Đóng góp ý kiến đối với Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục, đại biểu Lý Thị Lan (Tuyên Quang) đặc biệt quan tâm đến vấn đề về giáo dục mầm non, đồng thời nhấn mạnh, đây là một "nút thắt lớn nhất và không thể giải bằng cách làm cũ".

Đại biểu tỉnh Tuyên Quang khẳng định, ở vùng miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, nếu không giải được bài toán giáo dục mầm non, mọi mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục đều không thể thành hiện thực.

"Trẻ mầm non không thể đi bộ đường dài; không ở bán trú dài ngày vì còn quá nhỏ; địa hình chia cắt, việc đến lớp khó khăn, không thể vận hành trường mầm non như khu vực thuận lợi", đại biểu nêu thực tế.

Vì vậy, đại biểu Lý Thị Lan cho rằng, điểm trường mầm non không phải là sự lựa chọn, mà là một đặc thù khách quan ở các tỉnh miền núi, biên giới, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Dù cơ sở vật chất đã được đầu tư, nhưng nếu không có giáo viên ngay tại thôn bản, chúng ta không thể mở lớp cho nhóm trẻ 2-3 tuổi và càng không thể đạt mục tiêu phổ cập mầm non 3-5 tuổi ở vùng này.

Từ những lý do đó, đại biểu đề nghị bổ sung vào Điều 29 của dự thảo Luật nội dung: “Địa phương được tổ chức mô hình trường chính - điểm trường - nhóm trẻ phù hợp với điều kiện địa hình; Nhà nước bảo đảm biên chế và điều kiện tối thiểu cho điểm trường mầm non tại vùng miền núi, biên giới, vùng đồng bào dân tộc thiểu số”.

Theo đại biểu, đây sẽ là cơ sở pháp lý bảo đảm các tỉnh miền núi, biên giới, vùng đồng bào dân tộc thiểu số duy trì điểm trường một cách bền vững, có phân bổ về biên chế, không còn tình trạng “muốn mở lớp nhưng không có cô, muốn duy trì điểm trường mầm non nhưng không có vị trí việc làm”; đảm bảo đúng quan điểm xuyên suốt “ở đâu có học sinh thì phải có thầy giáo”.

Đồng thời, đại biểu Lý Thị Lan cũng nhấn mạnh việc tuyển dụng giáo viên bản địa chính là chìa khóa để giải nút thắt. Không phải cơ sở vật chất hay thiết bị, chính nhà giáo là yếu tố quyết định chất lượng giáo dục. Vùng miền núi, biên giới, vùng đồng bào dân tộc thiểu số luôn đối mặt với việc thiếu giáo viên trầm trọng. Giáo viên bản địa là “linh hồn” của lớp học mầm non vì họ nói được tiếng dân tộc, hiểu phong tục, được phụ huynh tin tưởng và gắn bó lâu dài với trường, với bản, với học trò. Nếu không giải quyết được bài toán đào tạo và tuyển giáo viên bản địa thì nút thắt giáo dục mầm non sẽ không bao giờ được giải quyết tận gốc.

"Trong Ngày Nhà giáo Việt Nam, món quà ý nghĩa nhất chúng ta có thể gửi tới giáo viên vùng miền núi, biên giới, vùng đồng bào dân tộc thiểu số không phải là những bó hoa, mà là những chính sách đúng - kịp thời - và chạm tới những điều họ cần nhất: có lớp để dạy, có trò để giữ và có tương lai để gửi gắm", đại biểu Lý Thị Lan chia sẻ.

Cho ý kiến tại phiên thảo luận, đại biểu Nguyễn Thị Lan (Hà Nội) quan tâm đến vấn đề phát triển nguồn nhân lực cho lĩnh vực nông nghiệp và các ngành thiết yếu, một vấn đề theo đại biểu là "mang tính chiến lược và cấp thiết hiện nay", song lại đang gặp khó khăn trong việc thu hút người học.

Theo đại biểu thành phố Hà Nội, dự thảo Nghị quyết của Quốc hội đã thiết kế các cơ chế ưu tiên vượt trội cho văn hóa, nghệ thuật, thể thao và những lĩnh vực đặc thù khác quy định trong Điều 4, Khoản 4, cho thấy sự đầu tư đúng hướng của nhà nước. Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Thị Lan cho rằng vẫn còn một khoảng trống chính sách rất quan trọng, đó là một số ngành trong lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp đang thiếu hụt nhân lực chất lượng cao nghiêm trọng và cần được đặt lên hàng ưu tiên chiến lược.

Thực tế nhiều năm qua cho thấy nhiều ngành xương sống của nông nghiệp như khoa học đất, khoa học cây trồng, chăn nuôi, bảo vệ thực vật, kinh doanh nông nghiệp, phát triển nông thôn, khuyến nông, phòng, chống thiên tai hay các ngành thủy sản và lâm nghiệp đều rất khó thu hút nguồn nhân lực trẻ, dù nhu cầu của xã hội và doanh nghiệp là rất lớn, các ngành quan trọng như công nghệ sau thu hoạch hay kỹ thuật tài nguyên nước cũng rơi vào tình trạng tương tự.

Đây đều là những ngành có vai trò đặc biệt quan trọng đối với an ninh lương thực, thích ứng với biến đổi khí hậu và phát triển nông nghiệp bền vững, nhưng do đặc thù nghề nghiệp vất vả, thu nhập chưa hấp dẫn và thiếu chính sách đủ mạnh, các ngành này chưa tạo được sức hút đối với người học.

Dẫn chứng một số kinh nghiệm từ quốc tế để thấy vấn đề này hoàn toàn có thể giải quyết được, đại biểu Nguyễn Thị Lan đề nghị bổ sung các cơ chế ưu tiên như học bổng mục tiêu, tín dụng ưu đãi theo ngành, đặt hàng đào tạo, đầu tư mạnh cho phòng thí nghiệm, mô hình thực hành, đồng thời tăng cường hợp tác giữa nhà trường với các doanh nghiệp để nâng cao sức hấp dẫn và bảo đảm đầu ra cho người học.

Bên cạnh đó, đại biểu Lan đề nghị bổ sung cơ chế dự báo nhu cầu nhân lực quốc gia theo ngành; giao Chính phủ xây dựng và công bố định kỳ dự báo nhân lực quốc gia để định hướng đào tạo và phân bổ nguồn lực hợp lý.

Đối với Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng) góp ý đối với nội dung nhà giáo được điều động làm cán bộ quản lý giáo dục. Theo đại biểu, điểm b khoản 1 Điều 71a của dự thảo Luật quy định nhà giáo được điều động làm cán bộ quản lý giáo dục được bảo lưu các chế độ phụ cấp của nhà giáo. Quy định này là phù hợp, nhằm đảm bảo quyền lợi khi chuyển vị trí công tác của nhà giáo.

Tuy nhiên, đại biểu Việt Nga cho rằng, việc bảo lưu phụ cấp nhà giáo cần có giới hạn về thời gian, thay vì áp dụng kéo dài không xác định. Bởi bản chất chế độ phụ cấp nghề là gắn với nhiệm vụ giảng dạy trực tiếp, trong khi cán bộ quản lý sau khi điều động không còn thực hiện nhiệm vụ này.

Vì vậy, nếu bảo lưu không thời hạn sẽ không phù hợp, tạo nên sự bất bình đẳng giữa cán bộ quản lý được điều động từ nhà giáo với cán bộ quản lý được bổ nhiệm từ nguồn khác, đồng thời một phần tạo áp lực cho ngân sách nhà nước. Đại biểu đề nghị Chính phủ cần nghiên cứu thời gian bảo lưu cụ thể, vừa đảm bảo hỗ trợ nhà giáo khi chuyển vị trí công tác, vừa đảm bảo tính hài hòa, công bằng với các trường hợp cán bộ quản lý giáo dục khác.