Không quân Mỹ mới đây đã mua hàng chục máy bay không người lái do Trung Quốc chế tạo, dùng để thử nghiệm, huấn luyện. Dữ liệu, hồ sơ thương vụ mua bán này làm dấy lên những quan ngại lâu nay trong giới nghị sĩ Mỹ trước việc Bộ Quốc phòng tiếp tục sử dụng công nghệ bị coi là đe dọa đối với an ninh quốc gia Mỹ. 

Cụ thể, Bộ Chỉ huy Tác chiến Đặc biệt không quân Mỹ hồi tháng 9 vừa qua đã nhập 57 máy bay không người lái hiệu Mavic 2 Pro từ đối tác Da-Jiang Innovations (DJI) – nhà chế tạo các hệ thống thiết bị bay không người lái lớn nhất thế giới, có trụ sở đạt tại Thâm Quyến, Trung Quốc. 

Giới chức Bộ Tư lệnh này cho biết, máy bay sẽ được sử dụng để huấn luyện phi công nhận biết cách thức đối thủ sử dụng chúng ra sao để nhằm vào quân đội Mỹ và đồng minh, cũng như biện pháp để tiêu diệt loại thiết bị này. Theo quan chức không quân Mỹ, số máy bay này là hữu dụng, giúp cắt giảm chi phí; trong khi người phát ngôn của DJI cho rằng thiết bị của họ không chứa nguy cơ đánh cắp dữ liệu. 

Trong Đạo luật Quốc phòng được Quốc hội Mỹ thông qua vào năm ngoái có điều khoản cấm các cơ quan liên bang mua máy bay không người lái. Tuy nhiên, luật này cũng lại để cho Lầu Năm góc một quyền miễn trừ, đó là được sử dụng loại thiết bị này phục vụ cho mục đích huấn luyện và tình báo trên đất Mỹ và ở nước ngoài. 

Văn bản lưu hành nội bộ tại Bộ Chỉ huy Tác chiến đặc biệt tháng 6 vừa qua cũng đề cập đến nội dung cho phép sử dụng máy bay không người lái của DJI trong hoạt động huấn luyện và “những chiến dịch khác”, nhưng không nói cụ thể là chiến dịch dạng nào. Đây là điểm mà giới nghị sĩ Mỹ cho rằng mâu thuẫn với Đạo luật Quốc phòng năm 2019. 

Những người chỉ trích cho rằng máy bay không người lái của DJI có thể được sử dụng để thu thập thông tin về quân đội Mỹ và hạ tầng thiết yếu, hoặc trong một số trường hợp có thể dùng để do thám, thu thập dữ liệu và gửi ngược trở lại Trung Quốc. 

Nhiều nghị sĩ bày tỏ quan ngại về sử dụng máy bay không người lái Trung Quốc có thể đi ngược lại Đạo luật. Thượng nghị sĩ Chris Murphy bang Connnecticut khẳng định, không thể có chuyện mua sắm chính phủ với máy bay không người lái từ Trung Quốc, bởi làm vậy sẽ cho phép Bắc Kinh thu thập dữ liệu nhạy cảm từ Mỹ, dâng phần thưởng cho đối thủ trong khi người chịu thiệt hại chính là những nhà sản xuất Mỹ. 

Cùng quan điểm này, thượng nghị sĩ Rick Scott nhìn nhận, thương vụ nhập khẩu này của không quân Mỹ là đáng quan ngại về mặt an ninh, tiềm ẩn nguy cơ loại máy bay này có khả năng thu thấp tin tức và truyền phát về Trung Quốc, khiến lực lượng Mỹ và đồng minh dễ bị tổn thương. 

Về phần mình, Không quân Mỹ đã lên tiếng giải tỏa quan ngại của giới chức Quốc hội. Trung tá hải quân Tim Hawkins, phát ngôn viên Bộ chỉ huy Tác chiến Đặc biệt, cho biết lực lượng trực thuộc Bộ Tư lệnh chạy phần mềm an ninh mạng cũng như các quy định, hướng dẫn chặt chẽ trong quá trình sử dụng, vận hành số máy bay trên và hoạt động này không phạm phải vấn đề an ninh quốc gia. 

Giới chức Bộ Quốc phòng Mỹ trấn an Không quân nước này có thể che camera của máy bay không người lái Mavic 2 Pro trong một số chiến dịch nhất định và quân đội không sử dụng thiết bị này trong các tình huống mà tại đó máy bay có thể ghi lại hình ảnh, gây ảnh hưởng xấu đối với Mỹ và đồng minh. Họ khẳng định máy bay không kết nối với bất kỳ mạng máy tính quân sự hay trang web “nhạy cảm nào”. 

Tranh cãi về phi vụ mua săm này là bất đồng mới nhất liên quan đến xung đột giữa giới nghị sĩ Quốc hội với Lầu Năm góc - cơ quan vốn lâu nay vẫn chủ yếu dựa vào máy bay không người lái của DJI vì giá rẻ. Một chiếc Mavic 2 Pro rao bán trên Amazon chỉ có giá dưới 1.600 USD. 

Trước đó, Bộ Quốc phòng Mỹ từng chỉ đạo Cục Cải tiến Quốc phòng (DIU), đầu mối chuyên hợp tác với các công ty công nghệ tư nhân, phát triển và định dạng dòng sản phẩm thay thế Mavic 2 Pro. Tháng 8/2020, DIU lựa chọn và đệ trình lên danh sách 4 nhà sản xuất máy bay không người lái, một công ty của Pháp để phục vụ cho hoạt động mua sắm chính phủ liên bang. Tuy nhiên, Không quân Mỹ cuối cùng lại vẫn chọn DJI, với lý do sản phẩm của công ty này là “kinh tế nhất”.