Gieo mầm ý thức từ những hành động nhỏ

Trong công tác đảm bảo trật tự an toàn giao thông, chế tài xử phạt được ví như “cánh tay cứng”, còn tuyên truyền chính là “sức mạnh mềm”. Nếu như xử phạt khiến người vi phạm phải e dè, thì tuyên truyền lại giúp họ thay đổi từ nhận thức, để từ đó hành vi được điều chỉnh một cách bền vững.

Tại Trường Tiểu học Lương Thế Vinh (phường Cầu Ông Lãnh, TP Hồ Chí Minh), nội dung giáo dục an toàn giao thông được lồng ghép thường xuyên trong các hoạt động học tập và sinh hoạt. Ngay từ lễ khai giảng, nhà trường đã phát động phong trào về an toàn giao thông, các khối lớp tự tay thiết kế băng rôn, khẩu hiệu, vừa tạo sân chơi sáng tạo vừa giúp học sinh ghi nhớ thông điệp an toàn, lan tỏa đến gia đình và cộng đồng.

Mỗi sáng thứ hai, chuyên đề về an toàn giao thông cũng được nhà trường triển khai trong giờ chào cờ; giáo viên chủ nhiệm thường xuyên nhắc nhở học sinh chấp hành nghiêm quy định khi tham gia giao thông.

Bà Đoàn Xuân Anh, Giáo viên chủ nhiệm lớp 5/2 Trường Tiểu học Lương Thế Vinh, chia sẻ: “Nhà trường kết hợp vẽ tranh, giới thiệu biển báo và tương tác với phụ huynh qua nhóm Zalo để duy trì việc giáo dục tại nhà. Ngoài ra, học sinh và phụ huynh còn ký cam kết tuân thủ luật giao thông; nếu vi phạm khi đưa đón con, phụ huynh sẽ được mời làm việc nhằm nâng cao ý thức, không mang tính kỷ luật”.

Bà Lê Thị Diệu Ái, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Lương Thế Vinh cũng cho biết: “Trong khuôn khổ trường học, công tác tuyên truyền về an toàn giao thông thường xuyên được lồng ghép vào nhiều hoạt động. Ngay từ buổi lễ khai giảng, nhà trường đã phát động phong trào về an toàn giao thông và mỗi khối đều tự tay thiết kế, trình bày băng rôn, khẩu hiệu về an toàn giao thông. Hoạt động này vừa tạo sân chơi sáng tạo, vừa giúp học sinh khắc sâu thông điệp an toàn, từ đó lan tỏa đến cả gia đình và cộng đồng. Hoặc vào mỗi sáng thứ hai đầu tuần, các chuyên đề về an toàn giao thông cũng được triển khai trong buổi chào cờ, đồng thời giáo viên chủ nhiệm cũng thường xuyên nhắc nhở học sinh chấp hành nghiêm các quy định khi tham gia giao thông”.

“Bên cạnh đó, để tăng tính ràng buộc, học sinh cùng phụ huynh được ký cam kết tuân thủ luật lệ. Trường hợp phụ huynh vi phạm khi đưa đón con, Ban giám hiệu sẽ mời trực tiếp đến trao đổi, mục đích không phải để xử lý kỷ luật mà nhằm nâng cao ý thức, đảm bảo an toàn cho học sinh”, bà Diệu Ái cho biết thêm.

Ở góc độ giáo dục bậc đại học, Thạc sĩ Nguyễn Thị Thu Thảo, Quyền Trưởng phòng Công tác sinh viên Trường Đại học Nguyễn Tất Thành, cho biết nhà trường giữ vai trò trung tâm định hướng, không chỉ giảng dạy lý thuyết mà còn tổ chức hoạt động ngoại khóa, thực hành kỹ năng, mời chuyên gia chia sẻ giúp sinh viên “học thật - trải nghiệm thật”. Khi sinh viên vi phạm, nhà trường phối hợp cơ quan chức năng để xử lý, nhắc nhở và đồng hành, thay vì chỉ dừng ở hình thức kỷ luật.

"Phụ huynh chính là 'tấm gương sống' gần gũi và có sức ảnh hưởng lớn nhất đối với con em. Khi cha mẹ nghiêm túc đội mũ bảo hiểm, dừng đèn đỏ đúng luật... con cái sẽ tự nhiên noi theo. Khi nhận được thông tin vi phạm, phụ huynh cần chủ động phối hợp với nhà trường trong công tác giáo dục, bởi một lời nhắc nhở từ cha mẹ đôi khi có sức nặng hơn cả một biên bản xử phạt", Thạc sĩ Nguyễn Thị Thu Thảo nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, cơ quan chức năng giữ vai trò chuyên môn, trực tiếp tập huấn kỹ năng, hướng dẫn luật giao thông, giám sát và phối hợp với nhà trường, phụ huynh trong quản lý sinh viên. Không chỉ dừng lại ở việc xử lý vi phạm, các đơn vị còn hỗ trợ thiết bị mô phỏng, tổ chức hoạt động thực hành và đảm bảo môi trường giao thông an toàn quanh khu vực trường học.

“Khi có sự phối hợp đồng bộ giữa nhà trường, phụ huynh và cơ quan chức năng, tình trạng vi phạm luật giao thông chắc chắn sẽ giảm. Nhà trường tổ chức, phụ huynh đồng hành, cơ quan chức năng hỗ trợ và giám sát, nhận thức của hoạc sinh, sinh viên từ đó mới thực sự chuyển hóa thành hành vi. Chính từ những hành vi nhỏ hằng ngày, văn hóa giao thông sẽ trở thành nét đẹp bền vững trong cộng đồng sinh viên”, Thạc sĩ Nguyễn Thị Thu Thảo chia sẻ thêm.

Xây dựng thói quen bền vững

Hiện các chương trình giáo dục an toàn giao thông tại TP Hồ Chí Minh đã phần nào được cải thiện, không dừng lại ở lý thuyết. Trong Tháng An toàn giao thông năm 2025, các em học sinh được khuyến khích tham gia tuyên truyền trực quan, sân khấu hóa tình huống, thi tìm hiểu pháp luật giao thông.

Bà Nguyễn Võ Uyên Linh, Trưởng phòng Văn hoá - Xã hội phường Cầu Ông Lãnh, cho biết: “Sau khi sáp nhập chính quyền hai cấp, an toàn giao thông trở thành mục tiêu quan trọng của cả hệ thống chính trị. Phường đã ký kết với 11 trường học trên địa bàn để phối hợp giáo dục học sinh và phụ huynh. Các chương trình tuyên truyền không chỉ nhấn mạnh việc đội mũ bảo hiểm cho trẻ em, mà còn khuyến khích đưa đón học sinh đúng nơi, đúng cách để tránh ùn tắc trước cổng trường. Đồng thời, các tổ trưởng dân phố cũng được phổ cập về kiến thức an toàn giao thông”.

Theo bà Uyên Linh, cần giáo dục ý thức giao thông cho các em từ nhỏ vì có thể các em sẽ tác động ngược trở lại ý thức của cha mẹ. Khi trẻ em thực hiện tốt, phụ huynh cũng sẽ dần thay đổi. Nếu ngay từ bậc tiểu học, học sinh đã hình thành thói quen dừng lại trước vạch đèn đỏ, luôn đội mũ bảo hiểm khi đi xe máy, biết nhắc nhở cha mẹ đi đúng làn đường thì những hành vi này sẽ trở thành phản xạ tự nhiên khi các em trưởng thành. Khi đó, pháp luật không còn là “áp lực từ bên ngoài” mà trở thành “chuẩn mực từ bên trong”.

Đại úy Trịnh Trung Hiếu, Bí thư Chi đoàn Cục Cảnh sát giao thông phía Nam, cho biết: “Chúng tôi sẽ phối hợp với Đoàn thanh niên của Phòng CSGT Công an các địa phương cùng nhà trường, đoàn thể và chính quyền tổ chức các buổi tuyên truyền trực quan, sinh động, các cuộc thi tìm hiểu pháp luật giao thông, sân khấu hóa tình huống… nhằm giúp học sinh cũng như người dân dễ tiếp thu, dễ ghi nhớ”.

"Nhà trường không muốn các chương trình an toàn giao thông chỉ là “ngọn lửa bùng lên rồi tắt”, để sinh viên nghe xong rồi quên, điều cần là một ngọn đèn được thắp sáng lâu dài, soi rọi vào hành vi hằng ngày. Vì vậy, nhà trường đang xây dựng lực lượng nòng cốt từ Câu lạc bộ sinh viên, lồng ghép nội dung vào môn học, nhắc nhở thường xuyên và kêu gọi doanh nghiệp đồng hành. Khi có dữ liệu đo lường cụ thể, chúng tôi tin rằng văn hóa giao thông sẽ trở thành thói quen bền vững, chứ không chỉ là khẩu hiệu".

Xây dựng văn hóa giao thông là trách nhiệm chung của nhà trường, phụ huynh, cơ quan chức năng và cả cộng đồng. Khi mỗi học sinh trở thành “đại sứ an toàn giao thông”, mỗi phụ huynh làm gương, mỗi khu phố giữ trật tự, chắc chắn những con số vi phạm như gần 600.000 trường hợp trong thời gian qua sẽ dần giảm xuống. Điều này đã góp phần xây dựng môi trường giao thông an toàn, văn minh và những hình ảnh tai nạn giao thông chết người cũng sẽ dần ít đi mỗi ngày.