Bức ảnh, do một người đam mê hàng không chia sẻ, đã làm dấy lên các cuộc thảo luận về quy mô đội bay tiếp dầu của không quân Quân giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLAAF).

Nhân tố thay đổi cuộc chơi

YY-20A, một phiên bản của máy bay vận tải Tây An Y-20, là một tài sản quan trọng đối với khả năng hàng không quân sự ngày càng tăng của Trung Quốc, nhưng số lượng chính xác những máy bay tiếp dầu này đang hoạt động vẫn chưa chắc chắn.

Sự xuất hiện này đã thu hút sự chú ý của các nhà quan sát ở Mỹ và các nước khác, vì nó cho thấy nỗ lực của Trung Quốc trong việc tăng cường tầm hoạt động của không quân, làm dấy lên câu hỏi về ý nghĩa chiến lược của những tiến bộ như vậy.

YY-20A có thể mang tới 90 tấn nhiên liệu, khả năng này giúp tăng đáng kể sức bền và tầm hoạt động của máy bay chiến đấu Trung Quốc. Ví dụ, nó có thể tiếp nhiên liệu cho khoảng sáu đến tám máy bay chiến đấu tàng hình J-20 trong một nhiệm vụ duy nhất, tùy thuộc vào mức tiêu thụ nhiên liệu và nhu cầu hoạt động của chúng.

Ngoài ra, nó có thể hỗ trợ ít máy bay lớn hơn, chẳng hạn như máy bay ném bom H-6N, vốn là trung tâm của khả năng tấn công tầm xa của Trung Quốc. Với tầm hoạt động ước tính hơn 6.000 km khi đầy tải, YY-20A cho phép không quân Trung Quốc thể hiện sức mạnh vượt ra ngoài lục địa của mình, có khả năng vươn tới Thái Bình Dương.

Phạm vi và khả năng chứa nhiên liệu này khiến nó trở thành một công cụ quan trọng cho các hoạt động bền vững, một khả năng đã phát triển đáng kể so với các máy bay tiếp dầu trước đó, kém hiệu quả hơn của Trung Quốc.

Thiết kế tiên tiến

Một điểm khác biệt của YY-20A là các thanh chống bánh đáp được thiết kế lại. Các cấu trúc này, bao bọc bánh đáp của máy bay, đã được sửa đổi để cải thiện độ ổn định trong quá trình cất cánh và hạ cánh, đặc biệt là trên các đường băng đa dạng hoặc đầy thách thức. Sự cải tiến này có thể rất hữu ích ở các khu vực như miền tây Trung Quốc, nơi có độ cao lớn và địa hình hiểm trở làm phức tạp thêm các hoạt động.

Thiết kế lại cũng có thể giảm thiểu nhiễu loạn cho máy bay nhận nhiên liệu giữa chuyến bay, cải thiện an toàn và hiệu quả của việc tiếp nhiên liệu. Mặc dù những lợi ích chính xác của sự thay đổi này không được trình bày đầy đủ trong các nguồn công khai, nhưng nó cho thấy sự tập trung vào khả năng thích ứng, cho phép máy bay tiếp dầu hoạt động hiệu quả trong nhiều môi trường khác nhau.

YY-20A được xây dựng dựa trên nền tảng của Y-20, được phát triển bởi Tập đoàn Công nghiệp máy bay Tây An và bay lần đầu vào năm 2013. Biến thể máy bay tiếp dầu, được giới thiệu vào khoảng năm 2022, được trang bị hệ thống tiếp nhiên liệu bằng vòi và phễu với ba điểm: hai điểm dưới cánh và một điểm ở phía sau thân máy bay.

Cấu hình này cho phép tiếp nhiên liệu đồng thời cho nhiều máy bay, một tính năng được chia sẻ bởi các máy bay tiếp dầu tiên tiến trên toàn thế giới. Các mẫu YY-20A ban đầu sử dụng bốn động cơ Soloviev D-30KP-2 của Nga, nhưng các phiên bản mới hơn, chẳng hạn như YY-20B, đã áp dụng động cơ WS-20 của Trung Quốc, mang lại hiệu quả sử dụng nhiên liệu tốt hơn và phạm vi hoạt động rộng hơn.

Thiết kế của máy bay cũng kết hợp các bộ phận in 3D, một kỹ thuật sản xuất đã đẩy nhanh quá trình sản xuất và giảm chi phí kể từ khi tích hợp vào chương trình Y-20.

Ngoài vai trò tiếp nhiên liệu, YY-20A vẫn giữ một số khả năng vận chuyển được kế thừa từ Y-20. Bằng cách loại bỏ các pallet nhiên liệu bên trong, nó có thể chở hàng hóa hoặc nhân sự, mang lại sự linh hoạt cho các nhiệm vụ không yêu cầu tiếp nhiên liệu trên không. Không giống như máy bay chiến đấu, nó không được trang bị để mang vũ khí, thay vào đó tập trung vào hỗ trợ hậu cần.

Tuy nhiên, YY-20A có các biện pháp phòng thủ, chẳng hạn như bốn ống phóng pháo sáng, nhằm mục đích chống lại tên lửa dẫn đường hồng ngoại như những tên lửa được bắn từ bệ phóng di động. Điều này cho thấy một thiết kế lưu tâm đến việc hoạt động trong các khu vực có khả năng gây thù địch, mặc dù nhiệm vụ chính vẫn là mở rộng phạm vi hoạt động của các máy bay khác.

Chuyên gia hàng không Trung Quốc Fu Qianshao, được trích dẫn trên các phương tiện truyền thông nhà nước vào năm 2020, đã gọi YY-20A là "nhân tố thay đổi cuộc chơi" đối với không quân. Ông nói: “Nó cho phép máy bay chiến đấu và máy bay ném bom của chúng tôi hoạt động xa hơn và lâu hơn, mở rộng các lựa chọn chiến lược của chúng tôi”. Điều này phù hợp với nỗ lực hiện đại hóa quân đội của Trung Quốc, ưu tiên mở rộng ảnh hưởng trên khắp Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.

Máy bay tiếp dầu này đã được quan sát thấy hoạt động, đáng chú ý là trong một nhiệm vụ năm 2021 gần Đài Loan, nơi nó hỗ trợ một nhóm 27 máy bay, bao gồm cả máy bay chiến đấu J-16, trong một cuộc phô trương lực lượng trong vùng nhận dạng phòng không của Đài Loan. Các hoạt động như vậy cho thấy sự cải thiện rõ rệt so với các máy bay tiếp dầu H-6U cũ hơn, có sức chở ít hơn 40 tấn nhiên liệu và thiếu tầm hoạt động và sức chứa của YY-20A.

So sánh với các máy bay tiếp dầu khác

So sánh với các máy bay tiếp dầu của phương Tây và Nga sẽ cung cấp bối cảnh cho khả năng của YY-20A. KC-135 Stratotanker của Không quân Mỹ, được đưa vào hoạt động từ những năm 1950, cũng mang theo khoảng 90 tấn nhiên liệu và có tầm hoạt động vượt quá 8.000 km với sự hỗ trợ tiếp nhiên liệu. Nó sử dụng cả hệ thống vòi và phễu và hệ thống cần, mang lại tính linh hoạt trên các loại máy bay.

KC-46 Pegasus mới hơn, với sức chứa nhiên liệu 96 tấn, kết hợp hệ thống điện tử hàng không tiên tiến nhưng là máy bay tiếp dầu chuyên dụng, không giống như tiềm năng đa nhiệm của YY-20A.

Ilyushin Il-78 của Nga, một mẫu máy bay có thể so sánh khác, phù hợp với tải trọng nhiên liệu 90 tấn và tầm hoạt động 8.000 km của YY-20A, sử dụng thiết lập vòi và phễu ba điểm tương tự. Tuy nhiên, Il-78, dựa trên Il-76 cũ kỹ, thiếu thiết kế hiện đại và động lực sản xuất của YY-20A.

Một số nhà phân tích đã đưa ra quan điểm về vị trí của YY-20A trong ngành hàng không toàn cầu trong một báo cáo năm 2023. “Trung Quốc dường như đang kết hợp khả năng thích ứng của các máy bay tiếp dầu đa nhiệm phương Tây với sức chứa tuyệt đối của các thiết kế của Nga”, họ viết. "Đây không chỉ là việc theo kịp, mà là việc điều chỉnh một đội bay cho phù hợp với các nhu cầu địa lý và chiến lược độc đáo của Trung Quốc".

Quan điểm này làm nổi bật vai trò của YY-20A trong việc hỗ trợ Trung Quốc chuyển đổi sang một lực lượng không quân viễn chinh hơn, có khả năng hoạt động trên những khoảng cách rộng lớn và trong môi trường đầy thách thức.

Công nghệ độc lập

Sự phát triển của YY-20A phản ánh nỗ lực của Trung Quốc hướng tới độc lập công nghệ. Các biến thể Y-20 ban đầu phụ thuộc vào động cơ của Nga, nhưng việc chuyển sang động cơ WS-20 trong YY-20B, hoàn thành vào năm 2023, đánh dấu một cột mốc quan trọng. Sự thay đổi này làm giảm sự phụ thuộc vào các nhà cung cấp nước ngoài, một ưu tiên trong bối cảnh quan hệ quốc tế căng thẳng.

Việc sử dụng in 3D được báo cáo lần đầu tiên vào năm 2016, cũng đã hợp lý hóa việc sản xuất, cho phép Tây An tăng quy mô sản lượng. Đến năm 2023, ít nhất 67 máy bay thuộc họ Y-20 đã được đưa vào hoạt động, với ước tính cho thấy tốc độ sản xuất hàng năm từ sáu đến chín chiếc, một tốc độ có thể giúp Trung Quốc có một đội bay tiếp dầu đáng kể vào đầu những năm 2030.

YY-20A đã chứng tỏ giá trị của mình trong các tình huống thực tế. Năm 2020, Y-20 đã vận chuyển hàng viện trợ đến Vũ Hán trong cuộc khủng hoảng COVID-19, thể hiện giá trị hậu cần của chúng.

Một quan chức quốc phòng Mỹ, phát biểu ẩn danh vào năm 2024, đã lưu ý đến tác động của máy bay tiếp dầu: "Nó mở rộng phạm vi hoạt động của máy bay chiến đấu tàng hình của họ đến các khu vực mà lực lượng của chúng tôi hoạt động ở Tây Thái Bình Dương". Nhận xét này phản ánh những lo ngại rộng lớn hơn về khả năng thách thức động lực quyền lực khu vực của Trung Quốc, một chủ đề đã được chú ý trong giới quân sự Mỹ kể từ khi Y-20 ra mắt.

Liệu YY-20A số hiệu 20646 được chia sẻ trên mạng trong ngày 14/3, đại diện cho một máy bay tiếp dầu mới được đưa vào hoạt động hay một đơn vị được giao lại vẫn chưa rõ ràng, do thiếu xác nhận chính thức. Tuy nhiên, điều hiển nhiên là chương trình YY-20 đang phát triển đều đặn. Với biến thể YY-20B hiện có động cơ WS-20 được nâng cấp, khả năng của đội bay sẽ được cải thiện, hỗ trợ các nhiệm vụ dài hơn và các hoạt động phức tạp hơn.

Khi Trung Quốc tiếp tục tinh chỉnh và mở rộng tài sản này, khả năng hoạt động trên toàn cầu của không quân nước này có thể sẽ vẫn là tâm điểm chú ý của các nhà hoạch định quân sự trên toàn thế giới.