Nhận định trên Tạp chí tin tức kỹ thuật số châu Âu (European News Journal) số ra tháng 12/2025, Michael Singh, Giám đốc điều hành kiêm nghiên cứu viên cao cấp Lane-Swig tại Viện Washington (washingtoninstitute.org) cho rằng, nếu Mỹ không có những nỗ lực bền vững, sự chia cắt trên thực tế của Gaza thành các khu vực do Hamas và Israel kiểm soát có thể sẽ tiếp tục, và thỏa thuận ngừng bắn sẽ chỉ được nhớ đến như là khúc dạo đầu cho cuộc xung đột tiếp theo.

Thành tựu ngoại giao từ sự thay đổi cán cân lợi ích

Sự thành công của thỏa thuận ngừng bắn không đến từ sự ngẫu nhiên mà xuất phát từ việc Mỹ tận dụng triệt để sự thay đổi trong tính toán chiến lược của các bên liên quan. Khi chi phí cho việc tiếp tục xung đột vượt quá lợi ích đạt được, các bên buộc phải tìm đến một thỏa hiệp.

Đối với Israel, việc kéo dài chiến dịch quân sự đồng nghĩa với việc đối mặt với sự cô lập quốc tế ngày càng gay gắt và sự bất mãn gia tăng trong nước, trong khi các lợi ích quân sự thực tế đang giảm dần.

Đối với Hamas, chiến dịch quân sự mới của Israel đồng nghĩa với áp lực ngày càng gia tăng.

Đối với các quốc gia khu vực (như Qatar): Các cuộc tấn công nhằm vào lãnh đạo Hamas tại Doha đã đẩy xung đột đến ngưỡng đe dọa trực tiếp đến an ninh và tầm ảnh hưởng của các nước trung gian.

Chính quyền của Tổng thống Trump đã khéo léo làm cho thỏa thuận trở nên hấp dẫn hơn bằng cách đưa ra lệnh ngừng bắn dài hạn thay vì các lệnh tạm dừng ngắn hạn. Đồng thời, Washington cũng tạo áp lực ngoại giao cực lớn bằng cách công bố các điều khoản trước khi các bên đồng ý, khiến việc từ chối trở thành một hành động "phải trả giá đắt".

Những lỗ hổng trong quá trình thực thi

Dù thỏa thuận đã được ký kết, thực tế triển khai lại cho thấy những mâu thuẫn sâu sắc giữa lý thuyết và thực tiễn. “Kế hoạch 20 điểm” của Tổng thống Trump đang đối mặt với sự kháng cự mạnh mẽ từ chính các bên trong cuộc.

Thứ nhất là thái độ của Hamas. Nhóm này cho thấy họ không có ý định tuân thủ lộ trình giải giáp vũ khí và giải thể như kế hoạch dự kiến. Ngược lại, trong những tuần đầu thỏa thuận có hiệu lực, Hamas đã tận dụng thời gian để củng cố quyền lực và tiếp tục tấn công quân đội Israel.

Thứ hai là sự bế tắc trong việc thành lập bộ máy quản lý và an ninh tại Gaza: Hamas thực hiện quyền phủ quyết đối với các thành viên của ủy ban "kỹ trị" quản lý Gaza. 

Trong khi đó, lực lượng quốc tế chỉ chấp nhận tham gia nếu có lời mời từ Chính quyền Palestine (PA) và chỉ giới hạn ở vai trò giám sát thay vì thực thi pháp luật.

Về phần mình, Israel kiên quyết phản đối bất kỳ vai trò nào của PA hoặc lực lượng cảnh sát Palestine do Ai Cập huấn luyện.

Thực tế khắc nghiệt sau 2 năm xung đột

Kế hoạch của Tổng thống Trump bao gồm một danh sách dài và đầy thách thức: giải giáp Hamas, triển khai một lực lượng quốc tế, huấn luyện một lực lượng Palestine, cung cấp viện trợ nhân đạo và kinh tế, và khởi động lại các cuộc đàm phán Israel - Palestine. 

Nhưng hòa bình tại Trung Đông không chỉ bị cản trở bởi các điều khoản kỹ thuật mà còn bởi những hệ quả tâm lý và chính trị sau hai năm xung đột đẫm máu. Hamas không những vẫn tồn tại mà còn gia tăng đáng kể tầm ảnh hưởng chính trị. Trong khi đó, giải pháp hai nhà nước và vai trò của Chính quyền Palestine (PA) đang mất dần sự ủng hộ từ cả phía người dân Israel lẫn Palestine.

Để ngăn chặn viễn cảnh Gaza bị chia cắt vĩnh viễn thành các khu vực do Hamas và Israel kiểm soát, Mỹ cần phải sử dụng linh hoạt mọi công cụ, từ răn đe quân sự đến các biện pháp ngoại giao tinh tế. Mục tiêu cốt yếu là đảm bảo các bên chủ chốt luôn thấy rằng việc hợp tác với Washington mang lại lợi ích lớn hơn nhiều so với việc đối đầu.

Ông Singh kết luận, nếu không duy trì được sức ép và sự hiện diện bền vững này, thỏa thuận ngừng bắn hiện tại có thể sẽ chỉ là một khoảng nghỉ ngắn ngủi trước khi Trung Đông rơi vào một vòng xoáy bạo lực mới.