Cậu bé Deepchand, 14 tuổi, ngồi trong lớp học nhưng không thể nào tập trung vào bài giảng mà nằm dài ra bàn ngủ gà gật. Cậu đã quá mệt mỏi sau khi dành cả buổi sáng để bới rác tìm những thứ có thể bán được. Bố mất, mẹ bỏ rơi, Deepchand phải kiếm sống bằng nghề nhặt rác trên đường phố thủ đô Niu Đêli (Ấn Độ).


Cơ hội học hành đến nơi đến chốn của Deepchan và nhiều trẻ em đường phố khác đã được mở ra khi tổ chức Save the Children thực hiện một chương trình giáo dục cho trẻ em đường phố, chuẩn bị kiến thức để các em có thể tiếp cận hệ thống trường học chính quy.

Tổ chức này đã mở một trường học cho trẻ em đường phố ở Ấn Độ. Trường học này thuộc một mạng lưới toàn cầu do tập đoàn bảo hiểm Aviva tài trợ. Tại đây, trẻ em đường phố được dạy những kỹ năng xã hội cơ bản nhất để bắt kịp với chương trình học ở trường và có thể đi học trở lại. Tuy nhiên, việc này không hề đơn giản. Pradeep Kumar, một nhân viên của Save the Children, cho biết, các em quá kiệt sức vì lao động vất vả nên nhiều lúc không thể tiếp thu bài giảng. Ngoài ra, phần lớn học sinh là trẻ em đường phố rất ít hoặc chưa từng được cắp sách đến trường nên giáo viên phải kỳ công dạy các em từ những điều cơ bản nhất như cách cầm bút.

Làm thế nào để thu hút hàng triệu trẻ em đường phố ở Ấn Độ đến trường học là một thách thức lớn mà chính phủ nước này phải đối mặt khi thực hiện Luật quyền tiếp cận giáo dục mới ra đời hơn một năm. Người thân của các em, do hoàn cảnh sống đói nghèo với nguồn thu nhập ít ỏi từ việc bới rác, không nhìn thấy lợi ích của việc học hành. Thậm chí có không ít trẻ em đường phố khao khát được tới trường nhưng lại bị cha mẹ ép phải đi bới rác để kiếm thêm tiền phụ giúp gia đình. Nhiều giáo viên hi vọng khi gia đình của những trẻ em đường phố chứng kiến con cái học hành tử tế và có cơ may đổi đời thì họ có thể thay đổi quan điểm ấu trĩ của mình.

Theo luật giáo dục Ấn Độ, trẻ em từ 6 đến 14 tuổi ở tất cả các bang đều được học miễn phí với mục tiêu tạo điều kiện cho 10 triệu trẻ em thất học được cắp sách tới trường. Tuy nhiên, chỉ có 5 trong tổng số 29 bang là Andhra Pradesh, Arunachal Pradesh, Orissa, Sikkim và Manipur đã thực hiện những kế hoạch cơ bản để thi hành luật giáo dục. Bên cạnh đó, Ấn Độ hiện thiếu khoảng 1,4 triệu giáo viên (những bang đông dân như Uttar Pradesh thiếu tới 200.000 giáo viên) nên phần lớn các lớp học đều quá tải về số lượng học sinh.

Ngoài những bất cập trên, các chuyên gia cũng chỉ ra một thách thức nữa đó là luật cấm lao động trẻ em đang bị coi nhẹ. Trên thực tế, hàng triệu trẻ em Ấn Độ đang phải lao động quần quật 12 giờ mỗi ngày để giúp việc cho gia đình hay phụ việc trong các nhà hàng, nhà máy, hầm mỏ… Theo giới phân tích, lao động trẻ em ở Ấn Độ có thể là một thảm họa đe dọa sự bền vững của xã hội nếu chính phủ nước này không hỗ trợ thế hệ trẻ tiếp cận hệ thống giáo dục.

Thùy Dương