Dòng hải lưu đảo ngược kinh tuyến Đại Tây Dương (AMOC) là một hệ thống phức tạp bao gồm nhiều dòng hải lưu, hoạt động giống như một băng chuyền toàn cầu khổng lồ. Hệ thống này vận chuyển nước ấm từ vùng nhiệt đới về Bắc Đại Tây Dương, nơi nước được làm mát, trở nên mặn hơn và chìm sâu xuống dưới đại dương trước khi chảy về phía Nam.

Dòng hải lưu này đóng vai trò quan trọng trong hệ thống khí hậu, giúp điều hòa các hình thái thời tiết toàn cầu. Hệ thống này “sụp đổ” sẽ gây tác động lớn, khiến mùa Đông khắc nghiệt hơn và mực nước biển dâng cao ảnh hưởng đến nhiều khu vực ở Mỹ và châu Âu cũng như làm thay đổi gió mùa ở vùng nhiệt đới. Do đó, giới khoa học hối thúc con người “bằng mọi giá” phải ngăn hiện tượng này xảy ra.

AMOC được cho là ở mức yếu nhất trong 1.600 năm do sự nóng lên của Trái Đất. Các mô hình mô phỏng khí hậu gần đây cho thấy khó xảy ra hiện tượng dòng hải lưu này ngừng lưu thông hoàn toàn trước năm 2100. Tuy nhiên, các nhà khoa học đã tiến hành một nghiên cứu mới về mô hình khí hậu trong giai đoạn dài hơn đến năm 2300 và 2500. Những mô hình này cho thấy điểm tới hạn (AMOC ngừng lưu thông) có thể xảy ra trong vài thập kỷ tới.

Nghiên cứu mới cho thấy nếu lượng khí thải carbon tiếp tục tăng, nguy cơ AMOC ngừng lưu thông là 70%. Trong khi đó, nguy cơ này ở mức 37% và 25% lần lượt trong trường hợp lượng khí thải carbon ở mức trung bình và thấp trong tương lai. Giáo sư Stefan Rahmstorf, thuộc Viện Nghiên cứu Tác động Khí hậu Potsdam (Đức) và cũng là thành viên của nhóm nghiên cứu, bày tỏ “bất ngờ” với kết quả nghiên cứu mới, bởi ông từng cho rằng nguy cơ xảy ra hiện tượng AMOC ngừng lưu thông do sự nóng lên toàn cầu là dưới 10%.   

Các nhà khoa học đặc biệt lo ngại khi phát hiện rằng trong nhiều mô hình, điểm tới hạn của AMOC xảy ra trong 10 hoặc 20 năm tới, sau đó AMOC ngừng hoạt động là điều không thể tránh khỏi do chu trình hồi tiếp tự khuếch đại. Nhiệt độ không khí tăng nhanh ở Bắc Cực do Trái Đất nóng lên, đồng nghĩa với nước biển ấm hơn. Khi nước ấm hơn hoặc nhạt hơn, tốc độ chìm xuống dưới đại dương chậm hơn. Trong khi đó, lượng mưa nhiều hơn tích tụ trong vùng nước mặn trên bề mặt cũng làm cho nước biển nhạt hơn, tiếp tục làm chậm quá trình nước chìm xuống, tạo thành chu trình hồi tiếp.

Nhóm nghiên cứu kết luận đại dương đang thay đổi và dự báo các dòng hải lưu Đại Tây Dương dịch chuyển khác thường là điều thực sự đáng lo ngại. Ngay cả khi hiện tượng dòng hải lưu ngừng lưu thông khó xảy ra, chỉ riêng việc suy yếu mạnh cũng có thể gây ra những tác động nghiêm trọng đến khí hậu châu Âu trong những thập kỷ tới. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu nhấn mạnh tương lai của dòng hải lưu Đại Tây Dương vẫn phụ thuộc vào hành động của con người.

Nghiên cứu được công bố mới đây trên tạp chí Environmental Research Letters.