Nhằm ứng phó hiệu quả với nguy cơ lây lan dịch bệnh, nhiều hộ chăn nuôi trên địa bàn thành phố đã chủ động triển khai các biện pháp phòng, chống dịch, trong đó mô hình chăn nuôi an toàn sinh học kết hợp ứng dụng công nghệ cao đang được đặc biệt chú trọng.

Người nuôi lo lắng

Từ cuối tháng 7/2025, TP Hồ Chí Minh bắt đầu xuất hiện những ổ dịch tả lợn châu Phi đầu tiên, gây thiệt hại nặng nề cho nhiều hộ chăn nuôi. Gia đình ông Nguyễn Xuân Khu ở ấp Sông Cầu, xã Nghĩa Thành, nuôi 134 con lợn, thì 44 con đã bị nhiễm bệnh và buộc phải tiêu hủy với tổng trọng lượng hơn 2 tấn. Trong khi đó, số lợn nuôi còn lại tại trang trại vẫn đang tiếp tục bị lây nhiễm.

“Năm nay, gia đình tôi thua lỗ nặng. Bao nhiêu vốn liếng gia đình tôi đã đổ hết vào đàn lợn những mong có nguồn thu nhập ổn định từ chăn nuôi. Dịch tả lợn châu Phi đã gây cho gia đình tôi thiệt hại đến thời điểm này vào khoảng hơn 120 triệu đồng”, ông Khu chia sẻ.

Gia đình ông Nguyễn Tài Mậu ở xã Hòa Hội cũng phải tiêu hủy toàn bộ đàn lợn 37 con vì bị nhiễm bệnh tả châu Phi vào cuối tháng 7 vừa qua, với tổng trọng lượng gần 1 tấn. “Nguồn thu nhập chính của gia đình tôi coi như mất hết. Dịch tả đến là chúng tôi trắng tay”, ông Mậu nói.

Nhiều năm qua, các đợt dịch tả châu Phi thường gây thiệt hại nặng nề cho những hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, đặc biệt là những hộ nuôi theo hình thức chuồng hở truyền thống, chưa áp dụng đầy đủ các biện pháp an toàn sinh học. Mặc dù cơ quan thú y và chính quyền địa phương thường xuyên tuyên truyền, hướng dẫn biện pháp phòng, chống dịch, nhưng thói quen chăn nuôi truyền thống vẫn khiến nguy cơ tái bùng phát luôn tiềm ẩn.

Theo Chi cục Chăn nuôi và Thú y TP Hồ Chí Minh, tính đến ngày 14/10, thành phố đã phát hiện 14 ổ dịch tại 22 hộ thuộc 10 xã, với gần 800 con lợn buộc phải tiêu hủy. Cơ quan chức năng thành phố cũng đã phát hiện và xử lý một trường hợp cơ sở giết mổ tập trung nhập lợn nhiễm bệnh tả châu Phi với 152 con.

Theo thống kê của Chi cục Chăn nuôi và Thú y TP Hồ Chí Minh, hiện tổng đàn lợn của TP Hồ Chí Minh hơn 1,3 triệu con, của gần 4.000 cơ sở chăn nuôi. Trong đó, các trang trại quy mô lớn chỉ chiếm hơn 5% số cơ sở nhưng nuôi tới 71% tổng đàn, con số này phản ánh xu hướng chuyển dịch mạnh sang chăn nuôi tập trung, hiện đại. Tuy nhiên, hơn 90% cơ sở còn lại vẫn là quy mô nhỏ, tiềm ẩn nguy cơ cao khi dịch bệnh lan rộng.

Chuyển đổi chăn nuôi an toàn

Giữa bối cảnh dịch bệnh hoành hành, nhiều doanh nghiệp, hộ chăn nuôi tại TP Hồ Chí Minh và khu vực lân cận đã chứng minh hiệu quả rõ rệt khi áp dụng mô hình chăn nuôi an toàn sinh học và ứng dụng công nghệ cao.

Công ty TNHH Trang Linh (xã Xuyên Mộc) có trang trại nuôi hơn 45.600 con lợn, gồm 42.000 con lợn thịt và 3.600 con lợn nái, với hệ thống chuồng lạnh khép kín nhưng lại được thảm đệm lót sinh học. Mỗi chuồng nuôi có thiết kế một nửa sàn xi măng, một nửa là đệm lót sinh học, để khi thời tiết nóng lợn sẽ lên sàn xi măng nằm, còn khi thời tiết chuyển mùa lạnh lợn có thể xuống đệm lót nằm cho ấm. lợn trong suốt quá trình nuôi không phải tắm, nên chuồng trại không phát sinh nước thải, giúp tiết kiệm chi phí điện, nước…, đồng thời giảm tối đa nguy cơ lây nhiễm dịch bệnh. Đây được xem là mô hình chăn nuôi bằng đệm lót sinh học quy mô lớn, thành công nhất tại Việt Nam hiện nay.

Ông Phạm Trường Giang, Giám đốc điều hành Công ty TNHH Trang Linh, cho biết trang trại được thành lập năm 1997 xây dựng trên diện tích 70 ha, trong đó 25 ha dành cho khu chuồng trại. Từ khi đi vào hoạt động đến nay, trang trại chưa từng ghi nhận dịch bệnh nào xảy ra. Chúng tôi xác định con người là yếu tố chính mang mầm bệnh vào trang trại, vì vậy mọi công đoạn khử khuẩn đều được kiểm soát nghiêm ngặt. Công tác phòng, chống dịch lúc nào cũng được đặt lên hàng đầu. Công nhân ăn ở ngay tại chỗ, toàn bộ nhu yếu phẩm được cung cấp từ nông trại nhằm hạn chế việc ra vào.

Ngoài ra, doanh nghiệp còn quan tâm đến đời sống công nhân, bố trí nhà ở, khu vui chơi, xe đưa đón con em đến trường. Sự ổn định nhân sự giúp giảm thiểu rủi ro dịch bệnh và nâng cao hiệu quả sản xuất. Với những nỗ lực đó, năm 2023, Trang Linh được công nhận là doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao đầu tiên của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (trước đây).

Tương tự, mô hình trang trại của anh Nguyễn Đức Phú tại xã Hòa Hội đang nuôi 1.500 con lợn theo tiêu chuẩn của Công ty CP Chăn nuôi C.P. Việt Nam. Trang trại được thiết kế khép kín, chuồng lạnh với ba khu riêng biệt: Khu chăn nuôi, khu phụ trợ và khu hành chính - sinh hoạt. Mỗi khu vực đều có quy trình khử trùng, cách ly, tiêm vaccine và kiểm dịch nghiêm ngặt, đảm bảo an toàn tuyệt đối trong sản xuất.

Anh Phú chia sẻ: “Từ năm 2015 sau khi chuyển qua chăn nuôi phòng lạnh, khép kín trong các thời điểm dịch bùng phát đàn lợn nuôi của trang trại đều an toàn. Chúng tôi xác định phòng dịch là ưu tiên hàng đầu. Nếu áp dụng đúng quy trình an toàn sinh học, phân vùng sản xuất rõ ràng thì có thể hạn chế được nguy cơ lây lan dịch tả châu Phi đến mức thấp nhất”.

Hiện là thời điểm người dân tái đàn để phục vụ thị trường Tết sắp tới, cũng là thời điểm thời tiết thay đổi thất thường và nhu cầu vận chuyển, giết mổ tăng cao, khiến dịch bệnh dễ lây lan hơn. Theo nhận định của Chi cục Chăn nuôi và Thú y TP Hồ Chí Minh, đây là giai đoạn cần tăng cường giám sát, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm quy định phòng dịch, đồng thời nâng cao ý thức phòng bệnh trong cộng đồng người nuôi.

Ông Lê Viết Bảo, Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y TP Hồ Chí Minh cho biết, hiện ngành nông nghiệp và môi trường thành phố đang triển khai đồng bộ các giải pháp khẩn cấp để ứng phó với dịch bệnh, đặc biệt là tăng cường kiểm soát vận chuyển, giết mổ; duy trì chuỗi sản xuất lợn an toàn; kiểm tra chặt chẽ giấy tờ kiểm dịch và nguồn gốc động vật trước khi đưa vào giết mổ.

“Các cơ sở giết mổ tập trung phải đảm bảo rằng mọi lô lợn nhập đều có giấy kiểm dịch hợp lệ, được kiểm tra lâm sàng trước khi giết mổ. Khi phát hiện lợn có dấu hiệu nghi ngờ, phải tạm dừng giết mổ và thực hiện tiêu hủy đúng quy định” Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y TP Hồ Chí Minh nhấn mạnh.

Chi cục Chăn nuôi và Thú y TP Hồ Chí Minh đang siết chặt hoạt động các điểm trung chuyển của các doanh nghiệp chăn nuôi và giết mổ trên địa bàn, trong đó yêu cầu bố trí khu cách ly riêng, ghi chép nhật ký nhập - xuất, vệ sinh khử trùng định kỳ và báo cáo thường xuyên tình hình vận chuyển. Song song đó, ngành nông nghiệp thành phố tiếp tục tuyên truyền, hướng dẫn người chăn nuôi về biện pháp an toàn sinh học, khuyến khích quy hoạch vùng chăn nuôi tập trung để dễ dàng kiểm soát dịch bệnh, hạn chế ảnh hưởng đến dân cư. Các chính sách hỗ trợ người dân bị thiệt hại, cũng như khuyến khích nhân rộng mô hình chăn nuôi công nghệ cao đang được xem xét triển khai.

Để hạn chế thiệt hại và phát triển bền vững hoạt động chăn nuôi lợn, đặc biệt để ứng phó với dịch tả lợn châu Phi, việc phải chuyển đổi mô hình chăn nuôi truyền thống sang hướng an toàn, bền vững rất cần thiết. Thông qua áp dụng quy trình chăn nuôi sinh học, công nghệ cao, kiểm soát nghiêm ngặt yếu tố con người và môi trường đang chứng minh hiệu quả rõ rệt, không chỉ giúp giảm thiểu thiệt hại do dịch bệnh mà còn bảo vệ môi trường, nâng cao giá trị sản phẩm.