Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) vừa lên tiếng kêu gọi sự thận trọng đặc biệt đối với kế hoạch "khoản vay bồi thường" mà Liên minh châu Âu (EU) dự định dành cho Ukraine. Theo IMF, mọi quyết định sử dụng tài sản có chủ quyền của Nga cần phải có "cơ sở pháp lý vững chắc" và phải cảnh giác với "bất kỳ tác động nào đến hệ thống tiền tệ quốc tế".

Lời kêu gọi từ IMF

Báo Kyiv Post (Ukraine) ngày 20/10 lưu ý đề xuất khoản vay bồi thường của EU nhằm chuyển đổi tài sản có chủ quyền của Ngân hàng Trung ương Nga bị đóng băng thành trái phiếu EU có giá trị tương đương. Khoản vay này được bảo đảm bằng số tài sản trị giá 176 tỷ euro (191 tỷ USD) đang nằm tại Euroclear ở Bỉ.

Tuy nhiên, IMF không đưa ra quan điểm cụ thể về phương thức tài trợ này. Alfred Kammer, Giám đốc Bộ phận châu Âu của IMF, cho biết cơ quan này không thể bình luận về thiết kế tài chính của khoản vay.

Trong buổi trình bày Triển vọng kinh tế khu vực châu Âu, ông Kammer nhấn mạnh: "Chúng tôi khuyến nghị rằng khi sử dụng tài sản bị đóng băng của Nga, các quốc gia cân nhắc thực hiện việc này cần tìm kiếm cơ sở pháp lý vững chắc trước khi thực hiện và cũng phải cảnh giác với bất kỳ tác động nào đến hệ thống tiền tệ quốc tế".

Mặc dù ông Kammer không nêu rõ những hàm ý cụ thể đó là gì, nhưng cảnh báo của IMF đã đặt ra một tiêu chuẩn cao về tính hợp pháp và ổn định toàn cầu đối với bất kỳ hành động nào liên quan đến tài sản nhà nước bị phong tỏa.

Rủi ro pháp lý và sự bảo lãnh từ EU

Vấn đề rủi ro pháp lý và tài chính đã được các nhà lãnh đạo châu Âu và chuyên gia thảo luận sôi nổi. Jamison Firestone, luật sư tại New York, có quan điểm rằng khoản vay bồi thường do EU đề xuất cho Ukraine không gây thêm rủi ro nào cho Euroclear hay Bỉ. Theo lập luận này, việc nắm giữ của họ sẽ chỉ chuyển đổi từ tiền mặt sang trái phiếu EU có giá trị tương đương, do đó không làm tăng gánh nặng tài chính hay pháp lý.

Tuy nhiên, Thủ tướng Bỉ Bart De Wever nhấn mạnh rằng 26 nước EU khác phải cùng nhau bảo lãnh khoản vay và chia sẻ rủi ro pháp lý và tài chính. Điều này nhằm tránh trường hợp Bỉ phải chịu trách nhiệm hoàn trả cho Nga nếu lệnh trừng phạt được dỡ bỏ và Nga tìm cách bồi thường tài sản của mình.

Bên cạnh những lo ngại về pháp lý, một số ý kiến cũng cảnh báo rằng việc sử dụng tài sản bị đóng băng của Nga có thể gây hại cho thị trường trái phiếu G7 và làm suy yếu niềm tin vào trái phiếu chính phủ phương Tây.

Tuy nhiên, nhà kinh tế Elina Ribakova đã gọi những cảnh báo này- bao gồm cả những cảnh báo đến từ Saudi Arabia - là "tiếng ồn thị trường có động cơ chính trị".

Bà Ribakova nhận định về sức mạnh của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB), khẳng định rằng ECB "quá lớn và quá mạnh để bất kỳ nhóm nhà đầu tư nào có thể chống lại". 

Bối cảnh nhu cầu tài chính của Ukraine

Sự thận trọng của IMF được đặt trong bối cảnh Ukraine đang đối mặt với khoảng cách tài chính đáng kể. Theo một nguồn tin đáng tin cậy phát biểu với báo Kyiv Post, IMF ước tính khoảng cách tài chính của Ukraine trong giai đoạn 2026-2029 lên tới 65 tỷ USD.

Mặc dù Ukraine dự kiến ​​sẽ nhận được 37,4 tỷ USD tài trợ quốc tế trong hai năm tới, con số này vẫn tạo ra một mức thâm hụt tương tự. Sergiy Nikolaychuk, Phó Thống đốc Ngân hàng Quốc gia Ukraine (NBU), lưu ý rằng nguồn tài trợ vẫn chưa được xác định rõ ràng cho 12,7 tỷ USD vào năm 2026 và 29 tỷ USD vào năm 2027.

Nhu cầu cấp thiết về tài chính này càng làm tăng áp lực lên EU trong việc tìm kiếm các giải pháp sáng tạo, bao gồm cả việc sử dụng tài sản của Nga, bất chấp lời kêu gọi thận trọng từ IMF.