Theo Chỉ thị 20 về một số nhiệm vụ cấp bách, quyết liệt ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu TP Hà Nội triển khai các giải pháp để tổ chức, cá nhân chuyển đổi phương tiện, bảo đảm đến ngày 1/7/2026 không còn xe môtô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong khu vực Vành đai 1.

Từ ngày 1/1/2028, ngoài cấm xe môtô, xe gắn máy chạy xăng dầu, ôtô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch cũng bị hạn chế trong khu vực Vành đai 1 và Vành đai 2; đến năm 2030 áp dụng với toàn bộ phương tiện cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong phạm vi Vành đai 3.

Phương tiện đường bộ - nguồn gây ô nhiễm không khí

Thống kê của Sở Xây dựng Hà Nội, tổng số phương tiện của Hà Nội đến tháng cuối năm 2024 là trên 8 triệu, trong đó hơn 1,1 triệu ôtô, khoảng 6,9 triệu xe máy. Số xe máy đã sử dụng trên 10 năm chiếm hơn 72%, làm gia tăng mức phát thải chất độc hại vào không khí, nếu các xe cũ không được bảo dưỡng thường xuyên.

TP Hà Nội xác định, nguồn gây ô nhiễm không khí chủ yếu là phát thải từ phương tiện giao thông đường bộ, chiếm 58-74% tùy từng thời điểm (phương tiện phát thải chính là xe máy, tiếp đến là xe tải và taxi) và nguồn bụi đường.

Cụ thể, nồng độ bụi PM2.5 trung bình năm tại thành phố vượt gần 2 lần quy chuẩn kỹ thuật quốc gia. Nồng độ bụi PM10 trung bình năm vượt quá giới hạn quy chuẩn Việt Nam từ 1,3 đến 1,6 lần.

Trước tình trạng trên, tháng 12/2024, HĐND TP Hà Nội đã thông qua nghị quyết thực hiện vùng phát thải thấp (LEZ), có hiệu lực từ 1/1/2025. Trong giai đoạn 2025-2030, Hà Nội sẽ thí điểm chính sách này tại quận Hoàn Kiếm, Ba Đình và khuyến khích nhân rộng sang các địa bàn khác. Sau năm 2031, việc thực hiện vùng LEZ sẽ là bắt buộc tại các khu vực có nguy cơ cao.

Những vùng LEZ sẽ phải áp dụng các biện pháp nhằm đảm bảo môi trường như: Cấm lưu thông các xe tải hạng nặng chạy bằng dầu diesel; hạn chế hoặc cấm ôtô không đáp ứng tiêu chuẩn khí thải mức 4 và môtô, xe gắn máy không đáp ứng tiêu chuẩn mức 2 đi vào vùng LEZ theo thời điểm hoặc khu vực.

Hà Nội sẽ có chính sách hỗ trợ đầu tư phát triển hạ tầng giao thông sử dụng năng lượng sạch từ ngân sách thành phố và các nguồn kinh phí hợp pháp khác; tuyên truyền, nâng cao nhận thức của cộng đồng trong việc thực hiện vùng LEZ và có các biện pháp khác phù hợp với đặc thù của địa phương.

Để không khí Thủ đô trong lành hơn

Sau khi HĐND TP Hà Nội thông qua nghị quyết lập vùng LEZ, Thành phố cũng đã làm việc với các nhà sản xuất phương tiện để có chương trình giảm thiểu xe máy xăng dầu vào vùng LEZ. Tại buổi làm việc với Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM) vào giữa tháng 6 vừa qua, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh cho rằng, sự phát triển xe máy là một thách thức lớn đối với sự phát triển bền vững của các đô thị. Tại Việt Nam, đặc biệt là các đô thị lớn, đang phải đối mặt với nhiều vấn đề do xe máy mang lại, dù nó cũng mang lại tiện lợi cho người dân.

Theo ông Trần Sỹ Thanh, việc sử dụng xe máy là một văn hóa của Việt Nam, vì thế việc chuyển đổi xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch cần có lộ trình. Tuy nhiên, nếu không quyết tâm thì không biết khi nào Hà Nội mới phát triển đô thị văn minh, sạch đẹp như các nước trên thế giới.

Từ năm 2017, HĐND TP Hà Nội đã ban hành nghị quyết thông qua Đề án tăng cường quản lý phương tiện giao thông đường bộ nhằm giảm ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường trên địa bàn TP Hà Nội, giai đoạn 2017-2020, tầm nhìn đến năm 2030. TP Hà Nội sẽ tiếp tục triển khai kế hoạch này tại khu vực nội thành với các bước tiến hành cụ thể được cân nhắc kỹ lưỡng.

Theo Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh, nghị quyết vùng LEZ là tiền đề quan trọng để không khí Thủ đô trong lành hơn, hạn chế xe cộ gây ô nhiễm môi trường. Để lập vụng LEZ thành phố sẽ có chương trình giúp người sử dụng phương tiện đổi xe máy xăng dầu sang xe máy điện. Ông cho rằng, vì trách nhiệm chung, Nhà nước, doanh nghiệp và nhân dân cùng làm thì Hà Nội mới sạch được.

Ngoài việc hỗ trợ người dân chuyển đổi xe xăng sang xe điện, hiện nay, TP Hà Nội đang tập trung nguồn lực hoàn thiện mạng lưới phương tiện giao thông công cộng. Đặc biệt, nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Nhật Bản, Liên minh Châu Âu đang hỗ trợ TP HàNội phát triển hệ thống giao thông công cộng. Theo lộ trình giai đoạn 2030-2035, TP Hà Nội sẽ xây dựng khoảng 10 tuyến đường sắt đô thị.