Kênh RT của Liên bang Nga ngày 27/9 dẫn bản tin của hãng IRNA cho biết Iran đã ký một thỏa thuận trị giá 25 tỷ USD với tập đoàn năng lượng quốc gia Liên bang Nga Rosatom để xây dựng bốn nhà máy điện hạt nhân.

Thỏa thuận này được ký kết vào hôm thứ Tư (24/9) giữa Tổng giám đốc Rosatom Alexei Likhachev và người đứng đầu Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran Mohammad Eslami tại triển lãm Atom Expo 2025 ở thủ đô Moskva (Moscow). Rosatom mô tả dự án là mang tính “chiến lược.”

Theo IRNA, các nhà máy thế hệ III sẽ được xây dựng trên khu đất rộng 500 ha tại khu vực Sirik, tỉnh Hormozgan ở Đông Nam Iran, dự kiến tạo ra 5.000 megawatt điện.

Các quan chức cho biết việc ký kết thoả thuận thể hiện cam kết của hai nước về “hợp tác hạt nhân vì mục đích hòa bình.”

Ông Eslami nói với truyền thông nhà nước Iran hồi đầu tuần rằng Tehran có kế hoạch xây dựng tám nhà máy điện hạt nhân nhằm đạt công suất 20 gigawatt điện hạt nhân vào năm 2040.

Iran, quốc gia thường xuyên bị thiếu điện trong các giai đoạn cao điểm, hiện chỉ vận hành một nhà máy điện hạt nhân duy nhất tại thành phố Bushehr ở phía Nam. Nhà máy này cũng do Liên bang Nga xây dựng, với công suất 1 gigawatt.

Moskva (Moscow) có quan hệ chặt chẽ với Tehran và đã lên án các cuộc không kích của Mỹ và Israel nhằm vào các cơ sở hạt nhân Iran hồi tháng Sáu.

Trong khi đó, Israel cho rằng Iran đang trên bờ vực sở hữu vũ khí hạt nhân, nhưng Tehran khẳng định họ chưa bao giờ có ý định như vậy.

Trong một cuộc phỏng vấn độc quyền với RT hôm thứ Sáu (26/9), ông Mohammad Eslami nhấn mạnh rằng Iran sẽ tiếp tục chương trình hạt nhân hòa bình của mình bất chấp áp lực từ nước ngoài.

Trong một diễn biến khác, vào ngày 26/9, Ngoại trưởng Iran Seyed Abbas Araghchi tuyên bố thỏa thuận hợp tác giữa nước này và Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) sẽ bị hủy bỏ nếu các lệnh trừng phạt của LHQ được tái áp đặt.

Tuyên bố được đưa ra sau khi Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (HĐBA LHQ) không thông qua nghị quyết gia hạn 6 tháng đối với thỏa thuận hạt nhân mang tên Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA) được ký giữa Iran với nhóm P5+1 (gồm Anh, Pháp, Nga, Mỹ, Trung Quốc và Đức) năm 2015, cũng như Nghị quyết 2231 ngày 20/7/2015 xác lập thỏa thuận trên.

Iran và một số nước cho rằng việc gia hạn này là cần thiết để tạo điều kiện cho các nỗ lực ngoại giao và tránh kích hoạt cơ chế tái áp đặt trừng phạt (snapback) sau khi nhóm E3 (Anh, Pháp, Đức) kích hoạt từ tháng trước và dự kiến sẽ có hiệu lực vào ngày 28/9, sau khi kết thúc 30 ngày kích hoạt.

Phát biểu với các phóng viên sau cuộc bỏ phiếu tại HĐBA, Ngoại trưởng Araghchi cho rằng hành động kích hoạt cơ chế snapback của E3 và quyết định của HĐBA se ảnh hưởng đến sự hợp tác của Iran với IAEA. Theo người đứng đầu ngành ngoại giao Iran, nếu các biện pháp trừng phạt được kích hoạt, thỏa thuận giữa Iran và IAEA cũng sẽ chấm dứt.

Đáng chú ý là những bước đi trên diễn ra trong bối cảnh Iran và IAEA đã đạt được thỏa thuận tại thủ đô Cairo của Ai Cập hôm 9/9 về việc nối lại các hoạt động thanh sát hạt nhân, vốn bị đình trệ kể từ sau khi Israel và Mỹ tấn công các cơ sở hạt nhân trọng yếu của Iran. Trong bài phát biểu trước HĐBA ngày 26/9, ông Araghchi cũng nhắc đến việc các thanh sát viên IAEA hiện đang làm việc tại Iran.

Trong tuyên bố cùng ngày, Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian khẳng định Tehran sẽ không rời khỏi Hiệp ước Không phổ biến Vũ khí Hạt nhân (NPT) ngay cả khi các lệnh trừng phạt của LHQ có hiệu lực trở lại như dự kiến vào ngày 28/9.

Trong khi đó, Phó Đại sứ Nga tại LHQ Dmitry Polyansky tuyên bố sẽ "không có sự khôi phục nào" đối với các lệnh trừng phạt của LHQ đối với Iran, ngay cả sau khi HĐBA không thông qua nghị quyết gia hạn. Ông Dmitry Polyansky nói rõ bất kỳ động thái nào nhằm khôi phục các nghị quyết của HĐBA chống lại Iran đều sẽ bị vô hiệu.