Kỳ 2: Tiết lộ kế hoạch giải cứu từ cuốn hồi ký

Kế hoạch giải cứu Napoleon bằng tàu ngầm được mô tả chi tiết, cả về những con tàu lẫn các bước thực hiện, trong cuốn hồi ký của Johnson.

Hoàng đế Napoleon được phép giữ lại một tùy tùng và được phép đi lại tự do trong phạm vi biệt thự Longwood. Mọi thứ khác chịu sự kiểm soát gắt gao của Hudson Lowe, thống đốc nổi tiếng hà khắc và cứng nhắc của đảo St. Helena, người mà triển vọng sự nghiệp có mối liên hệ mật thiết với việc đảm bảo tù nhân nổi tiếng của đảo không thể trốn thoát. Longwood luôn được canh phòng cẩn mật, du khách luôn bị thẩm vấn và lục soát, và biệt thự này có quy định cấm không cho khách đến thăm khi trời bắt đầu tối. Một hải đội Hải quân Hoàng gia, gồm 11 tàu, tuần tra liên tục tại khu vực ngoài khơi.

Hudson Lowe, cai ngục của Hoàng đế Napoleon tại đảo St. Helena.

Người Anh dành rất nhiều tâm sức phòng ngừa những khả năng, thậm chí mờ nhạt nhất, có thể giúp Napoleon trốn thoát. Thậm chí, họ còn thành lập trên đảo Ascension và Tristan da Cunha những đơn vị đồn trú nhỏ để ngăn chặn việc những hòn đảo núi lửa bé xíu, không có người ở này có thể được sử dụng để dàn cảnh cho việc giải cứu hoàng đế. Có lẽ chưa có một tù nhân nào cho đến thời điểm đó được bảo vệ chặt chẽ đến thế. "Ở khoảng cách như vậy và trong một nơi như vậy", Thủ tướng Anh, Lord Liverpool thông báo với nội các của ông với sự hài lòng tuyệt đối, "mọi âm mưu giải cứu sẽ không thể thực hiện được."

Và thật đáng ngạc nhiên là người Anh đã đúng khi phải dùng tới các biện pháp phòng ngừa cực đoan. Đoàn thủy quân lục chiến được cử tới để chiếm đảo Ascension đã phát hiện ra một tin nhắn được để lại trên bãi biển chính với dòng chữ "Hoàng đế Napoleon sống mãi!". Theo tóm tắt của nhà nghiên cứu Ocampo, có một danh sách dài các kế hoạch với âm mưu giải cứu hoàng đế, bao gồm các nỗ lực sắp xếp giải cứu bằng du thuyền tốc độ cao, tàu hơi nước mới và thậm chí cả bằng khinh khí cầu.

Longwood năm 1857, nơi Napoleon đã sống trong sáu năm cuối đời.

Thật khó xác định tại đâu và khi nào kế hoạch của Johnson ra đời và gia nhập vào danh sách những kế hoạch giải cứu hoàng đế kia. Mặc dù hiếm khi công khai, Johnson đã luôn luôn có những ý tưởng sáng chế nằm giữa thực tế và tiểu thuyết. Những ghi chép đáng tin cậy về cuộc đời Johnson hầu như không tồn tại (thậm chí cả tên của ông cũng thường bị viết sai thành Johnston hoặc Johnstone), tiểu sử của Johnson là một mớ hỗn độn các thông tin trái chiều. Tiểu thuyết gia Walter Scott, một trong những nhân vật văn chương nổi tiếng nhất thời đó, cũng đưa ra ghi chép nhầm lẫn về sự nghiệp của Johnson, khi ông cho rằng Johnson đã là người xây dựng thí điểm chiến hạm Đô đốc Nelson trong trận Copenhagen.

Tuy nhiên, có bằng chứng cho thấy Johnson đã xây dựng tàu ngầm, và rằng ông đã nói chuyện cởi mở, sau cái chết của Napoleon, về kế hoạch sử dụng nó. Phiên bản ghi chép đầy đủ nhất về các sự kiện, thông qua lời của chính trùm buôn lậu, có thể được tìm thấy trong cuốn hồi ký có tên “Những hình ảnh và câu chuyện từ một giáo sĩ nợ nần”, được xuất bản năm 1835, khi Johnson vẫn còn sống. Trong cuốn hồi ký này, tác giả khẳng định đã gặp trùm buôn lậu khi Johnson bị ngồi tù do vay nợ, và tại đó Johnson đã đồng ý kể lại câu chuyện của mình (do không hài lòng với những chi tiết bị Scott làm sai lệch).

Cuốn hồi ký chứa đựng nhiều chương đầy kịch tính, tương đối thống nhất với những ghi chép đương đại. Cuốn sách bắt đầu một cách bất ngờ, với mô tả về các tàu ngầm của Johnson:

“Tàu Eagle có thể chuyên chở khoảng 114 tấn, với hai động cơ hơi nước 40 mã lực. Tàu Etna nhỏ hơn với trọng tải 23 tấn. Hai con tàu này có phi hành đoàn gồm 30 thủy thủ được lựa chọn kỹ lưỡng, và bốn kỹ sư. Chúng cũng được trang bị 20 quả ngư lôi, với sức công phá tương đương 20 con tàu, sẵn sàng hành động trong trường hợp gặp bất cứ sự đối kháng nào từ các tàu chiến”.

Cuốn hồi ký tiếp tục với câu chuyện về vô số khó khăn mà ngay cả những con tàu nhỏ cũng phải đương đầu trên đường đến St. Helena và để có thể rời đảo. Tàu Etna vào quá gần bờ nên nó sẽ cần phải được gia cố để ngăn việc con tàu sẽ tan thành từng mảnh do va vào vách đá nhọn.

Tàu ngầm sơ khai theo thiết kế của Fulton năm 1806.

Kế hoạch tiếp tục với việc Johnson sẽ vào đất liền, mang theo “một chiếc ghế cơ khí, có khả năng chứa một người trên ghế, và có lưng ghế với một chân chống ở phía sau". Để thiết bị này trên những tảng đá, trùm buôn lậu sẽ dựa vào các vách đá, mở chốt sắt và bật thiết bị để có thể đưa chính Johnson đột nhập vào Longwood.

“Sau đó tôi sẽ được giới thiệu đến gặp hoàng đế và giải thích kế hoạch của mình..., tôi đã đề xuất rằng anh đánh xe nên đi vào ngôi nhà theo một giờ nhất định..., và rằng hoàng đế nên được cung cấp với một phục trang tương tự, cũng như bản thân tôi, một người sẽ đóng vai anh đánh xe ngựa và một người khác sẽ đóng vai hoàng đế... Sau đó chúng tôi sẽ xem có cơ hội nào để tránh con mắt tuần tra của hải quân trong phiên gác, người hiếm khi nhìn ra theo hướng điểm cao nhất của hòn đảo. Và khi chúng tôi đến được các vị trí đánh dấu, tôi cần thực hiện nhanh chóng việc hạ một bên thiết bị để kéo chiếc ghế cơ khí lên. Sau đó tôi sẽ giúp hoàng đế ngồi vào ghế chính, và mình sẽ ngồi ở vị trí phía sau ghế, và hạ ghế bằng cách giảm đi một trọng lượng tương ứng ở phía bên kia”.

Cuộc giải thoát sẽ kết thúc khi đêm xuống, Johnson viết, với việc Napoleon lên tàu Etna và sau đó được chuyển sang tàu Eagle. Hai con tàu này sẽ được trang bị, theo ghi chép của Johnson, cột buồm đóng mở cũng như các động cơ. Sau đó, hai chiếc tàu ngầm sẽ giong buồm ra khơi. “Tôi tính toán rằng không có tàu địch nào có thể cản trở đường đi của chúng tôi... Trong trường hợp bị tấn công, tôi sẽ kéo buồm và cột buồm xuống (trong khoảng 40 phút) và sau đó sẽ nhấn chìm tàu xuống nước. Dưới nước, chúng ta có thể bị đối phương tấn công, và khi đó, với sự trợ giúp chút ít của tàu Etna trong việc gắn các quả ngư lôi dưới đáy con tàu, chúng tôi có thể tấn công hủy diệt kẻ địch trong 15 phút” - Johnson kết thúc.

Minh Châu - Dương Tường