Miền Đồi là xã vùng cao nằm ớ phía Tây huyện Lạc Sơn (Hòa Bình). Nơi đây không chỉ nổi bật với thiên nhiên hoang sơ và khí hậu trong lành, mà còn ẩn chứa vẻ đẹp tuyệt mỹ từ những thửa ruộng bậc thang trải dài theo triền núi, mang trong mình tiềm năng du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng lớn, hứa hẹn là một bước đi mới trong chiến lược phát triển kinh tế cho đồng bào địa phương.
Vẻ đẹp nguyên sơ của "dải lụa vàng" giữa đại ngàn
Từ đường Hồ Chí Minh, đoạn chợ Mía, đi qua thị trấn Vụ Bản (huyện Lạc Sơn), để đến xã Miền Đồi mất khoảng 60km. Đến địa phận xã Miền Đồi, cùng với những cung đường quanh co, uốn lượn của núi đồi thơ mộng, là cung ruộng bậc thang tầng tầng, lớp lớp, trải dài từ đỉnh đồi xuống các thung lũng... khiến du khách không khỏi mê đắm.
Xen lẫn trên những sườn đồi là ruộng bậc thang và cây rừng. Không gian nơi đây vẫn còn rất nguyên sơ và thanh bình.
Xã Miền Đồi có độ cao khoảng 600m so với mực nước biển, địa hình chủ yếu là đồi núi cao, xen kẽ thung lũng. Chính điều kiện địa hình này đã tạo nên hệ thống ruộng bậc thang độc đáo, là nơi đồng bào dân tộc Mường nơi đây canh tác qua hàng trăm năm, với hơn 400 ha ruộng bậc thang, cung cấp lương thực ổn định cho gần 1.000 nhân khẩu của xã.
Vào tháng 5-6 và tháng 9–10, cả vùng Miền Đồi khoác lên mình tấm áo vàng óng ả, uốn lượn theo triền đồi, tạo nên bức tranh phong cảnh vừa hùng vĩ, vừa thơ mộng.
Những thửa ruộng bậc thang ở xã Miền Đồi trải dài từ đỉnh đồi xuống chân đồi tạo ra nét hùng vĩ của cảnh quan ruộng bậc thang nơi đây.
Khác với ruộng bậc thang Sa Pa, hay Mù Cang Chải đã nổi tiếng, Miền Đồi mang đến cảm giác bình yên, nguyên sơ. Những người lần đầu đến đây đều ngỡ ngàng bởi vẻ đẹp mộc mạc, chưa bị khai thác du lịch đại trà, phù hợp với xu hướng du lịch “sống chậm”, tìm về thiên nhiên nguyên bản.
Chị Bùi Thị Hoa, ở xã Miền Đồi cho biết: "Ruộng bậc thang có từ lâu đời, được khai phá từ đời ông cha, đất tốt, nước mát, gạo dẻo thơm. Gần đây có nhiều khách du lịch đến chụp ảnh, hỏi thăm, bà con mới nhận ra ruộng của mình đẹp lắm! Nếu được nhà nước quan tâm, giúp làm đường, làm du lịch phát triển kinh tế thì người dân sẽ rất ủng hộ".
Cơ hội phát triển du lịch cộng đồng gắn với văn hóa Mường
Xã Miền Đồi của huyện Lạc Sơn, vốn thuộc vùng đất cổ Mường Vang của tỉnh Hòa Bình, cư dân nơi đây chủ yếu là người Mường, cuộc sống sinh hoạt vẫn còn lưu giữ nguyên vẹn những nét văn hóa đặc sắc, phong tục cổ truyền. Đây là nền tảng quan trọng để hướng đến phát triển du lịch cộng đồng homestay, gắn với trải nghiệm nông nghiệp, văn hóa.
Hiện tại, một số hộ dân ở xã Miền Đồi đã bắt đầu thử nghiệm mô hình homestay, cùng du lịch trải nghiệm mùa gặt, đón khách đến cùng gặt lúa, giã cốm, lưu trú ở nhà sàn truyền thống và thưởng thức ẩm thực Mường như cơm lam, măng đắng, rượu cần.
Những hoạt động này đang thu hút sự quan tâm của du khách từ Hà Nội và các vùng lân cận như Ninh Bình, Thanh Hóa.
Ruộng bậc thang xã Miền Đồi (huyện Lạc Sơn, Hòa Bình) đang vào mùa thu hoạch.
Dù tiềm năng rất lớn, nhưng du lịch Miền Đồi hiện vẫn mang tính tự phát, thiếu quy hoạch và đầu tư bài bản. Hạ tầng giao thông còn hạn chế, đặc biệt là đường dẫn vào các điểm ruộng bậc thang còn nhỏ hẹp, khó tiếp cận vào mùa mưa. Các dịch vụ lưu trú, vệ sinh, hướng dẫn viên... vẫn chưa bài bản, chuyên nghiệp.
Anh Bùi Văn Thành, ở xóm Voi Hạ, xã Miền Đồi cho biết, những năm qua, nhân dân trong xã đã đóng góp tiền của, nguyên vật liệu, ngày công để xây dựng tuyến đường liên thôn, nhờ đó, tuyến đường được bê tông hóa một phần. Thời gian tới, anh mong muốn các cấp chính quyền xây dựng các chương trình, kế hoạch về bảo tồn, quy hoạch vùng có cảnh đẹp như ruộng bậc thang, thảo nguyên xanh, kết hợp với tuyên truyền đến bà con lưu giữ những phong tục, tập quán truyền thống, hướng đến phát triển du lịch địa phương một cách bền vững.
Anh Bùi Văn Thông, chủ homestay Cây Thông tại xã Miền Đồi, chia sẻ: “Tôi từng đi nhiều nơi như Sa Pa, Hoàng Su Phì, Mù Cang Chải, nhưng Miền Đồi lại có vẻ đẹp rất đặc biệt – hoang sơ, ít người, buổi sáng và chiều ruộng lúa bậc thang nơi đây rất đẹp, cảm giác như phát hiện ra một ‘thiên đường bí mật’. Nơi đây có thể trở thành điểm du lịch lý tưởng đối với du khách trong và ngoài nước nếu được đầu tư đúng, bài bản giữ được sự nguyên bản vốn có”.
Ruộng bậc thang xã Miền Đồi (huyện Lạc Sơn, Hòa Bình).
Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Hòa Bình, bà Quách Thị Kiều, cho biết, ngành Du lịch tỉnh Hòa Bình, cùng các cấp, ngành, địa phương, cần vào cuộc để tạo ra các sản phẩm du lịch xã Miền Đồi đặc thù, hấp dẫn du khách, đẩy mạnh quảng bá rộng rãi những giá trị độc đáo của nền văn hóa vùng Mường Vang cũng như nền văn hóa Hòa Bình ra với cộng đồng trong và ngoài nước. Có như vậy mới tạo ra sự đột phá, sức bật trong việc phát triển du lịch bền vững, tạo thu nhập kinh tế ổn định, phát triển chung của toàn tỉnh trong thời gian tới.
Đề án phát triển du lịch cộng đồng giai đoạn 2025–2030 của huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình thì vẻ đẹp của ruộng bậc thang xã Miền Đồi được xác định là một trong 5 điểm du lịch tiềm năng cần ưu tiên phát triển. Chính quyền huyện Lạc Sơn, cũng như tỉnh Hòa Bình, đang kêu gọi các doanh nghiệp và tổ chức du lịch hợp tác đầu tư để sớm hình thành nhiều mô hình du lịch cộng đồng phát triển bền vững.