Vụ phá vỡ âm mưu đánh bom “quần lót” của Al Qaeda vừa qua nhờ công của một điệp viên hai mang làm việc cho CIA đã một lần nữa đưa cái tên Ibrahim al-Asiri “hot” trở lại trên các phương tiện truyền thông Mỹ và thế giới. Nhân vật chuyên chế tạo bom cho Al Qaeda này từng được các chuyên gia Mỹ gọi là “thiên tài” trong chế tạo những quả bom thu nhỏ.

Ibrahim al Asiri.

Asiri là chuyên gia chế tạo bom khét tiếng của nhánh Al Qaeda trên bán đảo Arập (AQAP), có cơ sở chính đặt tại Yêmen. Hắn chính là người đã làm ra quả bom “quần lót” mà phần tử Al Qaeda người Nigiêria, Umar Farouk Abdulmutallab đã mang lên chuyến bay số 253 của Northwest Airlines, từ Amsterdam (Hà Lan) tới Detroit (Mỹ) vào đúng ngày Giáng sinh năm 2009. Farouk đã bị bỏng nặng khi quả bom giấu trong quần lót không được kích nổ hoàn toàn.

Abdulmutallab đã được thủ lĩnh AQAP khi đó là Anwar al-Awlaki chỉ đạo chọn bất cứ điểm đến nào tại Mỹ, ngày khởi hành và chuyến bay mà hắn muốn. Tên Awlaki đã bị tiêu diệt trong một vụ không kích của máy bay không người lái hồi năm ngoái. Trong vụ bom “quần lót” thứ hai vừa được ngăn chặn, kẻ mang bom rõ ràng đã nhận những chỉ thị tương tự từ người kế nhiệm Awlaki là Fahd al Quso, nhân vật cũng vừa bị tiêu diệt trong một vụ không kích của máy bay không người lái Mỹ hôm 5/5/2012.

Farouk Abdulmutallab và chiếc quần lót mang bom tả tơi sau vụ tấn công bất thành trên chuyến bay số 253 tới Chicago.

Asiri cũng chính là người chế tạo những bưu kiện bom mà AQAP gửi tới Chicago trước mùa bầu cử tổng thống năm 2010 nhằm nổ tung các chuyến bay chở hàng vào ngày 29/10/2009 của hai hãng chuyển phát nhanh UPS và Fed Ex. Những quả bom này đã được phát hiện và tháo gỡ kịp thời tại các điểm dừng của máy bay ở Dubai và Anh nhờ nguồn tin từ tình báo Arập Xêút. Tuy vậy, một quả bom bưu kiện tương tự đã làm nổ tung một chuyến bay chở hàng của UPS tại Abu Đabi vào ngày 3/9/2010. Sau vụ đánh bom, người phát ngôn của Al Qaeda cho biết, chi phí để chế tạo những quả bom này chỉ không đầy 4.200 USD và đây là một sản phẩm của Asiri.

Asiri, 30 tuổi, xuất thân trong một gia đình trung lưu, có gốc gác từ tỉnh Asir, tây nam Arập Xêút, gần biên giới Yêmen và cùng khu vực xuất thân của một số thành viên trong nhóm không tặc vụ 11/9/2001. Hắn và em trai sinh ra tại thủ đô Riát. Người anh trai của Asiri đã thiệt mạng trong một vụ tai nạn xe hơi vào năm 2000 hoặc 2001, một sự kiện dường như khiến cho cả hai gã em trở nên sùng đạo hơn.

Cuộc chiến của Mỹ tại Irắc vào năm 2003 đã làm cho Ibrahim al-Asiri cực đoan hơn. Giống như nhiều người khác trong thế giới Arập, hắn tức giận trước hình ảnh quân đội Mỹ và Anh tại Irắc. Asiri rời khoa Hóa trường Đại học Tổng hợp King Saud và tìm cách gia nhập nhánh Al Qaeda tại Irắc. Mục tiêu của hắn là gia nhập tổ chức “thánh chiến” được dẫn đầu bởi trùm khủng bố người Gioócđani, Ahmad Fadil al Khalayilah, được biết đến rộng rãi hơn với cái tên Abu Musaib al-Zarqawi, người đã cầm đầu lực lượng Al Qaeda tại Irắc cho đến khi bị tiêu diệt năm 2006.

Nhưng Asiri chưa bao giờ tới được Irắc. Hắn bị lính biên phòng Arập Xêút bắt giữ khi đang tìm cách vượt biên. Sau 9 tháng ngồi tù, hắn được trả tự do nhờ chương trình tái hòa nhập cộng đồng cho các phần tử “thánh chiến” của vương quốc. Chỉ sau vài tháng, hai anh em Asiri đã “biến” vào trong mạng lưới khủng bố ngầm của Al Qaeda tại Arập Xêút. Cả hai có lẽ đã hỗ trợ cho chiến dịch khủng bố của Al Qaeda vào năm 2005-2006 chống lại hoàng gia, một chiến dịch bị Bộ trưởng An ninh Muhammad bin Nayef và lực lượng của ông trấn áp mạnh mẽ.

Giống như nhiều thành viên khác của mạng lưới Al Qaeda ngầm tại Arập Xêút, Asiri trốn sang Yêmen. Tại đây, hắn kết nối với nhánh Al Qaeda Yêmen, vốn cùng với nhánh tại Arập Xêút tạo thành lực lượng Al Qaeda trên bán đảo Arập (AQAP). Với những kiến thức đã học từ khoa Hóa, Asiri đã chế tạo thuốc nổ dùng trong vụ tấn công nhằm vào tòa đại sứ Mỹ tại Xana (Yêmen) vào năm 2008. Một năm sau, hắn cùng đồng bọn tổ chức âm mưu sát hại Bộ trưởng An ninh Arập Xêút, Hoàng tử Muhammad bin Nayef, và người được giao nhiệm vụ chính là cậu em trai Abdullah.

Abdullah giả vờ là phần tử “thánh chiến” đào ngũ, muốn nộp mình cho nhà chức trách. Hắn bay tới thành phố Jeddah bằng máy bay phản lực cá nhân và giấu một quả bom chứa khoảng 100 gam thuốc nổ PETN trong người. Quả bom sử dụng ngòi nổ có cầu chì hóa học để qua mặt máy dò kim loại, nhờ vậy Abdullah đã lọt vào trong một sự kiện mà hoàng tử Nayef tham gia và tìm cách tiếp cận ông để đánh bom liều chết. Tuy nhiên, gã em trai của Asiri đã lỡ trượt chân ngay khi hoàng tử Nayef đang đi tới gần hắn và quả bom bị kích nổ sớm, khiến mục tiêu chỉ bị thương nhẹ trong khi thi thể của kẻ đánh bom bị xé làm hai phần.

Các chuyên gia chống khủng bố cho rằng, con đường đến với chủ nghĩa khủng bố của Asiri không có gì khác thường. Cuộc chiến tranh Irắc đã sản sinh ra một thế hệ phần tử “thánh chiến” khắp thế giới Arập, những người đã bị cực đoan hóa bởi cuộc chiến và tìm đến với Al Qaeda. Ở thời kỳ đỉnh cao của cuộc chiến, hàng ngàn phần tử “thánh chiến” đã đổ tới Irắc và trải nghiệm cuộc chiến đấu đầu tiên của mình.

Là một đồng minh quan trọng của Mỹ, Arập Xêút cũng trở thành một mục tiêu của mạng lưới khủng bố Al Qaeda. Trong khi đó, quốc gia láng giềng Yêmen, nơi được điều hành bởi một chính quyền trung ương yếu kém, đã trở thành “căn cứ địa” của các phần tử Al Qaeda khắp Trung Đông, trong đó có nhiều chiến binh dày dạn kinh nghiệm trở về từ các chiến trường Irắc và Ápganixtan.

Kể từ làn sóng “Mùa xuân Arập” năm ngoái, AQAP đã tận dụng tình hình hỗn loạn tại Yêmen, giành quyền kiểm soát những khu vực ngày càng mở rộng ở miền trung và nam nước này. Ở đó, Asiri đang huấn luyện và truyền nghề cho một thế hệ “học trò” mới. Hắn có thể đã chế tạo ra nhiều loại bom khác, ngoài kiểu bom “quần lót” mà nhà chức trách Mỹ đã có được, trong đó có thể có cả bom được cấy ghép vào cơ thể người qua phẫu thuật. Cả hai quả bom “quần lót” mà Asiri chế tạo đều chứa thuốc nổ dạng bột PETN và không chứa kim loại, khiến các máy soi X-quang thông thường hiếm khi có thể phát hiện.

Hiện nay, Asiri được cho là đang ẩn náu dưới sự bảo vệ của các thủ lĩnh bộ tộc địa phương ở Shabwa và Marib của Yêmen cùng với thủ lĩnh AQAP, Nasser al-Wuhayshi, một cựu phụ tá của Osama bin Laden.

Bạch Đàn