Thưa ông, đâu là những điểm nổi bật nhất trong hành lang pháp lý mới, đặc biệt là các văn bản hướng dẫn liên quan đến Luật Chứng khoán?

Luật số 56/2024/QH15 được Quốc hội thông qua vào ngày 29/11/2024 có hiệu lực từ ngày 1/1/2025 (Luật số 56), sửa đổi và bổ sung một số luật quan trọng; trong đó sửa đổi, bổ sung rất nhiều luật thuộc phạm vi quản lý của Bộ Tài chính, bao gồm cả Luật Chứng khoán. Có lẽ điểm nổi bật nhất trong bộ luật này là ba nhóm chính sách lớn mà chúng tôi tập trung xây dựng, mỗi nhóm đều có những nét đặc trưng riêng.

Đó là nhóm chính sách nâng cao tính minh bạch và hiệu quả của hoạt động chào bán chứng khoán, hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng hàng hóa trên thị trường, tạo thêm hàng hóa và cơ hội để các công ty đại chúng sớm gia nhập thị trường. Đây cũng là một trong những giải pháp trọng tâm để tăng “khẩu vị” cho nhà đầu tư, đặc biệt trong bối cảnh thị trường Việt Nam đã bước sang một giai đoạn phát triển cao hơn sau nâng hạng.

Cùng đó là nhóm chính sách tăng cường hoạt động kiểm tra, giám sát nhằm nâng cao tính tuân thủ và ngăn chặn các hành vi gian lận trên thị trường chứng khoán. Việc củng cố kỷ cương, minh bạch là yếu tố then chốt giúp duy trì niềm tin của nhà đầu tư, nhất là trong bối cảnh hội nhập sâu rộng với các chuẩn mực quốc tế.

Nhóm chính sách về tháo gỡ những điểm nghẽn, vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện Luật Chứng khoán năm 2019 và Nghị định số 155/2020/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Chứng khoán. Đây là những nội dung chúng tôi đặc biệt chú trọng nhằm bảo đảm sự thống nhất, đồng bộ trong thực thi chính sách, góp phần nâng cao tính khả thi và hiệu quả của toàn bộ hệ thống pháp lý.

Trong số các văn bản hướng dẫn thi hành Luật số 56/2024/QH15, Nghị định số 245/2025/NĐ-CP của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 155/2020/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Chứng khoán là điểm nổi bật nhất. Nghị định này tập trung vào các quy định liên quan đến chào bán và thanh toán giao dịch chứng khoán, trong đó điểm được đánh giá là đột phá nhất chính là gắn hoạt động IPO với niêm yết. Đây là một bước tiến quan trọng, thể hiện rõ quyết tâm cải cách thể chế của ngành chứng khoán.

Ông có thể làm rõ hơn về điểm mới “IPO gắn với niêm yết” mà ông vừa đề cập?

Trước đây, theo quy định cũ, khi doanh nghiệp thực hiện IPO xong thì mới làm thủ tục niêm yết. Quy trình này mất khá nhiều thời gian, khiến doanh nghiệp và nhà đầu tư phải chờ đợi, làm giảm tính thanh khoản trên thị trường. Trong khi đó, nhà đầu tư sau IPO thường kỳ vọng sớm được giao dịch cổ phiếu trên sàn.

Với quy định mới lần này, chúng tôi gắn chặt hai hoạt động IPO và niêm yết, rút ngắn đáng kể thời gian thực hiện. Cụ thể, trong vòng 30 ngày là đã có kết quả giữa IPO và niêm yết, thay vì kéo dài 90 đến 120 ngày như trước. Đây là nỗ lực lớn của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, cùng sự phối hợp của các đơn vị trong ngành như Sở Giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh (HOSE) và Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC).

Cải tiến này giúp doanh nghiệp nhanh chóng đưa cổ phiếu ra giao dịch, tạo thanh khoản, đồng thời đáp ứng kỳ vọng của nhà đầu tư. Đặc biệt, đối với các nhà đầu tư nước ngoài, đây là yếu tố họ rất quan tâm trong bối cảnh Việt Nam đã được nâng hạng. Quy định mới không chỉ thuận lợi cho doanh nghiệp có nhu cầu IPO và niêm yết, mà còn giúp thị trường có thêm nguồn hàng hóa chất lượng, đáp ứng nhu cầu đầu tư quốc tế.

Ngoài điểm nhấn về IPO gắn với niêm yết, ông có thể chia sẻ thêm về những cải tiến trong việc bảo đảm chất lượng doanh nghiệp tham gia thị trường?

Một điểm đột phá khác trong Nghị định số 245/2025/NĐ-CPlà quy định cụ thể hơn về hồ sơ và trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân khi tham gia các hoạt động liên quan đến thị trường chứng khoán; trong đó, đáng chú ý là các quy định về đăng ký công ty đại chúng. Chúng tôi hướng tới việc bảo đảm doanh nghiệp có chất lượng thực sự - không chỉ về quy mô hoạt động mà quan trọng hơn là tính tuân thủ và minh bạch trong quản trị, công bố thông tin.

Khi doanh nghiệp đạt chuẩn này, họ có thể sớm tham gia thị trường, từ đó có thêm kênh huy động vốn trung và dài hạn phục vụ phát triển kinh tế, triển khai các chiến lược tăng trưởng. Đây cũng là định hướng lớn mà chúng tôi nhất quán trong việc hoàn thiện hành lang pháp lý cho thị trường chứng khoán Việt Nam.

Trong bối cảnh thị trường đã được nâng hạng, việc giữ vững thứ hạng mới đòi hỏi điều kiện gì, thưa ông?

Thực ra, tất cả các nội dung hoàn thiện cơ sở pháp lý vừa qua đều hướng tới mục tiêu không chỉ nâng hạng mà còn duy trì và củng cố vị thế mới. Sau khi được FTSE Russell nâng hạng lên “thị trường mới nổi thứ cấp”, yêu cầu đặt ra là chúng ta phải đáp ứng liên tục các tiêu chí quốc tế, bảo đảm môi trường đầu tư minh bạch, công bằng và hiệu quả.

Một trong những yêu cầu quan trọng là tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư nước ngoài. Chúng tôi đã rà soát và điều chỉnh nhiều quy định để phù hợp hơn. Chẳng hạn, trong Nghị định số 155/2020/NĐ-CP trước đây, mô hình thanh toán bù trừ trung tâm còn chưa được thể hiện rõ ràng, dễ dẫn tới hiểu nhầm là chỉ áp dụng với thị trường phái sinh. Nay, với Nghị định số 245/2025/NĐ-CP, chúng tôi đã quy định cụ thể việc áp dụng mô hình thanh toán bù trừ trung tâm cho cả thị trường cơ sở, qua đó bảo đảm tính nhất quán, minh bạch và phù hợp với thông lệ quốc tế.

Mô hình này không chỉ giúp quản lý rủi ro tốt hơn, mà còn đáp ứng yêu cầu của các tổ chức xếp hạng và nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt trong việc đánh giá năng lực thị trường và khả năng bảo vệ nhà đầu tư. Đây là bước đi quan trọng để chúng ta giữ vững và hướng tới các mức xếp hạng cao hơn trong tương lai.

Trân trọng cảm ơn ông!