Dư luận chưa hết bàng hoàng về sự cố rơi thanh thép nặng gần 7 tạ khi thi công dự án Đường sắt đô thị Nhổn - Ga Hà Nội xảy ra chiều 10/5 làm bẹp cửa xe ô tô 4 chỗ, thì chỉ sau đó 2 ngày (chiều 12/5), lại xảy ra vụ một chiếc cần cẩu đang thi công dự án đường sắt đô thị Nhổn - Ga Hà Nội bất ngờ đổ sập xuống nhà dân, khiến một phụ nữ đang mang thai phải đi cấp cứu.


Như vậy, chỉ trong khoảng 6 tháng, tại hai dự án đường sắt đô thị nói trên đã xảy ra 5 vụ tai nạn, trong đó tuyến Cát Linh - Hà Đông xảy ra 3 vụ, bao gồm 2 vụ hết sức nghiêm trọng. Điều đáng quan ngại, nguy cơ mất an toàn không chỉ dừng bên trong những công trường lao động mà còn lan rộng ra khu vực xung quanh, gây bất ổn cho cộng đồng. Xâu chuỗi các vụ tai nạn lao động xảy ra trong thời gian gần đây đã cho thấy những lỗ hổng trong công tác an toàn lao động. Rất nhiều câu hỏi cần được trả lời sau hàng loạt vụ tai nạn lao động đáng tiếc vừa nêu: Quy trình bảo đảm an toàn lao động đã được thực hiện? Trách nhiệm của chủ đầu tư, bộ phận tư vấn giám sát ở đâu?... 

Theo thống kê của cơ quan chức năng, những vụ tai nạn lao động liên quan đến xây dựng chiếm hơn 30% tổng số các vụ tai nạn. Nhiều chủ sử dụng lao động vẫn chưa quan tâm đến công tác bảo đảm an toàn lao động. Bên cạnh đó, nhiều lao động trong lĩnh vực xây dựng chỉ mang tính thời vụ, việc tập huấn về an toàn lao động cho họ chưa đầy đủ, thậm chí làm chiếu lệ. Theo quy tắc đảm bảo an toàn lao động, phải cấm không cho người đi lại trong khu vực công trường và lập hàng rào tạm và có người cảnh giới. Tuy nhiên, quy định này vẫn chưa được các chủ đầu tư và đơn vị thi công thực hiện đầy đủ.

Thực tế, việc thi công dự án tại các đô thị lớn luôn gặp nhiều khó khăn do vừa phải bảo đảm tiến độ, chất lượng vừa phải bảo đảm an toàn lao động, an toàn giao thông. Thế nhưng, không thể lấy đó để biện minh cho những sự cố xảy ra, nhất là khi sự cố đó đe dọa trực tiếp đến sinh mạng con người; càng không thể chấp nhận khi nó gây thiệt hại về người. Có ý kiến cho rằng, nguyên nhân khiến tai nạn xảy ra chắc chắn thuộc về nhà thầu khi không tuân thủ quy trình, biện pháp thi công, thiết bị không bảo đảm an toàn… Tuy nhiên, cũng không thể đổ hết lỗi cho nhà thầu, bởi nếu tư vấn giám sát, đại diện chủ đầu tư… làm việc có trách nhiệm, giám sát chặt chẽ quá trình thi công, thì không dễ gì họ bị nhà thầu "qua mặt". 

Phân tích nguyên nhân để xảy ra các vụ tai nạn lao động, có thể thấy rằng, bên cạnh việc công tác tuyên truyền chưa hiệu quả, thì còn do chế tài xử phạt các chủ sử dụng lao động vi phạm về an toàn lao động hiện nay là quá thấp, chưa đủ sức cảnh cáo, răn đe. Các mức xử phạt chủ yếu là phạt tiền, không có tác dụng phòng ngừa hữu hiệu, dẫn đến việc coi thường tính mạng của người lao động. Thêm vào đó, công tác hậu thanh tra xử lý chưa hiệu quả, khiến cho các đơn vị doanh nghiệp thiếu nghiêm túc trong việc chấp hành các quy định về an toàn lao động. Thực tế, các vụ tai nạn tại dự án đường sắt đô thị ở Hà Nội đang triển khai xảy ra liên tiếp trước hết là hậu quả từ sự thiếu trách nhiệm, coi thường pháp luật cũng như sinh mạng con người của cả chủ đầu tư lẫn đơn vị thi công, bộ phận tư vấn giám sát. Nhiều chủ đầu tư chỉ coi “bên B là chùm khế ngọt”, không làm hết trách nhiệm nên dẫn tới sự cố kỹ thuật, nghiêm trọng là xảy ra tai nạn gây chết người.

Từ các vụ tai nạn lao động vừa nêu, vấn đề đặt ra là cần phải có chế tài mạnh đối với các nhà thầu thi công ẩu, không bảo đảm sự an toàn cần thiết. Nói cách khác, phải thắt chặt việc thực hiện quy định quản lý nhà nước về chất lượng công trình xây dựng, nhất là các công trình hợp tác với nước ngoài.


Yến Nhi