Gắn nghiên cứu với phát triển vùng

Là một trong những trường đại học có lịch sử hình thành lâu đời của Đại học Thái Nguyên, Trường Đại học Nông lâm, Đại học Thái Nguyên có 3 viện và 9 trung tâm nghiên cứu chuyển giao khoa học công nghệ. Trong 3 năm gần đây, trường đã thực hiện hàng trăm đề tài khoa học công nghệ cấp Nhà nước, cấp Bộ, cấp tỉnh với nhiều công trình có giá trị thực tiễn cao.

GS.TS Nguyễn Thế Hùng, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Nông lâm chia sẻ, hiện nay, thủ tục tài chính trong quản lý thực hiện các đề tài, dự án khoa học công nghệ cồng kềnh, nên các nhà khoa học khi nhận được đề tài, dự án “lúng túng” trong thanh quyết toán đề tài, dẫn đến tình trạng dành thời gian cho chuyên môn hạn chế, chất lượng đề tài nghiên cứu không được như mong đợi. Tuy nhiên, sau khi Nghị quyết 57 ban hành đã tháo gỡ vấn đề này theo hướng khoán sản phẩm, tạo thuận lợi lớn cho các nhà khoa học thời gian tới.  

Tại Trường Đại học Khoa học, Đại học Thái Nguyên, hoạt động nghiên cứu đang được triển khai theo nhiều hướng trọng tâm. Đáng chú ý là định hướng gắn nghiên cứu với phát triển vùng trung du miền núi phía Bắc, phát triển các lĩnh vực mũi nhọn như toán học, công nghệ, vật liệu, môi trường và văn hóa các dân tộc; đồng thời, trường chú trọng đẩy mạnh nghiên cứu liên ngành, liên kết với doanh nghiệp và địa phương, hướng tới quốc tế hóa, chất lượng cao và phát triển lực lượng nghiên cứu trẻ gắn liền với đào tạo.

Để gắn với phát triển của vùng, việc mở ngành đáp ứng yêu cầu thực tiễn đang trở thành hướng đi trong đào tạo nhân lực của các trường thành viên Đại học Thái Nguyên. TS. Nguyễn Quang Hợp, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh, Đại học Thái Nguyên cho hay, việc đào tạo và mở ngành hiện nay đã bám sát nhu cầu thực tiễn của xã hội thay vì hình thức đa ngành, đa nghề như trước kia. Nhà trường đã nâng cấp xây dựng phòng thực hành thương mại điện tử, vừa giúp học viên thực hành livestream bán hàng, vừa giúp doanh nghiệp, hợp tác xã tại cơ sở sản xuất kinh doanh. Những năm gần đây, Đại học Thái Nguyên mở rộng thêm các ngành mới như: Ô tô điện, Năng lượng tái tạo, Trí tuệ nhân tạo, Vi mạch bán dẫn…

Không chỉ vậy, việc chuyển đổi số của trường cũng được thúc đẩy thông qua các dự án phối hợp giữa nhà trường với doanh nghiệp theo “đặt hàng” của tỉnh. Đơn cử, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thái Nguyên vừa báo cáo Dự án Phim trường số và công chiếu bộ phim “Dế Mèn: Cuộc phiêu lưu tới xóm Lầy Lội”, sản phẩm phim hoạt hình khai thác công nghệ 3D. Đây là sản phẩm đầu tiên của mô hình phim trường số ra đời bởi sự hợp tác giữa Trường Đại học Công nghệ thông tin và Truyền thông, Đại học Thái Nguyên và Hãng phim CinePlus.

PGS.TS Phùng Trung Nghĩa, Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ Thông tin và Truyền thông cho biết, mục đích của Dự án Phim trường số nhằm hiện thực hóa chủ trương của Nghị quyết 57 trong việc xây dựng nền công nghiệp văn hóa số, dùng văn hóa số bảo tồn giá trị văn hóa lịch sử thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội. Sản phẩm đầu tay này hợp tác với doanh nghiệp giúp trường sử dụng đội ngũ sinh viên vừa học, vừa làm và tạo nguồn nhân lực cho doanh nghiệp...  

Cần sự vào cuộc quyết liệt của các bên

Theo ông Phạm Việt Đức, Giám đốc Sở KH&CN Thái Nguyên, dưới sự chỉ đạo quyết liệt của tỉnh, cùng sự vào cuộc đồng bộ của các sở, ban, ngành, bước đầu Thái Nguyên đã đạt được những kết quả tích cực trong triển khai, thực hiện phát triển KH&CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Sở KH&CN phối hợp với Trung tâm số (Đại học Thái Nguyên) đã và đang triển khai chương trình “Bình dân học vụ AI” cho 300 cán bộ, học viên nòng cốt cấp tỉnh.

Bên cạnh đó, các sở, ngành, đơn vị đang đồng loạt triển khai chương trình học tập ứng dụng AI trong công tác, công việc hằng ngày đối với cán bộ, viên chức, người lao động. Trong quá trình triển khai Nghị quyết 57, Thái Nguyên có nhiều lợi thế, từ năm 2020, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 01-NQ/TU ngày 31/12/2020 về Chương trình chuyển đổi số giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030, tạo tiền đề tăng tốc cho giai đoạn hiện nay.

Thái Nguyên cũng là một trong những trung tâm đào tạo lớn thứ 3 của cả nước, riêng Đại học Thái Nguyên có quy mô đào tạo trên 81.000 sinh viên. Điều này giúp địa phương phát triển nguồn nhân lực khoa học kỹ thuật dồi dào tại chỗ. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, để cơ sở đào tạo thực sự là cánh tay nối dài triển khai Nghị quyết 57, giải bài toán nhân lực địa phương cần tập trung vào nghiên cứu ứng dụng – đặt hàng – chuyển giao, hướng tới giải pháp thực tiễn, có đầu ra rõ ràng.

PGS. TS Nguyễn Xuân Ca, Viện trưởng Viện Khoa học Công nghệ, Trường Đại học Khoa học, Đại học Thái Nguyên kiến nghị thực hiện giải pháp định hướng rõ từ đầu mỗi đề tài. Ngoài công bố khoa học, các cơ sở đào tạo phải xác định vấn đề thực tiễn của các đề tài, dự án đang nghiên cứu, có sản phẩm cụ thể và có thể ứng dụng ở đâu, khi nào?... nhằm khuyến khích giảng viên, nhóm nghiên cứu bám sát nhu cầu của địa phương, doanh nghiệp, cộng đồng để lựa chọn đề tài; đồng thời, tạo cơ chế để doanh nghiệp và địa phương cùng tham gia vào quá trình xây dựng – triển khai – nghiệm thu đề tài, dự án.

Nhà trường cũng cần có bộ phận chuyên trách về sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ, hỗ trợ đăng ký sáng chế, mô hình hữu ích, thương hiệu; tạo cơ chế khuyến khích giảng viên phát triển các sản phẩm khởi nghiệp hoặc hợp tác sản xuất thử nghiệm; kết nối với các chương trình quốc gia (NATEC, Techfest, STARTUP Vietnam…) để tìm đầu ra cho sản phẩm nghiên cứu.

Nhiều chuyên gia giáo dục đều có chung nhận định, việc đào tạo nguồn nhân lực phục vụ Nghị quyết 57 phải phù hợp với nhu cầu nhân lực của các ngành kinh tế mũi nhọn trong tương lai. Đây là thách thức và cũng là cơ hội để các cơ sở giáo dục đại học khẳng định vai trò, vị thế, năng lực trước những yêu cầu ngày càng cao về chất lượng nguồn nhân lực cung cấp cho thị trường lao động vùng, khu vực và cả nước.

Ngoài ra, các cơ sở giáo dục đại học cần chủ động có kế hoạch tăng cường năng lực đội ngũ giảng viên, đầu tư cơ sở vật chất đáp ứng các điều kiện đảm bảo chất lượng giáo dục, chủ động hoạch định chiến lược và quy mô đào tạo phù hợp với định hướng phát triển của quốc gia.

Bài 3: Phát triển khoa học công nghệ vào đời sống