Từ lâu, giàn giáo bằng tre đã trở thành một biểu tượng của Hong Kong, xuất hiện tại các tòa nhà cao tầng và được xem như kỹ nghệ được truyền nghề qua nhiều thế hệ. Nhưng sau thảm kịch cháy tại Wang Fuk Court ở Tai Po khiến ít nhất 65 người thiệt mạng, tương lai của loại giàn giáo mang tính di sản này đang trở thành tâm điểm tranh luận.

Vụ cháy đã thiêu rụi bảy trong số tám tòa nhà đang sửa chữa của khu Wang Fuk Court. Trong khi nguyên nhân đang được điều tra, tốc độ lan rộng của ngọn lửa khiến dư luận chú ý tới các lớp lưới bảo hộ và vật liệu bao che giàn giáo, những thành phần lẽ ra phải có khả năng chống cháy theo quy định hiện hành.

Trước áp lực sau thảm kịch, Tổng thư ký Hành chính Hong Kong Eric Chan Kwok-ki phát biểu ngày 27/11 cho rằng chính quyền sẽ thảo luận với ngành xây dựng về việc chuyển hoàn toàn sang giàn giáo thép “càng sớm càng tốt”. Theo ông, tre linh hoạt trong sử dụng nhưng kém hơn thép về khả năng chống cháy. Từ tháng 3, Cục Phát triển Hong Kong đã yêu cầu ít nhất 50% hợp đồng xây dựng công trình công phải sử dụng giàn giáo kim loại.

Số liệu chính thức cho thấy tai nạn liên quan đến giàn giáo tre đã khiến 23 người tử vong từ năm 2018 đến tháng 1/2025. Cục Phát triển Hong Kong nhận định tre có những điểm yếu như tính chất cơ học không đồng đều, dễ xuống cấp theo thời gian và khả năng bắt lửa cao, đồng thời khuyến khích chuyển sang vật liệu kim loại.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia và người trong nghề cho rằng việc quy trách nhiệm cho tre là không chính xác. Bà Raffaella Endrizzi, giảng viên Trường Kiến trúc Đại học Trung văn Hong Kong, giải thích rằng tre vốn là vật liệu có độ ẩm cao nên khó cháy hơn vật liệu tổng hợp. Theo bà, các lớp lưới và vật liệu không đạt chuẩn mới là yếu tố làm ngọn lửa bùng phát nhanh tại Wang Fuk Court. Bà nói tre chỉ bén lửa khi đã “cực kỳ khô”, điều không phổ biến dưới điều kiện thời tiết Hong Kong.

Những người làm nghề lâu năm cũng phản đối kế hoạch thay thế tre bằng thép. Ông Timmy So, thành viên lâu năm của Hiệp hội Giàn giáo Tre Hong Kong, cho biết giàn giáo thép có rủi ro riêng, như trọng lượng lớn hơn dẫn đến nhu cầu sử dụng cần cẩu hoặc nguy cơ bị lỏng các mối nối nếu bảo dưỡng không nghiêm ngặt. Ông cho biết tre tại hiện trường vẫn giữ màu vàng sau khi lửa tắt, cho thấy bản thân tre không chịu mức nhiệt cao. Theo ông, các lớp lưới và vật liệu che chắn mới là nguyên nhân khiến lửa lan mạnh.

Giới chuyên gia về xây dựng lập luận rằng vấn đề cốt lõi nằm ở thiếu đào tạo, giám sát lỏng lẻo và việc không tuân thủ quy trình an toàn trên công trường. Họ cho rằng việc chuyển đổi vật liệu chỉ giải quyết phần bề mặt, không thay thế được nhu cầu cải thiện hệ thống an toàn một cách toàn diện.

Trong khi đó, một bộ phận công chúng cho rằng Hong Kong, một thành phố hiện đại và có mật độ xây dựng cao, cần đánh giá lại mức độ phụ thuộc vào giàn giáo tre, nhất là trong bối cảnh rủi ro cháy nổ ngày càng khó lường. Nhưng cũng có lo ngại rằng việc loại bỏ hoàn toàn giàn giáo tre sẽ khiến một phần di sản đô thị mang tính biểu tượng biến mất.

Cuộc tranh luận về tương lai của giàn giáo tre đang bước sang giai đoạn mới sau thảm kịch Tai Po. Quyết định cuối cùng của Hong Kong sẽ phụ thuộc vào kết quả điều tra, đánh giá kỹ thuật và mức độ cải cách an toàn mà chính quyền sẵn sàng thực hiện trong thời gian tới.