Hơn hai thập kỷ ô nhiễm

Từ đầu những năm 2000, khi Hà Nội đô thị hóa mạnh mẽ, cũng là lúc 4 dòng sông này dần bị ô nhiễm nghiêm trọng. Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, kết quả quan trắc giai đoạn 2017 - 2022 cho thấy, các thông số chất lượng nước đều vượt ngưỡng báo động: Hàm lượng chất hữu cơ cao, nồng độ oxy hòa tan (DO) nhiều đoạn chỉ còn dưới 0,5 mg/l, trong khi chỉ tiêu vi sinh vượt chuẩn tới 30 - 70 lần. Điều đó khiến các dòng sông gần như mất hoàn toàn khả năng tự làm sạch.

Để cứu các dòng sông, trong nhiều năm qua, thành phố đã triển khai hàng loạt dự án cải thiện môi trường nước như xây dựng hệ thống thu gom nước thải sinh hoạt dọc sông Tô Lịch, đầu tư Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá giai đoạn 1 và 2… Tuy nhiên, kết quả vẫn chưa đạt kỳ vọng.

Trước thực tế trên, từ cuối năm 2024, Hà Nội bắt đầu giai đoạn “hồi sinh” sông Tô Lịch, xem đây là bước đột phá để phục hồi các con sông khác. Thành phố đã thu gom 245 cửa xả nước thải sinh hoạt dọc sông đưa về Nhà máy Yên Xá để xử lý; xây đập dâng tại cầu Quang (phường Thanh Liệt) nhằm duy trì mực nước ổn định ở mức 3,5 m; hoàn thiện hệ thống dẫn nước từ hồ Tây bổ cập cho sông...

Đầu tháng 9/2025, nguồn nước trong xanh từ hồ Tây đã chính thức được dẫn vào Tô Lịch. Đập dâng tại cầu Quang cũng đã hoàn thành, nước được giữ lại trên sông. Cùng thời điểm, UBND TP Hà Nội đang hoàn thiện hồ sơ trình HĐND thành phố dự án cải tạo, chỉnh trang và tái thiết cảnh quan hai bên sông với tổng vốn đầu tư khoảng 4.665 tỷ đồng.

Trước đó, tháng 7/2025, UBND TP Hà Nội phê duyệt Đề án “Phục hồi chất lượng môi trường và phát triển hệ thống 4 sông nội đô: Tô Lịch, Kim Ngưu, Lừ và Sét” kèm 32 chương trình, dự án triển khai giai đoạn 2025 - 2030. Các giải pháp được tập trung theo hướng: Kiểm soát và phòng ngừa ô nhiễm, phát triển hệ thống sông đô thị cân bằng qsinh thái, cải tạo kiến trúc cảnh quan, nâng cao năng lực quản lý và nhận thức cộng đồng.

Chốt thời gian hồi sinh các dòng sông trong nội đô

Quyết tâm trên tiếp tục được khẳng định trong Báo cáo Chính trị trình Đại hội Đảng bộ TP Hà Nội lần thứ XVIII. Thành phố đặt mục tiêu đến năm 2030, tỷ lệ thu gom và xử lý nước thải sinh hoạt đô thị đạt 70%, riêng tại lưu vực bốn sông nội đô đạt 100%. Tỷ lệ thu gom nước thải sinh hoạt nông thôn phấn đấu đạt 40%, còn nước thải làng nghề đạt 50%.

Để đạt được mục tiêu, Hà Nội sẽ triển khai nhiều dự án nâng cao năng lực xử lý nước thải, tạo dòng chảy và chỉnh trang cảnh quan dọc sông. Cụ thể, cuối năm 2026, hoàn thành Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá, công suất 270.000 m³/ngày đêm; cuối năm 2028, hoàn thành hệ thống xử lý nước thải Kiến Hưng (25.000 m³/ngày đêm). Giai đoạn 2029 - 2030, đầu tư các nhà máy xử lý nước thải Tây sông Nhuệ, Nam An Khánh, Phú Đô…

Về tiến độ, thành phố đặt ra các mốc cụ thể: cuối năm 2025 hoàn thành làm sạch sông Tô Lịch; năm 2026 triển khai cải tạo các sông Kim Ngưu, Lừ, Sét; và trước năm 2030 hoàn tất xử lý môi trường các lưu vực sông Nhuệ – Đáy, sông Cầu Bây – Bắc Hưng Hải.

Chiều 17/10, tại phiên làm việc của Đại hội Đảng bộ TP Hà Nội lần thứ XVIII, Chủ tịch UBND TP Trần Sỹ Thanh trình bày dự thảo Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội. Chương trình xác định rõ từng nhiệm vụ, cơ quan chủ trì, thời hạn và sản phẩm đầu ra, nhằm hiện thực hóa các mục tiêu lớn của thành phố.

“Thành phố quyết tâm giải quyết dứt điểm bốn vấn đề tồn tại lâu năm gồm: ùn tắc giao thông; trật tự, kỷ cương và vệ sinh đô thị; ô nhiễm môi trường nước, không khí; và ngập úng ở khu vực nội – ven đô”, ông Thanh nhấn mạnh.

Tại họp báo sau Đại hội, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội Nguyễn Văn Phong khẳng định báo cáo chính trị trình Đại hội, Thành phố cũng đặt mục tiêu hồi sinh các sông nội đô như Tô Lịch, Lừ, Sét, Kim Ngưu; phối hợp các địa phương xử lý ô nhiễm sông Nhuệ, sông Đáy, Bắc Hưng Hải. Đồng thời, xác định rõ từng nguồn gây ô nhiễm không khí để có giải pháp phù hợp.