Các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) sẽ thảo luận về cách thức “phản ứng tập thể” đối với những hoạt động quân sự mà khối này cho là vi phạm không phận của các nước thành viên khi tiến hành cuộc họp sắp tới tại thủ đô Copenhagfen của Đan Mạch vào ngày 1/10.
Trụ sở Ủy ban châu Âu tại Brussels, Bỉ. Ảnh: THX/TTXVN
Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa đưa ra thông báo trên ngày 19/9. Trên mạng xã hội X, ông viết: “Sự việc này (vi phạm không phận của EU) một lần nữa cho thấy tính cấp thiết của việc củng cố sườn phía Đông của châu Âu cũng như tăng cường hợp tác quốc phòng châu Âu".
Đại diện cấp cao EU về chính sách an ninh và đối ngoại Kaja Kallas cũng nhấn mạnh trên mạng xã hội X: “EU sẽ tiếp tục hỗ trợ các nước thành viên củng cố năng lực quốc phòng".
Những tuyên bố và động thái trên được đưa ra sau khi Chính phủ Estonia thông báo không phận nước này đã bị xâm phạm trong khoảng 12 phút vào sáng 19/9 theo giờ địa phương, tại khu vực thuộc đảo Vaindloo, cách thủ đô Tallinn khoảng 100 km. Estonia coi đây là điều "chưa từng có tiền lệ". Ngoại trưởng nước này Margus Tsahkna nêu rõ 3 máy bay chiến đấu MiG-31 đã bay vào không phận mà không được phép và đây là vụ vi phạm không phận Estonia thứ 4 từ đầu năm đến nay. Người đứng đầu ngành ngoại giao Estonia cho biết sẽ kêu gọi các đồng minh tăng cường năng lực phòng không.
Thủ tướng Estonia Kristen Michal thông báo nước này quyết định sẽ đề nghị Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) tiến hành tham vấn theo Điều 4 của Hiệp ước. Theo điều khoản này, bất kỳ quốc gia thành viên nào của NATO cũng có thể triệu tập cuộc họp khẩn cấp khi nhận thấy “toàn vẹn lãnh thổ, độc lập chính trị hoặc an ninh” của mình bị đe dọa. Đây là lần thứ 9 điều khoản này được kích hoạt kể từ khi NATO thành lập năm 1949 và là lần thứ 2 kể từ sau lần gần đây nhất khi Ba Lan thông báo kích hoạt Điều 4 hôm 10/9 sau vụ nhiều thiết bị bay không người lái (UAV) xâm phạm không phận Ba Lan mới đây.
Tổng Thư ký NATO Mark Rutte cho biết liên minh đã có phản ứng "nhanh chóng và dứt khoát". Trên mạng xã hội X, ông Rutte cho hay đã điện đàm với Thủ tướng Michal.
Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Pháp ra thông báo cho rằng đây là sự việc "chưa từng có tiền lệ trong hơn 20 năm qua". Ngoại trưởng Đức Johann Wadephul khẳng định NATO luôn sẵn sàng bảo vệ các nước thành viên.
Phía Estonia nghi ngờ các máy bay xâm phạm không phận có thể là của Nga và đã mời Đại biện lâm thời Nga đến trao đổi. Tuy nhiên, Moskva đã lập tức bác bỏ điều này. Bộ Quốc phòng Nga khẳng định các máy bay quân sự của nước này chỉ bay qua vùng biển trung lập trên Biển Baltic trong hành trình từ khu vực Tây Bắc của Nga tới Kaliningrad.
Hãng thông tấn TASS của Nga dẫn thông báo của Bộ Quốc phòng nêu rõ 3 máy bay chiến đấu MiG-31 “đã thực hiện chuyến bay theo đúng các quy định quốc tế về hàng không, không vi phạm không phận của bất kỳ quốc gia nào và điều này đã được kiểm chứng độc lập". Bộ trên khẳng định các máy bay của Nga không bay lệch khỏi lộ trình đăng ký và không xâm phạm không phận Estonia.
Trước đó, hôm 10/9, Moskva cũng bác bỏ cáo buộc của Vácsava cho rằng các UAV của Nga đã xâm phạm không phận Ba Lan.
Các sự việc trên diễn ra trong bối cảnh Nga và Belarus vừa kết thúc cuộc tập trận chung "Zapad-2025" (Phương Tây-2025) khởi động từ ngày 12/9 và NATO đang triển khai hoạt động quân sự Eastern Sentry để củng cố sườn Đông sau sự việc tại Ba Lan. Tham gia chiến dịch có các nước thành viên NATO như Anh, Pháp, Đức và Đan Mạch.