Tổn thất điện năng (TTĐN) là vấn đề nhức nhối trong công tác quản lý kinh doanh của ngành điện. Do vậy, việc quyết liệt giảm TTĐN chính là khâu quyết định đến hiệu quả kinh doanh của các công ty điện lực, các Tổng Công ty phân phối cũng như của cả ngành điện.

Tăng do đâu?

Những tháng đầu năm nay, nhiều công ty điện lực trên địa bàn Tổng Công ty Điện lực miền Bắc (EVN NPC) thực hiện chỉ tiêu TTĐN tăng so với kế hoạch và cùng kỳ năm trước, tập trung ở khu vực lưới điện hạ áp.

Cụ thể như ở Công ty Điện lực Hải Phòng, hết 6 tháng đầu năm, công ty đạt chỉ tiêu 6,5%, so với kế hoạch tăng 1,38% nhưng so với cùng kỳ giảm 0,13%. Lý giải về nguyên nhân TTĐN trên địa bàn thành phố Hải Phòng tăng, Phó Giám đốc Công ty Trần Ngọc Quỳnh cho biết, do suy giảm kinh tế trong thời gian qua đã tác động tới một số khách hàng lớn sản xuất công nghiệp như Công ty Xi măng Hải Phòng, Công ty Thép Việt Ý, Công ty Thép Cửu Long, Công ty Thép POSCO... mua điện tại các trạm biến áp (TBA) 110kV, có cả trường hợp khách hàng phá sản ngừng sản xuất như gang thép Vạn Lợi. Sản lượng điện tiêu thụ của khách hàng giảm nhiều so với cùng kỳ đã gây tăng tỷ lệ TTĐN lưới điện 110 kV của công ty. Bên cạnh đó, tiến độ cải tạo lưới điện từ 6 - 22 kV tại Điện lực Ngô Quyền bị chậm so với kế hoạch, nên cũng ảnh hưởng tăng tỷ lệ TTĐN của toàn công ty. Mặt khác, do tốc độ tăng trưởng thành phần phụ tải tiêu dùng dân cư (chiếm 34%) tăng 3% so với cùng kỳ (thành phần phụ tải này thường phải chịu tổn thất ít nhất ở ba cấp điện áp trở lên) khiến TTĐN của Công ty cũng bị tăng thêm. Chưa kể các yếu tố do sự cố cũng phần nào gây tăng tỷ lệ TTĐN. Ngay ở những HTX nông nghiệp bán lẻ điện trong khu vực nông thôn, một số doanh nghiệp tư nhân và nhu cầu người dân sử dụng điện thay gas tăng đang là những đối tượng của việc chống TTĐN ở Hải Phòng do đã xuất hiện hành vi ăn cắp điện.

Ngoài những nguyên nhân giống như Hải Phòng, Thái Nguyên cũng không ngoại lệ. Do là tỉnh có khách hàng sản xuất công nghiệp chiếm 70% sản lượng toàn tỉnh và nhu cầu sử dụng điện cho mục đích sinh hoạt tiêu dùng tăng cao, Thái Nguyên còn là tỉnh có đặc thù mua điện từ nguồn Trung Quốc qua đường dây Thanh Thủy - Hà Giang có điện áp thấp và không ổn định nên cũng góp phần ảnh hưởng đến TTĐN. Là tỉnh có địa bàn xã rộng, dân thưa, chất lượng điện ở cuối nguồn kém nên TTĐN ở những xã này thường rất cao. 6 tháng đầu năm, TTĐN ở Thái Nguyên là 6,73%, tăng 0,99% so với cùng kỳ.

Lời giải là quản lý và đầu tư

Để giải quyết bài toán giảm TTĐN, nhiều công ty điện lực đang áp dụng chặt chẽ quy trình quản lý và tích cực đầu tư chống quá tải cho hệ thống lưới điện nhằm rút ngắn bán kính cấp điện.

Công ty Điện lực Hải Phòng là một điển hình. Việc thực hiện công xưởng hóa công tơ theo quy trình khép kín đã mang lại hiệu quả chống tổn thất thương mại và ngăn ngừa sự thông đồng giữa CBCNV quản lý điện lực với khách hàng. Bên cạnh việc ghi chỉ số công tơ đúng phiên, đúng ngày quy định, công ty còn thường xuyên kiểm tra, rà soát hệ thống đo đếm và chuyển đổi lắp đặt hệ thống đo đếm phù hợp với phụ tải sử dụng điện. Công ty còn áp dụng chương trình PSS/ADEPT tính toán tổn thất điện năng kỹ thuật ở các TBA, đường dây đơn vị quản lý và đang triển khai khai thác tối đa các tiện ích trên chương trình CMIS, đặc biệt phân hệ quản lý tổn thất để theo dõi, tính toán TTĐN theo từng cấp điện áp, từng lộ đường dây, từng TBA. Từ đó khoanh vùng khu vực có tổn thất cao, xác định rõ nguyên nhân để kịp thời xử lý. 6 tháng đầu năm, trong tình hình khó khăn về vốn và lãi suất ngân hàng cao công ty còn đầu tư gần 300 tỷ đồng cho hệ thống lưới điện, đạt 83% kế hoạch năm để cấp điện an toàn, phục vụ dân sinh, với hy vọng các doanh nghiệp sau khi được Chính phủ hỗ trợ hồi phục sản xuất sẽ đủ công suất và sản lượng điện để hoạt động.

Trong cuộc tọa đàm trực tuyến về “Triển khai Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2011-2020 - Những vấn đề cần tháo gỡ”, do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức mới đây, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) Dương Quang Thành cho biết: Việc giảm tổn thất điện năng truyền tải và phân phối nằm trong kế hoạch và chỉ tiêu tổng sơ đồ điện VII đã quy định. Từ năm 1995-2011, hàng năm EVN đã giảm tổn thất xuống 0,9%. Đến năm 2012, dự kiến kế hoạch điện tổn thất của EVN là 9,2%. Trong lộ trình của EVN, phấn đấu giảm tổn thất so với kế hoạch được giao. Đặc biệt, EVN sẽ đưa ra các biện pháp, giải pháp như đầu tư cải tạo lưới điện để giảm tổn thất về mặt kỹ thuật, đưa nhanh các công trình nguồn điện để đảm bảo cân bằng nguồn điện các khu vực tại chỗ để đảm bảo giảm bớt truyền tải điện năng, giảm tổn thất trên đường dây. Đối với lưới điện trung và hạ thế, EVN đưa chỉ tiêu cho các công ty điện lực tỉnh, cũng như tổng công ty điện lực miền phải lắp các tụ bù để nâng cao biến áp cũng như giảm tổn thất trên đường dây truyền tải. V.Tôn

Điện lực Hải An có sản lượng điện đứng thứ 3 trong Công ty Điện lực Hải Phòng. Ông Vũ Duy Phương, Giám đốc Điện lực cho biết: Ngoài việc tổ chức phúc tra công tơ ngay sau khi ghi điện, thay công tơ do sự cố và kẹt cháy, các đội kiểm tra còn thường xuyên kiểm tra các TBA công cộng có tỷ lệ TTĐN cao để tìm ra nguyên nhân và có hướng khắc phục kịp thời. Bên cạnh đó, Điện lực còn tăng cường kiểm tra khách hàng thực hiện hợp đồng mua bán điện, mục đích sử dụng điện, các điểm có nghi vấn lấy cắp điện. Qua đó, phát hiện hàng chục trường hợp khách hàng sử dụng hệ thống đo đếm chưa phù hợp với phụ tải để thay thế cho phù hợp. Đồng thời bọc kín gần 1.000 điểm hở trên lưới điện hạ thế để đảm bảo an toàn cho công nhân khi làm việc tiếp xúc với điện và phòng ngừa khách hàng sử dụng điện có thể câu móc lấy trộm điện trực tiếp. Mặt khác, để chống quá tải lưới điện, năm nay, Điện lực tiếp tục nâng cấp lưới điện bằng việc xây dựng 5 TBA thuộc ba phường: Cát Bi, Đông Hải 2 và Đằng Hải, cơ bản đáp ứng nhu cầu sử dụng điện trên địa bàn với chất lượng đảm bảo đến năm 2014. Công tác nâng công suất các TBA và hoán đổi các máy biến áp giữa non tải và đầy tải, cân pha san tải cũng được tính đến, song song với việc lắp đặt thêm các bộ tụ bù hạ thế. Do vậy, mặc dù quản lý 102 TBA phân phối với tổng dung lượng 35,42 MVA, 75,7 km đường dây trung thế và 188,5 km đường dây hạ thế, bán điện cho 29.533 khách hàng nhưng hết 5 tháng đầu năm, TTĐN trên địa bàn Điện lực Hải An chỉ có 2,52%, trong khi kế hoạch giao là 2,75%.

Điện lực thị xã Bỉm Sơn (Công ty Điện lực Thanh Hóa) cũng vậy. Với đặc thù chung lưới điện chắp vá, cũ nát, TTĐN bình quân khi tiếp nhận lưới điện hạ áp nông thôn là 35,88%, có những TBA tổn thất lên tới 42,39%. Ngoài tồn tại về kỹ thuật, lưới điện nông thôn còn nổi tiếng về sử dụng công nghệ không đúng quy định và tình trạng trộm cắp điện dưới mọi hình thức tăng cao. Bằng quyết tâm hạ TTĐN tại lưới hạ áp nông thôn, bên cạnh chú trọng sửa chữa thường xuyên, cải tạo tối thiểu, đặc biệt là thay thế công tơ và bao gom dần nhưng khu vực nhạy cảm, đến hết tháng 6 này, tổn thất bình quân lưới điện nông thôn trong khu vực Bỉm Sơn chỉ còn 11,74%.

Theo ông Hoàng Hải, Giám đốc Điện lực thị xã Bỉm Sơn, việc rà soát lưới điện để đưa ra phương thức vận hành kinh tế các đường dây và TBA, thắt chặt nghiệp vụ trong kinh doanh bán điện, tăng cường kiểm tra sử dụng điện, đẩy nhanh công tác đầu tư chống quá tải... đó là những giải pháp không thể thiếu mà hiệu quả trong việc giải bài toán giảm TTĐN cho ngành điện.

Mai Phương