Giáo viên chưa sẵn sàng

Chuyển đổi số trong giáo dục không đơn thuần là việc trang bị thiết bị hiện đại hay phần mềm quản lý. Với bậc học mầm non, yếu tố con người, đặc biệt là năng lực số của giáo viên trở thành “nút thắt” quan trọng.

Một lãnh đạo trường mầm non ở xã Bà Điểm (TP Hồ Chí Minh) chia sẻ: “Không phải giáo viên nào cũng biết, cũng rành máy móc công nghệ, nhất là giáo viên lớn tuổi. Khi trường có đoàn kiểm tra, nhiều lúc giáo viên trẻ ‘đỡ’ và làm thay việc cho giáo viên lớn tuổi, chẳng hạn các phần soạn thảo, sổ theo dõi sức khỏe, quản lý thực đơn qua phần mềm dinh dưỡng… Sau khi kiểm tra xong, các cô lại quay về cách truyền thống”.

Chia sẻ này cho thấy thực trạng rõ rệt: nhiều giáo viên mầm non chưa quen hoặc chưa thành thạo với các phần mềm quản lý học sinh, sức khỏe, chế độ dinh dưỡng và học liệu số. Thậm chí với những người có tinh thần đổi mới, kỹ năng thiết kế bài giảng số, biên tập học liệu và tích hợp học liệu vào hoạt động lớp học vẫn chưa đồng đều.

Theo bà Lương Thị Hồng Điệp, Trưởng Phòng giáo dục mầm non Sở Giáo dục và Đào tạo TP Hồ Chí Minh, năng lực số chưa phổ cập rộng khắp, đặc biệt ở các nhóm lớp nhỏ. Việc bồi dưỡng chuyên sâu cho giáo viên về chuyển đổi số và khai thác dữ liệu số vẫn còn hạn chế.

Tương tự, bà Lê Hồng Đào, Trưởng Phòng mầm non Sở Giáo dục và Đào tạo Cần Thơ cũng nhấn mạnh: “Nguồn lực đầu tư còn hạn chế, năng lực số của giáo viên, thậm chí cán bộ quản lý, chưa đồng đều. Đây là trở ngại lớn khi triển khai các mô hình lớp học thông minh và quản lý trực tuyến”.

Cùng với đó, nhiều cơ sở còn thiếu đội ngũ kỹ thuật chuyên trách để vận hành kho học liệu số, biên tập học liệu và quản lý dữ liệu. Nhiều giáo viên phải kiêm nhiều nhiệm vụ, từ giảng dạy, quản lý đến nhập liệu và theo dõi sức khỏe trẻ, dẫn đến không có đủ thời gian thực hành và khai thác công nghệ một cách bài bản. Nguồn lực tài chính dành cho chuyển đổi số chưa có cơ chế riêng để phát triển học liệu dùng chung, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ và chất lượng triển khai.

Như vậy, năng lực số và nguồn lực con người chính là những yếu tố quyết định hiệu quả chuyển đổi số. Nếu giáo viên chưa sẵn sàng, lớp học thông minh chỉ còn là hình thức, khó nâng cao chất lượng giáo dục, quản lý và chăm sóc trẻ.

Giải pháp đồng bộ hóa hạ tầng

Bên cạnh yếu tố con người, hạ tầng cơ sở cũng là điểm nghẽn trong chuyển đổi số. Các khảo sát gần đây cho thấy, tỷ lệ cơ sở giáo dục mầm non có phòng học thông minh chỉ đạt khoảng 30%, thư viện điện tử 41,7%, thư viện số 33,1% và ứng dụng trí tuệ nhân tạo hỗ trợ học liệu mới đạt 51,3%. Mức độ sử dụng các công nghệ này tại lớp học vẫn còn thấp, chưa phát huy hiệu quả thực sự.

PGS.TS Nguyễn Thanh Đề, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Mầm non, Bộ Gtáo dục và Đào tạo nhấn mạnh công nghệ số tạo ra nhiều chuyển biến tích cực, giúp các cơ sở xây dựng kho học liệu dùng chung, lập kế hoạch giáo dục, theo dõi sức khỏe và dinh dưỡng học sinh qua mã QR... Chuyển đổi số còn giúp giải phóng sức lao động cho giáo viên, tạo thời gian để các thầy cô tập trung tư duy sáng tạo, nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ. Tuy nhiên, để đạt được điều này, các yếu tố về hạ tầng, kỹ năng giáo viên và cơ chế vận hành cần được triển khai đồng bộ.

Nhiều chuyên gia và lãnh đạo địa phương đề xuất các giải pháp thực tế như đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin và cơ sở vật chất hiện đại, trang bị thiết bị và phần mềm đáp ứng nhu cầu giáo dục số hóa; xây dựng kho học liệu số dùng chung, đồng bộ hệ thống quản lý dữ liệu, giảm bớt công việc hành chính cho giáo viên.

Cùng với đó là công tác đào tạo, tập huấn chuyên sâu cho giáo viên và cán bộ quản lý, đặc biệt với giáo viên lớn tuổi, giúp nâng cao năng lực số và tự tin ứng dụng công nghệ vào lớp học; huy động nguồn lực kỹ thuật chuyên trách, hỗ trợ vận hành, biên tập học liệu và quản lý dữ liệu và cần có cơ chế khen thưởng, chính sách khuyến khích cho đơn vị triển khai tốt, thúc đẩy động lực áp dụng công nghệ.

Mô hình giáo dục số được nhấn mạnh bao gồm lớp học thông minh, quản lý giáo dục trực tuyến, kết nối nhà trường - gia đình qua ứng dụng thông minh, thư viện điện tử và học liệu số, học trực tuyến kết hợp trải nghiệm tại lớp. Các mô hình này nếu triển khai đồng bộ sẽ giúp trẻ phát triển toàn diện, giáo viên giảm tải và nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục.

Thông tin từ Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết, cả nước hiện có hơn 30.000 cơ sở giáo dục mầm non, với khoảng 5 triệu trẻ và hơn 400.000 giáo viên. Riêng TP Hồ Chí Minh, với gần 5.200 cơ sở, hơn 500.000 trẻ, năng lực số và hạ tầng chính là thử thách cấp bách nhất. 

Có thể nói, chuyển đổi số trong giáo dục mầm non không chỉ là việc ứng dụng công nghệ mà là hành trình thay đổi toàn diện năng lực giáo viên, cơ sở vật chất và chính sách quản lý. Nếu không giải quyết đồng bộ “nút thắt” về năng lực số, hạ tầng và nguồn lực, lớp học thông minh khó trở thành hiện thực và chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ sẽ khó được nâng cao trong thời đại số.