“Tấm áo mới” này chính là kết quả của sự nỗ lực bảo tồn và truyền nối hồn cốt của văn hóa đồng bào các dân tộc Tây Nguyên nói riêng và di sản văn hóa truyền thống nói chung trong bối cảnh đương đại. Đây chính là vấn đề được đặt ra tại tọa đàm “Nhà rông và vấn đề bảo tồn trong bối cảnh đương đại” do Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam (Hà Nội) tổ chức ngày 18/10 tại khuôn viên Bảo tàng.

Trong không khí rộn ràng xen lẫn niềm tự hào lan tỏa khi ngôi nhà rông làng Kon Rbàng hoàn tất quá trình phục dựng. 20 người dân tộc Bana đến từ làng Kon Rbàng đã không quản ngại đường xa, trực tiếp góp sức vào công việc này. Trong số đó, có cả những nghệ nhân lớn tuổi giàu kinh nghiệm và cả những gương mặt trẻ đầy nhiệt huyết như A Thuân, sinh năm 2006, cho thấy sự nối tiếp của những giá trị văn hoá dân tộc truyền thống vẫn đang tiếp diễn.

TS. Bùi Ngọc Quang - Phó Giám đốc phụ trách Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, chia sẻ ý nghĩa sâu sắc của ngôi nhà rông. Ông Quang nhấn mạnh, đây không chỉ là một công trình kiến trúc đơn thuần mà còn là biểu tượng văn hóa, sức mạnh tâm linh và tinh thần đoàn kết của cộng đồng người Bana nói riêng và các dân tộc ở Tây Nguyên nói chung. Ngôi nhà rông còn là nơi diễn ra các cuộc hội họp, giải quyết công việc quan trọng của làng.

Ông Quang cho biết, trải qua dòng chảy lịch sử và sự phát triển của xã hội, nhiều nhà rông ở Tây Nguyên đang dần vắng bóng hoặc bị thay thế bằng vật liệu hiện đại như mái tôn hay cột bê tông. Dù vậy, tại Bảo tàng, nguyên tắc giữ gìn và bảo tồn nguyên bản di sản luôn được đặt lên hàng đầu.

“Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam luôn bảo tồn và gìn giữ ngôi nhà này kể từ khi được bà con dân tộc Bana làng Kon Rbàng xây dựng cách đây hơn 20 năm. Chúng tôi cho rằng ngôi nhà này không phải là của Bảo tàng mà là của người Bana, do chính người Bana quan tâm, gìn giữ và khôi phục. Năm nay, một lần nữa chúng tôi đã sửa chữa được ngôi nhà theo đúng nguyên mẫu và muốn giới thiệu đến du khách thăm quan ngày hôm nay", TS. Bùi Ngọc Quang chia sẻ.

Cùng việc gìn giữ hiện vật, Bảo tàng còn chú trọng lưu trữ tư liệu, thông số kỹ thuật và tri thức dân gian bằng công nghệ hiện đại nhằm tái hiện trung thực hình ảnh ngôi nhà truyền thống và giúp công chúng cảm nhận dòng chảy văn hóa qua từng giai đoạn lịch sử.

Không giấu được sự vui mừng khi chứng kiến ngôi nhà rông được tu sửa đẹp đẽ và khang trang theo đúng nguyên bản, nguyên Phó Giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, ông Lưu Hùng, nhìn nhận đây là một thành tựu lớn của bảo tàng cùng bà con Kon Rbàng trong công tác bảo tồn di sản văn hóa.

Theo ông Lưu Hùng, Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam đã làm tốt nhiệm vụ giữ gìn, bảo vệ di sản cùng bà con Kon Rbàng hay nói cách khác, bà con đã tin tưởng gửi gắm và để lại đây ngôi nhà rông của làng mình nguyên mẫu cho đến ngày hôm nay. Ông Hùng cũng đánh giá cao công sức và thời gian quý báu mà bà con đã bỏ ra để xây dựng và sửa sang công trình mang giá trị văn hóa to lớn này.

“Hôm nay việc tu sửa nhà rông được hoàn thành, tôi cũng không biết nói gì hơn ngoài cảm ơn Bảo tàng đã quan tâm, cùng chúng tôi gìn giữ nhà rông Kon Rbàng. Chúng tôi cũng rất vui khi nhà rông Kon Rbàng có mặt tại Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, có cơ hội quảng bá đến du khách trong và ngoài nước nhà rông của người Bana”, Trưởng làng Kon Rbàng tự hào cho biết.

Khi Bảo tàng liên hệ về việc tu sửa, đã có hơn 20 anh em làng Kon RBàng tự nguyện đăng ký tham gia. Đó là những người mang trong mình mong muốn được góp sức bảo tồn và gìn giữ ngôi nhà mà cha ông đã để lại. Trong số đó có những người lớn tuổi dày dạn kinh nghiệm lẫn những người trẻ lần đầu tiên tham gia, tất cả đều chung một niềm vui và sự tự hào.

Sự kiện còn đón nhận sự quan tâm của đông đảo các bạn trẻ, sinh viên yêu mến văn hóa dân tộc. Bạn trẻ Đinh Huy Bảo, sinh viên lớp Giải trí 2, chuyên ngành Giải trí Sự kiện của Trường Khoa học liên ngành và Nghệ thuật (Đại học Quốc gia Hà Nội), bày tỏ vui mừng trước cơ hội được tham quan nhà rông làng Kon RBàng: “Cảm giác đầu tiên của em khi đến với nhà rông người Bana là hùng vĩ. Em cũng nhìn nhận rõ ràng sự khác biệt trong văn hóa giữa các dân tộc qua việc trang trí và xây nhà, và rất tò mò trước những điều này. Đồng thời, em cũng ngưỡng mộ khi đồng bào vùng Tây Nguyên có một nền văn hóa, có một đời sống tinh thần tuyệt vời như thế”.

Huy Bảo cũng nhấn mạnh, việc đưa nguyên mẫu nhà rông về Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam là một trong những di sản để thế hệ trẻ như em có cơ hội học hỏi và tiếp nối. Em cho rằng một ngôi nhà rông to, đẹp giữa lòng Thủ đô quả thực rất hiếm, thuận tiện cho mọi người đến thăm quan, học hỏi, tạo cơ hội được trải nghiệm, biết thêm nhiều kiến thức mới về ngôi nhà rông cùng cộng đồng dân tộc người Bana.

Cũng như Huy Bảo, em Nguyễn Ngọc Linh, học sinh lớp 6A3 Trường THCS Láng Hạ, cũng chia sẻ ấn tượng của mình về ngôi nhà rông. Em Linh cho biết, tuy nhà rất cao nhưng việc leo lên với em cũng không quá khó khăn. Nhà được lợp toàn bộ bằng vật liệu tự nhiên nên dù ngoài trời nắng nóng nhưng sau khi bước vào thì lại mát rượi. Với Ngọc Linh phong cách của nhà rông rất lạ mắt, đậm đà bản sắc dân tộc. Đồng thời, Ngọc Linh cùng bày tỏ lòng thán phục với các nghệ nhân đã tham gia công tác xây dựng và bảo tồn.

Nhà rông làng Kon Rbàng không chỉ là một công trình kiến trúc mà còn là minh chứng cho sự sống động của văn hóa dân tộc giữa lòng Thủ đô. Hơn cả một sự kiện thăm quan đơn thuần, đây là cơ hội quý giá để du khách có thể hiểu hơn về dân tộc học nói chung và văn hóa của người Bana nói riêng, góp phần thắp sáng ngọn lửa bảo tồn di sản trong trái tim mỗi người Việt.