Đây là bước đi quan trọng trong nỗ lực giám sát và quản lý AI, bảo vệ quyền lợi công dân và đảm bảo việc ứng dụng AI tại Liên minh châu Âu (EU) diễn ra an toàn, minh bạch.

Công cụ tố giác tạo ra kênh báo cáo trực tiếp, an toàn và hoàn toàn kín đáo tới Văn phòng AI của EU - một trung tâm chuyên môn về AI thuộc EC. Bất kỳ cá nhân nào nghi ngờ có vi phạm đều có thể gửi thông tin bằng bất kỳ ngôn ngữ chính thức nào của EU và dưới bất kỳ định dạng nào phù hợp. Hệ thống sử dụng các cơ chế mã hóa đã được chứng nhận, đảm bảo mức độ bảo mật và bảo vệ dữ liệu tối đa. Người tố giác có thể theo dõi tiến trình xử lý báo cáo, nhận phản hồi hoặc bổ sung thông tin một cách an toàn mà không lo lộ danh tính.

Đạo luật AI được EU đề xuất từ năm 2021 và chính thức có hiệu lực từ ngày 1/8/2024. Đây là khuôn khổ pháp lý quan trọng để quản lý AI trên toàn khối nhằm cân bằng giữa thúc đẩy đổi mới và kiểm soát rủi ro. Luật phân loại các hệ thống AI theo mức độ rủi ro: từ rủi ro tối thiểu, rủi ro hạn chế, rủi ro cao đến cấm tuyệt đối. Những hệ thống AI rủi ro cao, như AI trong y tế, giao thông hay quản lý dữ liệu công dân, phải đáp ứng các yêu cầu nghiêm ngặt về minh bạch, an toàn, bảo mật dữ liệu và chịu giám sát chặt chẽ. Những hệ thống AI bị đánh giá có tác động tiêu cực đến quyền con người hoặc xã hội, ví dụ gây phân biệt đối xử, sẽ bị cấm hoàn toàn.

Theo lộ trình áp dụng của EU, một số quy định bắt buộc cho hệ thống AI rủi ro cao sẽ có hiệu lực từ ngày 2/8/2026, trong khi các điều khoản cấm một số hệ thống AI rủi ro đã bắt đầu được áp dụng từ ngày 2/2 vừa qua. Lộ trình này cho phép các doanh nghiệp và nhà phát triển AI chuẩn bị đầy đủ, đồng thời bảo đảm giám sát chặt chẽ và an toàn cho người dân.

Mục tiêu của Đạo luật AI là thúc đẩy đổi mới và ứng dụng AI trong EU, đồng thời giải quyết các rủi ro tiềm ẩn đối với sức khỏe, sự an toàn và các quyền cơ bản của người dân, cũng như bảo vệ nền dân chủ và pháp quyền. Công cụ tố giác mới sẽ giúp Văn phòng AI phát hiện sớm các vi phạm, từ đó đóng góp vào việc phát triển các công nghệ AI an toàn và minh bạch hơn.

Việc ra mắt công cụ tố giác gửi đi thông điệp rõ ràng: EC cam kết tạo ra một môi trường AI có trách nhiệm, nơi công dân có thể chủ động tham gia giám sát. Bằng cách hỗ trợ người tố giác, EU hy vọng vừa bảo vệ quyền lợi cộng đồng, vừa tạo điều kiện cho các doanh nghiệp phát triển AI trong khuôn khổ pháp lý chặt chẽ, minh bạch và công bằng, đảm bảo công nghệ này phục vụ lợi ích chung thay vì gây hại cho xã hội.