ tàu, số căn cước công dân, địa chỉ, điện thoại liên hệ… 

Từ đầu năm 2025 đến nay, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Tháp đã phối hợp Ban Chỉ huy Bộ đội biên phòng Đồng Tháp xử phạt vi phạm hành chính 27 trường hợp/27 cá nhân vi phạm, với tổng số tiền gần 1,5 tỷ đồng. Trong đó, 10 trường hợp vi phạm về thiết bị giám sát hành trình, với số tiền trên 1,3 tỷ đồng; các hành vi vi phạm khác 17 trường hợp, với số tiền khoảng 150 triệu đồng. Tình trạng tàu cá mất tín hiệu giám sát hành trình khi hoạt động trên biển mặc dù đã giảm mạnh nhưng vẫn còn xảy ra thường xuyên (đặc biệt là thiết bị giám sát hành trình của Công ty VNPT, Công ty Bình Anh). Trong năm 2025 vẫn còn xảy ra trường hợp mất kết nối do sự cố vệ tinh.

Dù khó khăn, nhưng địa phương sẽ tổng kiểm tra, rà soát toàn bộ các tàu cá trên địa bàn tỉnh để xác định được tình trạng hoạt động, vị trí neo đậu và giám sát chặt chẽ theo quy định; thực hiện cấp Giấy phép khai thác thủy sản, đăng ký, đăng kiểm tàu cá, cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn vệ sinh thực phẩm, lắp đặt thiết bị giám sát hành trình; đánh dấu tàu cá, bảo đảm 100% tàu cá hoạt động được đăng ký, đăng kiểm, đánh dấu nhận biết, cấp phép, lắp đặt thiết bị giám sát hành trình và mở tín hiệu 24/24 giờ từ khi rời cảng đến khi về bến đúng quy định... bà Trần Thị Bé Bảy chia sẻ. 

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến ghi nhận sự chuyển biến tích cực từ quyết tâm cao của các địa phương. Nếu như trước đây, tình trạng tàu cá không đăng ký, không giấy phép, không thiết bị giám sát hành trình còn phổ biến thì nay đã được kiểm soát chặt chẽ hơn. Công tác giám sát tàu cá hiện có ít nhất 6 lớp kiểm soát từ chính quyền xã, công an cơ sở, biên phòng, kiểm ngư đến cảnh sát biển và hải quân.

Nếu không quyết liệt xử lý thì khó gỡ “Thẻ vàng”, nếu không ngăn chặn được tình trạng tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài và không thực hiện nghiêm 14 khuyến nghị của châu Âu thì chúng ta thất bại, mặc dù châu Âu rất thiện chí. Từ đó, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cũng yêu cầu các địa phương khẩn trương bố trí vốn đầu tư công để hoàn thiện hạ tầng cảng cá, phục vụ truy xuất nguồn gốc và giám sát nghề cá, hướng tới mục tiêu phát triển nghề cá có trách nhiệm và bền vững.