Diễn ra 2 năm một lần, giải thưởng kiến trúc quốc gia (GTKTQG) do Hội Kiến trúc sư Việt Nam, Bộ Xây dựng và Bộ VH,TT&DL phối hợp tổ chức đã thu hút sự quan tâm của các kiến trúc sư (KTS) trong và ngoài nước. Các tác phẩm đoạt GTKTQG năm 2010 đã phần nào phản ánh tình hình chung của lĩnh vực kiến trúc – xây dựng hiện nay.

Nhiều tác phẩm chất lượng tốt

GTKTQG 2010 đã nhận được 136 tác phẩm – công trình của các tác giả trong và ngoài nước tham gia; bao gồm: 20 ấn phẩm là các tác phẩm nghiên cứu, lý luận phê bình kiến trúc, biên soạn, biên dịch... ; 24 hồ sơ đồ án quy hoạch chi tiết, thiết kế đô thị; 92 hồ sơ công trình kiến trúc với các thể loại nhà ở, trường học, khách sạn, văn phòng trụ sở, thương mại, văn hóa thể thao, trùng tu nội thất...

Trong số các đồ án dự thi, các công trình khách sạn chiếm tỷ lệ khá cao, có lẽ bởi đây là loại hình kiến trúc đáp ứng nhu cầu thị trường, chịu sự chi phối của yếu tố kinh tế nhiều hơn so với các thể loại công trình khác. Mảng nhà ở chưa có đột phá mạnh mẽ, nhiều công trình rập khuôn theo kiến trúc châu Âu, không gian chung được quan tâm nhiều trong thiết kế nhưng chưa mang nét đặc trưng của công trình lớn cho người Việt.

Lễ trao Giải thưởng Kiến trúc quốc gia 2010.

Với tiêu chí “Hiện đại, bản sắc và hướng tới kiến trúc sinh thái – phát triển bền vững”, Hội đồng giải thưởng đã trao 2 giải nhất cho 2 tác phẩm, công trình là Trường THPT Amtécdam và Nhà ga hàng không Liên Khương Lâm Đồng. Ngoài ra, còn có 10 giải nhì, 21 giải ba, 11 giải khuyến khích cho các tác phẩm xuất sắc. Hội đồng giải thưởng còn trao 6 giải KTS trẻ và 1 giải tập thể cho Hội KTS Thành phố Hồ Chí Minh, đơn vị có nhiều tác phẩm chất lượng tốt tham gia.

Mẫu thiết kế trường THPT chuyên Amtécdam của nhóm thiết kế ATEK tuy có quy mô không quá lớn, kiến trúc nhẹ nhàng, ít phô trương, nhưng có cách đặt vấn đề cởi mở, có sự phá cách về tư duy trong thiết kế trường học thông thường, vươn ra ngoài khuôn mẫu của những ngôi trường đã có và đem đến một không gian sư phạm mang tính đột phá. Chia sẻ về ý tưởng khi thiết kế công trình, đại diện nhóm thiết kế ATEK cho biết: “Những ý tưởng thiết kế trường Amtécdam chính là mơ ước của chúng tôi về một ngôi trường với những giá trị mà ở các ngôi trường chúng tôi từng được học trước đây chưa bao giờ đạt được, bởi vậy chúng tôi đã đưa những ước mong, hoài bão và những sáng tạo mới mẻ độc đáo của tuổi trẻ vào trong thiết kế này”.

Mẫu thiết kế nhà ga hàng không Liên Khương Lâm Đồng được Hội đồng giải thưởng đánh giá là đã đáp ứng được nhu cầu công năng sử dụng, với kiến trúc hiện đại, phù hợp với cảnh quan và mang ý nghĩa biểu tượng cao...

Mảng kiến trúc truyền thống chưa đa dạng

Theo TS.KTS Dương Đức Tuấn (Phó Giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc TP Hà Nội), thành viên Hội đồng GTKTQG 2010, so với các mảng công trình khác, các công trình văn hóa, trùng tu tham dự giải ít về số lượng, chức năng và thể loại không đa dạng. Quần thể công trình lớn số lượng không nhiều, công trình nhỏ như đài tưởng niệm, tượng đài có số lượng dự thi nhiều hơn nhưng chất lượng không cao. Đáng chú ý ở thể loại này có quần thể Đền tưởng niệm các Vua Hùng (Khu công viên lịch sử văn hóa dân tộc) được thiết kế đồng bộ không gian kiến trúc cảnh quan, xứng tầm một không gian văn hóa lớn. Ngoài ra, cùng thể loại này có “Nhà cộng đồng thôn suối Rè” có thiết kế đặc trưng, mang tính nhân văn rất đáng khích lệ.

Theo đánh giá của Hội đồng giải thưởng, nhìn chung, các tác phẩm tham gia GTKTQG 2010 chất lượng tương đối đồng đều, nhiều công trình thể hiện sự đầu tư, nghiên cứu kỹ của tác giả - nhóm tác giả, bước đầu đề xuất được những giải pháp kiến trúc hiện đại, hướng tới việc nâng cao chất lượng và môi trường sống của người dân. Các công trình ấn phẩm đã dần xuất hiện loại hình phê bình kiến trúc – văn hóa kiến trúc, bộc lộ những trăn trở của giới nghề, cũng như của chính các tác giả - là những nhà nghiên cứu lý luận và hành nghề sáng tác. GTKTQG 2010 tuy chưa thể hiện đầy đủ về tình hình kiến trúc nước nhà, nhưng đã xuất hiện xu thế kiến trúc nổi bật, đó là một số công trình thuộc hạ tầng xã hội đã có nét đổi mới, vượt qua khái niệm thiết kế điển hình hoặc tiêu chuẩn, kết hợp nhuần nhuyễn kiến trúc công trình với cảnh quan, hướng tới kiến trúc xanh và hội nhập...

Phương Lan