Chuyển dịch cơ cấu sang du lịch, dịch vụ

Xã Hương Sơn nằm ở khu vực phía nam Thủ đô, được thành lập trên cơ sở hợp nhất các xã: Vạn Tín, An Tiến, Hùng Tiến, Hương Sơn (huyện Mỹ Đức cũ). Đây là vùng đất cổ, có truyền thống lịch sử, văn hóa lâu đời và có những đóng góp đầu tiên trong nền văn minh sông Hồng (vùng đất này xưa kia thuộc không gian văn hóa Sơn Nam Thượng).

Những năm gần đây, kinh tế duy trì tốc độ tăng trưởng bình quân 10%/năm. Đến năm 2025, tổng giá trị sản xuất ước đạt 3.600 tỷ đồng. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực, thu nhập bình quân đạt 67 triệu đồng/người/năm. Địa phương chú trọng đưa cơ giới hóa, tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp; xử lý dứt điểm các trường hợp giao đất trái thẩm quyền, lấn chiếm, sử dụng sai mục đích; đẩy nhanh cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; bảo đảm trật tự văn minh đô thị. Đặc biệt, công tác tổ chức, quản lý lễ hội chùa Hương có nhiều đổi mới, 5 năm qua đón hơn 4 triệu lượt khách, để lại ấn tượng tốt đẹp.

Trong giai đoạn từ nay đến năm 2030, xã Hương Sơn tiếp tục huy động hiệu quả các nguồn lực; sử dụng hiệu quả lợi thế và phát triển mạnh du lịch, dịch vụ, từng bước phát triển tiểu thủ công nghiệp, nông nghiệp theo hướng hàng hóa, giá trị cao; nâng cao đời sống nhân dân; giữ vững an ninh, trật tự. Đảng bộ, chính quyền, nhân dân xã phấn đấu xây dựng xã Hương Sơn trở thành một trong những trung tâm du lịch, dịch vụ trọng điểm của Thủ đô. Theo đó, tốc độ tăng giá trị sản xuất 10,5%/năm; cơ cấu kinh tế với du lịch - dịch vụ trên 70%, nông - lâm nghiệp dưới 10%; thu nhập bình quân 120 triệu đồng/người/năm; tỷ lệ lao động qua đào tạo 80 - 85%.

Để đạt mục tiêu này, xã hướng phát triển kinh tế toàn diện, khoa học - công nghệ, bảo vệ môi trường; nâng cao chất lượng các hoạt động văn hóa, thông tin, thể thao; củng cố quốc phòng, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.

Ông Trần Đức Hải, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Hương Sơn cho biết xác định hai khâu đột phá: Chuyển đổi số và ứng dụng khoa học - công nghệ, đổi mới, sáng tạo trong phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng Đảng, chính quyền, hệ thống chính trị hiện đại gần dân, sát dân, vì nhân dân phục vụ và đột phá phát triển công nghiệp văn hóa, xây dựng vùng sản xuất nông nghiệp hữu cơ, tuần hoàn gắn với quy hoạch phát triển đồng bộ hạ tầng kinh tế - xã hội.

Nông nghiệp là nền tảng, du lịch là mũi nhọn

Xã Hương Sơn có thế mạnh nổi bật là Quần thể di tích danh thắng chùa Hương, đây là trung tâm của kinh tế du lịch và dịch vụ. Sự phát triển của du lịch cũng kéo theo sự bùng nổ của thương mại và dịch vụ, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của du khách và cư dân địa phương. Quần thể này không chỉ giúp nâng cao giá trị kinh tế mà còn góp phần bảo tồn và phát huy nét đặc sắc của vùng đất Hương Sơn.

Hương Sơn có địa hình và khí hậu thuận lợi để phát triển kinh tế thông qua mô hình kết hợp nông - lâm - ngư nghiệp với du lịch. Nông nghiệp địa phương nổi bật với các sản phẩm đặc trưng như trồng lúa, rau, củ và các loại cây ăn quả; không chỉ cung cấp nguồn thực phẩm mà còn trở thành đặc sản thu hút du khách.

Bên cạnh đó, chăn nuôi gia súc và gia cầm cũng được chú trọng, cùng với việc quy hoạch vùng đồng trũng để nuôi trồng thủy sản và trồng sen, tạo nên những sản phẩm đa dạng và cảnh quan hấp dẫn. Hương Sơn đang từng bước chuyển mình, tận dụng lợi thế sẵn có để phát triển kinh tế đa ngành bền vững.

Người dân Hương Sơn có nếp sống văn minh, hiếu khách, luôn nỗ lực giữ gìn cảnh quan và môi trường du lịch. Về giáo dục, Hương Sơn có đầy đủ hệ thống trường học các cấp học phổ thông, đáp ứng nhu cầu học tập tại chỗ của học sinh địa phương. Các trường học từng bước được đầu tư về cơ sở vật chất, trang thiết bị giảng dạy, đồng thời chú trọng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên.

Về y tế, xã có hệ thống y tế cơ sở ngày càng được củng cố, đầu tư trang thiết bị hiện đại, đáp ứng được nhu cầu khám chữa bệnh ngày càng cao của người dân địa phương.

Để khai thác lợi thế về du lịch, mới đây, xã Hương Sơn cùng với Câu lạc bộ Lữ hành UNESCO Hà Nội (HUTC) tổ chức khảo sát liên kết tuyến điểm du lịch, nâng cao chất lượng dịch vụ, tạo sản phẩm du lịch mới; đưa Hương Sơn trở thành điểm đến hấp dẫn quanh năm, chứ không chỉ rộn ràng trong mùa lễ hội.

Số liệu từ UBND xã Hương Sơn cho thấy bức tranh du lịch nơi đây nhiều gam màu đối lập. Ông Vương Trọng Đạo, Phó Chủ tịch UBND xã, phân tích, chùa Hương được công nhận Di tích quốc gia đặc biệt từ năm 2017, đến năm 2024 được công nhận là khu du lịch cấp thành phố.

Tuy nhiên, lượng khách có nhiều biến động. Năm 2024, khu di tích đón gần 931.000 lượt, giảm 17% so với năm 2023. Nhưng chỉ riêng 7 tháng đầu 2025, con số đã đạt 866.000 lượt, bằng 93% cả năm trước. Dự kiến hết năm, chùa Hương sẽ vượt mốc 1,2 triệu khách, tăng 30%.

Điều đáng chú ý là khách quốc tế tăng trưởng rõ rệt: từ 2.500 lượt (2023) lên 6.000 (2024) và 4.500 lượt chỉ trong 7 tháng 2025. Đây là tín hiệu tích cực, khẳng định sức hút của Hương Sơn trong mắt bạn bè quốc tế.

Ở góc độ đơn vị du lịch, ông Đoàn Ngọc Tùng, Giám đốc MTV Travel cho rằng: “Hương Sơn cần tập trung hơn vào khách nội địa. Dọc suối Yến còn nhiều nhà mái tôn phá cảnh quan, nên thay bằng chòi lá mây tre để tạo điểm check-in. Đặc sản vịt cỏ Vân Đình nên trở thành thương hiệu ẩm thực chủ lực, kết hợp mô hình homestay bản địa”.

Với tầm nhìn chiến lược, ông Vũ Văn Tuyên, Tổng Giám đốc Travelogy cho biết: “Hương Sơn không thể chỉ dừng ở du lịch tâm linh. Với núi đá vôi, thung lũng thơ mộng, tín ngưỡng thờ Mẫu, nghề gốm… địa phương hoàn toàn có thể tạo sản phẩm khác biệt. Show diễn đặc sắc, sản phẩm nông nghiệp gắn trải nghiệm check-in sẽ giúp du khách lưu lại nhiều kỷ niệm. Phong trào xây dựng nông thôn mới vừa qua cũng đã góp phần tạo môi trường cảnh quan, xây dựng sản phẩm OCOP đặc trưng để gia tăng giá trị. Vấn đề hiện nay là tạo sự trải nghiệm với sản phẩm đặc trưng khai thác quanh năm”.

Ông Trần Đức Hải, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Hương Sơn bày tỏ mong muốn các doanh nghiệp lữ hành chung tay hiến kế để khắc phục tình trạng khách vắng mùa thấp điểm. Đồng thời khẳng định hướng phát triển du lịch Hương Sơn xoay quanh ba yếu tố then chốt: An toàn - Thân thiện - Chất lượng.

“Chúng tôi không chỉ phát triển số lượng mà chú trọng đến chất lượng và bản sắc đặc thù của địa phương. Trong thời gian tới, du lịch Hương Sơn sẽ nâng tầm sản phẩm, từ ẩm thực, đặc sản địa phương đến du lịch trải nghiệm. Hương Sơn có tiềm năng lớn với lụa tơ tằm Mỹ Đức - sản phẩm từng nổi tiếng một thời. Nếu xây dựng được show trình diễn về lụa, đó sẽ là sản phẩm đặc thù, hấp dẫn du khách trong và ngoài nước”, ông Hải nhấn mạnh.

Song song, ông Trần Đức Hải nhấn mạnh việc chuẩn hóa nguồn nhân lực, đào tạo nghiệp vụ an ninh, chuẩn hóa đội ngũ thuyết minh viên để nâng cao hình ảnh điểm đến. Đồng thời, địa phương sẽ tăng cường ứng dụng công nghệ số trong truyền thông, triển khai chính sách kích cầu mùa thấp điểm, tạo vòng tuần hoàn kinh tế tích cực: người dân có thêm việc làm, doanh nghiệp có thêm thu nhập, du khách hài lòng với dịch vụ.